Latina linguo
| Latina linguo | |||
|---|---|---|---|
| (Lingua latina) | |||
| Klasifikuro: | Indo-Europana Latinida lingui Latina | ||
| Oficala stando | |||
| Oficala linguo en: | Vatikan-Urbo | ||
| Regulata da: | Opus Fundatum Latinitas | ||
| Kodexi | |||
| ISO 639-1: | la | ||
| ISO 639-2: | lat | ||
 | |||
| Videz anke: Indo-Europana linguaro – Linguaro | |||
Latina esas linguo origine parolita ye Lazio ed anciena Roma. Malgre ke esas konsiderita linguo morta, poka eruditi e membri di klerikaro kristana parlar ol fluente. Latina esas linguo tre inflexita, kun tri genri, sep kazi, quar konjugi, sis tempi, sis personi, tri modi, du voci, du aspekti e du nombri.
Ol esas oficala linguo di Vatikano. Katolika Eklezio uzas ol kom oficala liturgiala linguo, quankam ek la Duesma Vatikana Koncilo permesas anke altra lingui. Anke uzesas por la nomini en ciencala klasifikado di animali e planti, por la yuro, por redaktar la Corpus Inscriptionum Latinarum ed en artikli en ciencala revui publikita totale o parciala en ica linguo. Lua studio, kun Klasika Grekiana, esas parto dil nomesita Klasikala Studii, ed proxime til la yari 60 esis quasi nekareebla en Letri-studii. Latin alfabeto, derivita ek la Grekiana, esas la maxim uzata en la mondo.
LATINA SKRIBITA E LATINA PAROLITA
La klasika latina skribisesis dum quar yar-centi : Un ante Kristo, e Un, Du, Tri pos Kristo.
Pose skribesis plu vicine kun la linguo vere parolita del tempo.
Kande Ciceron o Cezar skribabas "populus" e "populum" ili decabas vere "populu".
Al yarcento Tri pos Kristos homo nekonocata hodie skribis la "Appendix probi" quan ni povas traduktar "Repertorio de (ico estas) korekta".
Al debuto esas skribato :
Decez X Ne decez Y
Pose estas koluni di vorti.
Yen kelka exempli :
auris oricla (la orelo, ube vedesas ja la franciana oreille)
olim oli (L'ido estas do tre arkaika)
idem ide (samo, sama)
vinea vinia
(ube ni vedas ja "la vinho" d'oc, "la viña" espaniana, "la vigne" franciana)
frigida fricda (arverniana : fréida /friyda/, espaniana, frìa)
masculus masclus (oc : lou mascle)
calida calda (oc d'Aurillac : caldo)
vetulus vetlus (arverniana dil 63 : vèi, cataloniana : vell)
viridis virdis (arverniana : vîrd)
mensa mesa
(espaniana : mesa, romaniana : masa, mese al pluralo)
pavor paor (formo d'oc del Mez-Evo; nun "paour" en Lemuzino)
auctor autor (qua facas plu bela la fido)
persica pessica = la persiko
(la formo korekta restis plu ofte : la persec en oc, piersica en romaniana.
Ma "la pêche" franciana venas dil unesma formo)
Solis soliculus = la suno
(Soliculus ne estas eroro ma diminutivo afektiva.
Onu vedas ja la franciana "soleil", la rumancha "sulegl" e la formi d'oc "souguilh, saurelh, soulelh...")
equus caballus = kavalo
(caballus venas del galiana "caballos" = kavalo di laboro. Ol venis da la legionari qua ofte esis Galli al fino del Imperio)
capus testa = la kapo (la linguo d'oc konservis la du vorti)
(testa esabas "poto di tero". Onu pensas ke la vorto venis de formuli kum "Tu decas stultaji, tu havas truo en poto" detita ironike)
