1997
| Historio 19ma yarcento  20ma 21ma yarcento
|
| Yardeki: 1900a • 1910a • 1920a • 1930a • 1940a |
| Yari: 1901 • 1902 • 1903 • 1904 • 1905 |
La yaro 1997 (MCMXCVII per Romala algarismi) esis ordinara yaro komencinta ye merkurdio segun Gregoriala kalendario. Ol esis la 997ma yaro di la duesma yarmilo, la 97ma yaro di la 20ma yarcento, e la 8ma yaro di la yari 1990a.
Eventi
[redaktar | redaktar fonto]- 13ma di februaro - Astronauti repareskas kosmala teleskopo „Hubble“ venante ek Spaco-paromo Discovery.
- 21ma di aprilo - Eventas unesma sepulto en kosmo, kande Pegasus portas ad orbito kremacuro de 24 homi, inter altri de Gene Roddenberry.
- 4ma di julio - Mars Pathfinder di Nasa venas a marso.
- 22ma di februaro - On anuncas en Roslin, Skotia, pri unesma klonita mutono, Dolly, qua naskis en junio di antea yaro.
- 12ma di marto - Parlamento di Europana Uniono aceptas deklaro, per qua on probas impedor la klonado di homo en tota mondo.
- 11ma di mayo - Deep Blue de IBM vinkas Garri Kasparov en shakoludo.
- 4ma di decembro - En Kanada, Ottawa, 122 stati subskribas kontrato pri abnego di produkto ed uzo di landala minili. Kontree, Usa, Popul-Republiko Chinia e Rusia ne subskribas.
- 4ma di februaro - En Serbia, prezidanto Slobodan Milosevic fine agnoskas vinko di opozantaro dum novembral elekti.
- 5ma di februaro - La tri maxim granda banki Suisiana kreas 71-milion-dolari provizuro por viktimi di holokausto dum la Duesma mondomilito.
- 22ma di februaro - La nasko di la mutono Dolly, la unesma animalo kreita de celulo de adulta mutono (t.e. el esis clone), esis anuncata. Dolly, qua naskis ye la 5ma di julio 1996, havis tri matri: un furnisis la ovo, un furnisis la DNA, e plusa mutono portis la embriono til parturo. La laboro facesis da la universitato di Edinburgh e la vicina Roslin-instituto, ube Dolly pasis sua vivo, produktante sis mutonyuni, til morto en 2003. Pose, clone-i di altra mamiferi, inkluzante kavali e bovi, esis produktata.
- 6ma di marto - Verko da Pablo Picasso, Tête de Femme furtesas en London. Ol trovesas pos un semano.
- 18ma di marto - La dopa parto di aviono Antonov An-24, de kompanio Stavropolskaya Aktsionernaya Avia, ruptas dum flugado de Stavropol a Trabizon, Turkia. To efektigas la falo dil aviono, produktanta la morto di la 50 personi en nave. Pose deskovresis ke kauzo di la ruptado esis korodo, qua ne deskovresis pro nesuficanta manteno.[1]
- 2ma di mayo - En Unionita Rejio, Tony Blair divenas chefministro.
- 1ma di agosto til 4ma di agosto - Eventas Ido-konfero en Bakkum, Nederlando.
- 31ma di agosto - Diana, princino de Wals, mortas en serioza automobil-acidento en Paris[2].
- 11ma di septembro - On votas en Skotia pro elektar propra parlamento, pos 290-yar uniono kun Anglia.
- 30ma di oktobro - Che Republiko Irlando, Mary McAleese vinkas prezidantal elekti.
- 6ma di decembro - Aviono por transporto di vari Antonov An-124 kolizionas kontre edifico en Rusia e 67 personi mortas.
- 19ma di januaro - Yaser Arafat retrovenas a Hebron, Westa Rivo, pos 30 yari. On jubileas la livo di lasta okupita urbo.
