20ma yarcento

Historio > yarcento
19ma yarcento $\leftarrow$ 20ma $\rightarrow$ 21ma yarcento
Yardeki: 1900ma • 1910ma • 1920ma • 1930ma • 1940ma 1950ma • 1960ma • 1970ma • 1980ma • 1990ma
Yari: 1901 • 1902 • 1903 • 1904 • 1905 1906 • 1907 • 1908 • 1909 • 1910 1911 • 1912 • 1913 • 1914 • 1915 1916 • 1917 • 1918 • 1919 • 1920 1921 • 1922 • 1923 • 1924 • 1925 1926 • 1927 • 1928 • 1929 • 1930 1931 • 1932 • 1933 • 1934 • 1935 1936 • 1937 • 1938 • 1939 • 1940 1941 • 1942 • 1943 • 1944 • 1945 1946 • 1947 • 1948 • 1949 • 1950 1951 • 1952 • 1953 • 1954 • 1955 1956 • 1957 • 1958 • 1959 • 1960 1961 • 1962 • 1963 • 1964 • 1965 1966 • 1967 • 1968 • 1969 • 1970 1971 • 1972 • 1973 • 1974 • 1975 1976 • 1977 • 1978 • 1979 • 1980 1981 • 1982 • 1983 • 1984 • 1985 1986 • 1987 • 1988 • 1989 • 1990 1991 • 1992 • 1993 • 1994 • 1995 1996 • 1997 • 1998 • 1999 • 2000

La duesma mondomilito esis la maxim mortigiva konflikto de la historio.

La 20ma yarcento komencis ye la 1ma di januaro 1901 e finis ye la 31ma di decembro 2000. Dum ta yarcento eventis la falio di Otomana, Germana e Austriana-Hungariana imperii, ed anke l'Unesma e la Duesma mondomiliti.

De la fino dil duesma mondomilito til 1991 restis du superpovi en la mondo: Usa e Sovietia. La tensi inter la du kreskis, ed originis kolda milito. Du importanta militi esis konsequaji de ta tensi: milito di Korea e milito en Vietnam. En 1991 Sovietia krulis, ed Usa divenis l'unika superpovo del mondo.

Gradope pos la duesma mondomilito komencis la deskoloniigo di Afrika ed Azia. Indiana subkontinento dividesis en du nedependanta stati en 1947: India e Pakistan. En Azia la deskoloniigo-proceso en Indochinia efektigis l'Unesma milito en Indochinia, qua duris de 1946 til 1954. En Afrika deskoloniigo-procedo di Aljeria efektigis la milito di Aljeria, qua duris de 1954 til 1962.

Alexander Fleming, deskovrinto di penicilino.

Malgre ke dum la duesma yardeko aparis la nomizita Hispana influenzo (1918-1920) qua mortigis de 50 til 100 milion personi en tota mondo, dum la yarcento eventis granda progreso pri medicino, kun uzo di nova teknologii e medikamenti. Yen kelka exempli: l'uzo di X-radiaco, deskovrita da Wilhelm Conrad Röntgen, qua permisis kuracar frakturi, lokizar stranja objekti en la korpi ante kirurgii, e detektar kelka morbi plu precize; la kordiala transplantaco; la deskovro di la penicilino ed altra antibiotiki; la deskovro ed uzo di sulfonamido; l'invento di tomografio; la deskovro dil DNA; e l'invento di medikamenti kontre gravidesko. La habitantaro di la Tero kreskis tro rapida, e superiris 6 miliardi ante la fino dil yarcento. Granda epidemii kontrolesis per vacini, exemple l'extirpo di la variolo, e per nova medikamenti e tekniki. Tamen, dum la yari 1980ma l'epidemio di AIDS aparis ed expansis.

L'invento dil elektronikala komputero e pose dal domestika komputeri revolucionis l'aceso ed uzo di informi en tota mondo.

Eventis revoluciono en la telekomuniko ed expanso di la konoco tra la developo di komputeri* ed interreto. Transporto anke subisis revoluciono, kun l'expanso dil uzo di vehili kun motori di interna kombusto (automobili, kamioni, avioni...). L'aviono, inventita dum la komenco dil yarcento, evolucionis til permisar trans-kontinentala voyaji en poka hori. Ol anke evolucionis kom armo por militi, ed esis intense uzata dum la duesma mondomilito.

Sputnik 1, l'unesma artificala satelito.

La developo di fuzei dum e pos la duesma mondomilito permisis lansar l'unesma artificala satelito en 1957 e sendar l'unesma homo a la Luno en 1969, ed anke sendar kosmoprobili ad altra planeti. L'artificala sateliti permisis expansar la komuniki de l'un kontinento a l'altru, expansar la vetera predico e trovar minerala richesi en la subtero.

Multa socii diferesis e diversa politikala idei vinkis e falis kun stati.