Platonismo

De Wikipedio
Ica artiklo bezonas revizo da ula persono qua konocas ambe Ido, ed ica temo ciencala, teknologiala, matematikala, filozofiala, sportala, edc.
Ka vu povas helpar ni revizar ol?

Platonismo esas la filozofio di Platon, e la nomo di altra intelektala tradicioni judikata kom veninta de ol. Kun minuskula litero "p", platonismo referas la filozofio qua afirmas l'existo di abstrakta objekti, qua esas asertita ad "existar" en ula "triesma rejio", diferanta del extera "sentebla mondo" e del "interna mondo di la koncio", e esas l'opozo di "nominalismo". Filozofi judikata kom "platonisti" povas ne aceptar komplete omna doktrini da Platon.

En plu strikta senco, la termino povas indikar la doktrino di "Platonala realismo". La centrala koncepto di platonismo esas la distingo inter la realajo perceptebla ma ne komprenebla, e quo esas komprenebla ma neperceptebla. Por facar ta distingo tale-nomizita "Teorio di Formi" esas esencala. La formi ordinare deskriptesas en la nomizita "dialogi", exemple Faedro, Simpozium e Republiko tam trancendanta, perfekta primtipi, de qui l'omnadia objekti de la mondo esas neperfekta kopiuri.

En la libro Republiko, la maxim alta formo identifikesas kom la "Formo di Bonajo", la fonto di omna altra formi, qua povas konocesar per raciono. En Sofisto*, ilua lasta verko, la formi esanta, identeso e difero mencionesas inter la primordiala "Granda Sorti". Dum la 3ma yarcento aK, Arcesilaus adoptis skeptikismo, qua divenis centrala dogmato di la skolo platonista til 90 aK, kande Antiochus adjuntis stoikal elementi, forjetanta skeptikismo, e komencis periodo konocata kom "Mez-Platonismo". Dum la 3ma yarcento aK, Plotinus adjuntis mistikal elementi, qui establisis Neoplatonismo, en qua la kulmino dil existo esis l'uno o la bonajo, la fonto di omna kozi; en vertuo e rekoleco l'amno povas levar su por atingar uniono kun l'uno. Platonismo havas profunda efekto sur westala pensado, e multa platonika nocioni adoptesis da Kristana eklezio qua komprenis Platonika formi kom pensi di Deo, kontre ke Neoplatonismo divenis la maxim importanta influo sur Kristana mistikismo ocidentala tra Santa Augustinus, doktoro de Katolik-eklezio, de qua sua Kristana skribaji forte influesis dal Enneadi da Plotinus, e pose divenis fundamenti por tota westala Kristana pensado.