- 31ma di januaro - Protesti en Ankara, Turkia kontre la violado di homala yuri da Israel.
- 24ma di februaro - Ter-tremo en Iran e Turkmenistan produktas 100 morti.
- 27ma di februaro - Ter-tremo en Pakistan produktas 60 morti.
- 28ma di februaro - Ter-tremo frapas Armenia ed Azerbaijan e produktas 1.100 morti. Norde de Iran, plusa 3.000 personi mortas.
- 11ma di marto - Eventas explozo che Japoniana ri-laboreyo di nukleara eskombro, e 35 laboristi afektesas per desforta iradio.
- 10ma di mayo - Ter-tremo en sudest Iran produktas 2.400 morti.
- 10ma di junio - En Kambodja chefo di le Reda-Khmer, Pol Pot mortigas Son Sen e lua 11 familiani pro ke il sugestis ligar paco kun la rejimo. Pol Pot fugas a nordo, e le Reda-Khmer en-arestas ilu heme.
- 1ma di julio - Unionita Rejio retrodonas Hong Kong a Popul-Republiko Chinia.
- julio - Ekonomiala krizo komencas de Tailando.
- 11ma di oktobro - esis fondita Pride Fighting Championships, organizo di mixita milital arti
- 16ma di novembro - Popul-Republiko Chinia liberigas demokratio-aktivisto Wei Jingsheng pos 18-yara enkarcero pro sanesala kauzo.
- 29ma di decembro - En Hong Kong on komencas abatar hani por baror l'expanso di perisigebla influenzo.
- 18ma di januaro - En Ruanda, gerileri* hutu ocidas tri Hispani e tri soldati.
- 2ma di mayo - En Egiptia, sablo-tempesto produktas 12 morti ed efektigas granda destruktadi. La venti atingas 60 mili po horo.[3]
- 25ma di mayo - Mayoro Johnny Paul Koromah kaptas povo en Sierra Leone de prezidanto Ahmad Tejan Kabbah.
- 17ma di novembro - En Egiptia, Luxor, islamista-militeri mortigas 62 turisti.
- 30ma di decembro - En Aljeria gerileri* mortigas 400 homi en quar vilaji.
- 20ma di januaro - Bill Clinton komencas duesma tempo kom prezidanto di Usa.
- 4ma di marto - Prezidanto Bill Clinton inhibas uzor statala pekunio en expertizo di klonado di homo.
- 26ma di marto - En San Diego, Kalifornia, 39 su-ocidinta membri di la sekto "Pordo di Cielo" (Heaven's Gate) trovesas. Omna havis Nike-shui, ed omna homuli esis kastrita. La momento di la suocido selektesis pro ke Hale-Bopp-aerolito aparis.
- 2ma di junio - Timothy McVeigh verdiktesas a mortopuniso pro explozo en Oklahoma-urbo en 1995.
- 1ma di agosto - Aeroplanifisti Boeing e McDonnell Douglas unionas.
- 6ma di agosto - Microsoft kompras acioni di Apple Computer, lua rivalo, po 150 milion dolari.
- 12ma di novembro - Sheko Ramzi Yousef esas punisita pro bombal atako a World Trade Center en 1993.
- 19ma di novembro - En Iowa, Carlisle, Bobbi MacCaughey parturas sep infanti, omna vivanta.
- 22ma di aprilo - En Peru, Lima, komencas kidnapo en ambasado di Japonia. La kidnapo duros dum 126 dii. Fine 71 kaptiti liberigesos, du soldati e 14 revoltisti mortos.
- 10ma di oktobro - Aviono McDonnell Douglas DC-9 de Austral Líneas Aéreas kolizionas proxim Nuevo Berlín, Uruguay e produktas 74 morti.
