Yuna Polonia
Yuna Polonia (en Poloniana: Młoda Polska) esas periodo modernista di Polonian arto, literaturo e muziko. Ica periodo kovris cirkume la yari depos 1890 til 1918. Olu esis una dil efekti dil forta opoziciono al idei dil pozitivismo e developis la naturo di dekado, di neoromantikismo, di simbolismo, di impresionismo, e di Art Nouveau.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]L'expresiono konocesis pos una dil manifesti skribita da Artur Górski. La manifesto editesis en la diala jurnalo Życie ("Vivo"), situita en Kraków, en la yaro 1898, e quik aceptesis en omna la parti dil dividita Polonia, da analogeso kun altra simila expresioni kom Yuna Germania, Yuna Belgia, Yuna Skandinavia e cetere.
Literaturo
[redaktar | redaktar fonto]Poloniana literaturo dil periodo apogesis sur du precipua koncepti:
- La unesma koncepto esis la modernista decepteso da borgezaro, olua maniero di vivo e olua kulturo. La artisti qua sequas ica koncepto kredis anke en la dekado, en la fino dil integra kulturo, en la konflikto inter la populo e olua civilizuro, e en la koncepto di arto kom supra valoro (en Latina: ars gratia artis). Inter altra skriptisti yen Kazimierz Przerwa Tetmajer, Stanisław Przybyszewski, Wacław Rolicz-Lieder e Jan Kasprowicz.
- La duesma koncepto esis la duro dil romantikismo, e por ica motivo nomesas neoromantikismo. La grupo di skriptisti qua sequis ica ideo min organizesis e la skriptisti ne-dependante kovris larja areo di temi en lia skriburi: de la senco dil misiono dil Poloniana en la prozo di Stefan Żeromski til la sociala ne-egaleso deskriptita da Władysław Reymont e Gabriela Zapolska, til kritiko la Poloniana populo e til la historio di Polonia deskriptita da Stanisław Wyspiański.
Altra importanta skriptisti dil periodo esis:
- Wacław Berent
- Jan Kasprowicz
- Jan Augustyn Kisielewski
- Antoni Lange
- Jan Lemański
- Bolesław Leśmian
- Tadeusz Miciński
- Andrzej Niemojewski
- Franciszek Nowicki
- Władysław Orkan
- Artur Oppman
- Włodzimierz Perzyński
- Tadeusz Rittner
- Wacław Sieroszewski
- Leopold Staff
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer
- Maryla Wolska
- Tadeusz Boy-Żeleński
Muziko
[redaktar | redaktar fonto]En muziko, l'expresiono Yuna Polonia aplikesas a neformala grupo di kompozisti qua inkluzas Karol Szymanowski, Grzegorz Fitelberg, Ludomir Różycki e probable anke Mieczysław Karłowicz. Ica grupo laboris sub la forta influo dil neoromantikismo di muziko, e partikulare di kompozisti de altra landi kom Richard Strauss e Richard Wagner. La kompozisti esus anke forta mashi kun la Grupo dil Kin, grupo di kompozisti Rusiana qua inkluzis Modest Musorgski, Alexandr Borodin e Nikolai Rimski-Korsakov.
Arto
[redaktar | redaktar fonto]En la periodo dil Yuna Polonia ne esis granda artala korenti en la Polonian arto. La piktisti e la skultisti probis durar en la romantika tradiciono, en introdukto nova manieri di expresiono ja populara en altra landi. La plu influinta korento esis Art Nouveau, mem se la Poloniana artisti startis probo anke nova formi di nacionala stilo. La skulturo quale la pikturo dil periodo esis forte influita da omna la formi dil simbolismo.