1905

Yardeki:

1900a • 1910a • 1920a • 1930a • 1940a
1950a • 1960a • 1970a • 1980a • 1990a
2000a

Yari:

1901 • 1902 • 1903 • 1904 • 1905
1906 • 1907 • 1908 • 1909 • 1910
1911 • 1912 • 1913 • 1914 • 1915
1916 • 1917 • 1918 • 1919 • 1920
1921 • 1922 • 1923 • 1924 • 1925
1926 • 1927 • 1928 • 1929 • 1930
1931 • 1932 • 1933 • 1934 • 1935
1936 • 1937 • 1938 • 1939 • 1940
1941 • 1942 • 1943 • 1944 • 1945
1946 • 1947 • 1948 • 1949 • 1950
1951 • 1952 • 1953 • 1954 • 1955
1956 • 1957 • 1958 • 1959 • 1960
1961 • 1962 • 1963 • 1964 • 1965
1966 • 1967 • 1968 • 1969 • 1970
1971 • 1972 • 1973 • 1974 • 1975
1976 • 1977 • 1978 • 1979 • 1980
1981 • 1982 • 1983 • 1984 • 1985
1986 • 1987 • 1988 • 1989 • 1990
1991 • 1992 • 1993 • 1994 • 1995
1996 • 1997 • 1998 • 1999 • 2000

La yaro 1905 (MCMV per Romala algarismi) esis ordinara yaro komencinta ye sundio segun Gregoriala kalendario, ed ordinara yaro komencinta ye saturdio segun Juliala kalendario. Ol esis la 905ma yaro di la duesma yarmilo, la 5ma yaro di la 20ma yarcento, e la 6ma yaro di la yari 1900a. Kande 1905 komencis, Gregoriala kalendario esis 13 dii avan Juliala kalendario, qua duris uzesar en kelka loki til 1923.

Eventi

Europa

22ma di januaro - En Sankt Petersburg, Rusa imperio, komencas la Revoluciono di 1905, qua koaktos imperiestro Nikolaus la 2ma aceptar l'adopto di konstitucala monarkio. Delegitaro kun 30 000 laboristi duktata da paroko Georgi Gapon donas a caro Nikolaus la 2ma peticiono pri sociala e politikala novigi. Soldati mortigas plua kam mil demonstranti ("Sangoza sundio"). Generala striko kunvokesas, e dum la fino di januaro, plu kam 400 mil laboristi esis en striko. En Finlando, unesma "rusifiko"-ero finas.
26ma di januaro - En Wien, eventas unesma pleado di Pelleas und Melisande op. 5 da Arnold Schönberg.
13ma di agosto - Habitanti de Norvegia aprobas separo de Suedia per 99% yes-voti.
26ma di oktobro - Uniono Suedia-Norvegia cesas existar.
18ma di novembro - Princo Carl divenas la rejo Haakon la 7ma di Norvegia. Norvegia dissolvas l'uniono kun Suedia.
21ma di novembro - La famoza formulo E = mc² de Germana Albert Einstein publikigesas. Ilu prizentas “specala” relativeso-teorio, qua revolucionos la fiziko. Tamen la diserturo ne aprobesas che Universitato di Bern, e judikesas kom nesignifikanta e bizara.
28ma di novembro - Partiso Sinn Féin, pro-nedependo, fondesas en Irlando.

Afrika

Imperiestro di Germania Wilhelm la 2ma vizitas Tanger. Lo efektigas disputo inter Germania e Francia.
En Tanzania, German Estal Afrika, naskas revolto konocata kom majimaji.

Azia

1ma di januaro - Rusi kapitulacas avan Japoniani en Port Arthur, en la milito Rusa-Japoniana.
Marto - Unionita Rejio agnoskas la nedependo di Afganistan.
4ma di aprilo - Ter-tremo kun forteso 7.5 che skalo di Richter frapas Kangra, India e produktas 19.000 morti.
27ma til la 28ma di mayo - Milito Rusa-Japoniana: che Batalio di Cushima, Baltika navaro sendita da Rusa caro Nikolaus la 2ma por kombatar Japoniani destruktesas da Japoniana floto komandata da Heihachiro Togo.
17ma di novembro - Japonia subordinigas Korea kom protektorato.