Naski
[redaktar | redaktar fonto]- 8ma di januaro - Lauren Proctor, Usana tenisistino
- 24ma di januaro - Silvia Ambrosio, Germana tenisistino
- 26ma di januaro - Svetlana Sheveleva, Rusa skermistino
- 3ma di februaro - Anastasia Galashina, Rusa sporta pafistino
- 5ma di februaro - Estelle Cascarino, Franca futbalistino
- 16ma di februaro - Natalya Vihlyanceva, Rusa tenisistino
- 25ma di februaro - Kristina Astahova, Rusa artala sketistino
- 25ma di februaro - Isabelle Fuhrman, Usan aktorino
- 7ma di marto - Tayisiya Morderger, Germana tenisistino
- 7ma di marto - Yana Morderger, Germana tenisistino
- 10ma di marto - Belinda Bencic, Suisiana tenisistino, championino olimpiala de Tokyo (2020)
- 12ma di marto - Sara Cakarevic, Franca tenisistino
- 12ma di marto - Fiona Ferro, Franca tenisistino
_(cropped).jpg)
- 14ma di marto - Simone Biles, Usana gimnastikistino
- 17ma di marto - Lilia Ahaimova, Rusa gimnastikistino
- 18ma di marto - Ciara Bravo, Usan aktorino
- 19ma di marto - Rūta Meilutytė, Lituana natistino, ora medalio en London 2012 Olimpiala Ludi
- 26ma di marto - Adam Musil, Cheka hokeisto
- 3ma di aprilo - Gabriel Jesus, Braziliana futbalistulo
- 7ma di aprilo - Marïya Agapova, Kazakstanana MMA-kombaterino
- 8ma di aprilo - Yevgeni Tyurnev, Rusa tenisistulo
- 9ma di aprilo - Mariya Vasilievich, Bielorusa manekinino, blogerino e politikistino
- 11ma di aprilo - Miriam Kolodziejová, Cheka tenisistino
- 12ma di aprilo - Romain Cannone, Franca skermisto
- 20ma di aprilo - Alexander Zverev, Germana tenisistulo, championulo olimpiala de Tokyo (2020)
- 21ma di aprilo - Gabriela Knutson, Cheka tenisistino
- 24ma di aprilo - Veronika Kudermetova, Rusa tenisistino
- 3ma di mayo - Ivana Jorović, Serbiana tenisistino
- 7ma di mayo - Darya Kasatkina, Rusa tenisistino
- 15ma di mayo - Bolortuyaatai Bat-Ochirin, Mongoliana luktistino
- 28ma di mayo - Sophie Chang, Usana tenisistino
- 10ma di junio - Mihail Antipov, Rusa shakoludistulo
- 17ma di junio - Sofia Lohanova, Rusa skermistino
- 18ma di junio - Katharina Hobgarski, Germana tenisistino
- 22ma di junio - Kirill Alexeyenko, Rusa shakoludistulo
- 30ma di junio - Irina Shimanovich, Bielorusa tenisistino
- 10ma di julio - Elizabeth Halbauer, Usana tenisistino
- 12ma di julio - Malala Yousafzai, Pakistanana politikal aktivisto, Nobel-laureato pri paco
- 22ma di julio - Francesca Di Lorenzo, Usana tenisistino
- 25ma di julio - Christina Rosca, Usana tenisistino
- 30ma di julio - Alexandr Mishchenko, Kirgiziana futbalistulo
- 3ma di agosto - Yevgenia Shelgunova, Rusa gimnastikistino
- 4ma di septembro - Gergely Siklósi, Hungara skermistulo
- 11ma di septembro - Harmony Tan, Franca tenisistino
- 12ma di septembro - Pürevsürengiyn Buyanhishig, Mongoliana e Azerbaijanana judoistino
- 7ma di oktobro - Stefan Krickl, Austriana futbalistulo
- 16ma di oktobro - Naomi Osaka, Japoniana tenisistino
- 20ma di oktobro - Andrei Rublyov, Rusa tenisistulo, olimpiala championo en Tokyo 2020