Nord-Amerika

Kanada agregas la provinci di Alberta e Saskatchewan, weste de la lando.

Central Amerika

21ma di januaro - Dominikana Republiko signatas kontrato qua permisas Usa kontrolar lua dogani til 1941.

Oceania

Unionita Rejio transferas l'administro di Nova-Guinea ad Australia. Ol rinomizesas Papua-Nova-Guinea.

Naski

14ma di januaro - Takeo Fukuda, chefministro di Japonia (m. 1995)
21ma di januaro - Christian Dior, Franca modisto (m. 1957)
29ma di januaro - Barnett Newman, Usana piktisto (m. 1970)
1ma di februaro - Emilio Gino Segrè, Italiana fizikisto, Nobel-laureato (m. 1989)
2ma di februaro - Ayn Rand, Usana skriptisto e filozofino (m. 1982)
4ma di februaro - Andrés Rivero Agüero, chefministro di Kuba (m. 1996)
6ma di februaro - Ayn Rand, Rusa-Usana filozofino ed skriptistino (m. 1982)
6ma di februaro - Władysław Gomułka, chefo di Polonia dum komunista periodo (m. 1982)

7ma di februaro - Ulf von Euler, Sueda biokemiisto, Nobel-laureato (m. 1983)
8ma di februaro - Czesław Rzepiński, Polona piktisto (m. 1995)
2ma di marto - Roberto Francisco Chiari Remón, prezidanto di Panama (m. 1981)
19ma di marto - Albert Speer, Germana militisto (m. 1981)^[1]
25ma di marto - Pote Sarasin, chefministro di Tailando (m. 2000)
1ma di aprilo - Gaston Eyskens, chefministro di Belgia (m. 1988)
18ma di aprilo - George Herbert Hitchings, Usana biokemiisto, Nobel-laureato (m. 1998)
26ma di aprilo - Raúl Leoni Otero, prezidanto di Venezuela (m. 1972)
26ma di aprilo - Jean Vigo, Franca filmifisto (m. 1934)
11ma di mayo - Augusto Hamann Rademaker Grünewald, Braziliana militisto, membro del uniono di militisti qua guvernis en 1969 (m. 1985)
12ma di mayo - Leonard Bahr, Usana piktisto (m. 1990)
15ma di mayo - Joseph Cotten, Usana cinem-aktoro (m. 1994)
16ma di mayo - Henry Fonda, Usan aktoro (m. 1982)
24ma di mayo - Mihail Sholohov, Sovietiana skriptisto, Nobel-laureato (m. 1984)

26ma di mayo - Seni Pramoj, chefministro di Tailando (m. 1997)
21ma di junio - Jean-Paul Sartre, Franca skriptisto e filozofo, Nobel-laureato pri literaturo (ne-aceptis la premio) (m. 1980)
6ma di julio - Juan O'Gorman, Mexikiana piktisto (m. 1982)
13ma di julio - Edvin Laine, Finlandana filmifisto (m. 1989)
15ma di julio - Chaudhry Muhammad Ali, chefministro di Pakistan (m. 1980)
25ma di julio - Elias Canetti, Bulgara-Angla skriptisto, Nobel-laureato (m. 1994)
29ma di julio - Dag Hammarskjöld, chef-sekretario dil Unionita Nacioni de 1953 til 1961 (m. 1961)
5ma di agosto - Wassily Leontief, Rusa ekonomikisto, Nobel-laureato (m. 1999)
15ma di agosto - Joachim Mrugowsky, Germana mediko e militisto (m. 1948)
20ma di agosto - Mikio Naruse, Japoniana filmifisto (m. 1969)
22ma di agosto - John Lyng, chefministro di Norvegia (m. 1978)
24ma di agosto - Siaka Stevens, prezidanto di Sierra Leone (m. 1988)
1ma di septembro - Chau Sen Cocsal Chhum, chefministro di Kambodja^[2]^[3]^[4] (m. 2009)
3ma di septembro - Carl David Anderson, Usana fizikisto, Nobel-laureato (m. 1991)
5ma di septembro - Arthur Koestler, Austriana skriptisto (m. 1983)
9ma di septembro - Chau Sen Cocsal Chhum, chefministro di Kambodja (m. 2009)