- 28ma di oktobro - Tadeáš Růžička, Cheka MMA-luktisto
- 9ma di novembro - Alice Ramé, Franca tenisistino
- 13ma di novembro - Adriana Reami, Usana tenisistino
- 19ma di novembro - Andrei Lazukin, Rusa artala sketistulo
- 24ma di decembro - Aleš Furch, Cheka hokeisto
Morti
[redaktar | redaktar fonto]
- 8ma di januaro - Melvin Calvin, Usana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1911)
- 9ma di januaro - Edward Osóbka-Morawski, chefministro di Polonia (n. 1909)
- 10ma di januaro - Alexander Todd, Barono Todd, Skota kemiisto, Nobel-laureato (n. 1907)
- 12ma di januaro - Charles B. Huggins, Usana mediko e fiziologiisto, Nobel-laureato pri Fiziologio o Medicino (n. 1901)
- 17ma di januaro - Clyde Tombaugh, astronomo, deskovristo di Plutono (n. 1906)
- 17ma di februaro - Darcy Ribeiro, Brazilian antropologo, skriptisto e politikisto (n. 1922)
- 19ma di februaro - Deng Xiaoping, lasta signifikanta revolucionero di Popul-Republiko Chinia (n. 1904)
- 19ma di februaro - Enrique Peralta Azurdia, prezidanto di Guatemala (n. 1908)
- 6ma di marto - Michael Manley, chefministro di Jamaika (n. 1924)
- 6ma di marto - Cheddi Jagan, prezidanto di Guyana (n. 1918)
- 7ma di marto - Edward Mills Purcell, Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1912)
- 15ma di marto - Victor Vasarely, Hungara-Franca piktisto e grafisto (n. 1906)
- 5ma di aprilo - Allen Ginsberg, beat-poeto (n. 1926)
- 12ma di aprilo - George Wald, Usana ciencisto, Nobel-laureato pri Fiziologio o Medicino (n. 1906)
- 17ma di aprilo - Chaim Herzog, prezidanto di Israel (n. 1918)
- 21ma di aprilo - Diosdado Macapagal, prezidanto di Filipini (n. 1910)
- 21ma di aprilo - Andrés Rodríguez Pedotti, prezidanto di Paraguay (n. 1923)
- 2ma di mayo - John Carew Eccles, Austriana neurofiziologiisto, Nobel-laureato (n. 1903)
- 4ma di mayo - Wijeyananda Dahanayake, chefministro di Sri Lanka (n. 1902)
- 20ma di mayo - Virgilio Barco Vargas, ex-prezidanto di Kolumbia (n. 1921)
- 22ma di mayo - Alfred Hershey, Usana biokemiisto, Nobel-laureato pri fiziologio o medicino (n. 1908)
- 16ma di junio - Edmond Leburton, chefministro di Belgia (n. 1915)
- 22ma di junio - Gérard Pelletier, Kanadana jurnalisto, politikisto e diplomacisto (n. 1919)
- 25ma di junio - Jacques-Yves Cousteau, Franca maro-expertisto, developinto di moderna skafandro (n. 1910)
- 25ma di junio Sipan Shiraz, Armeniana skriptisto (n. 1967)
- 1ma di julio - Robert Mitchum, Usan aktoro (n. 1917)
- 2ma di julio - James Stewart, Usan aktoro (n. 1908)
- 8ma di julio - Abu Sadat Mohammad Sayem, prezidanto di Bangladesh (n. 1916)
- 15ma di julio - Gianni Versace, Italiana modisto (m. 1946)
- 28ma di julio - Seni Pramoj, chefministro di Tailando (n. 1905)
- 31ma di julio - Bao Dai, lasta imperiestro di Vietnam (n. 1913)
- 2ma di agosto - William S. Burroughs, Usana skriptisto (n. 1914)
- 4ma di agosto - Jeanne Calment, Franca olda muliero, lor evante 122 yari (n. 1875)
- 21ma di agosto - Misael Pastrana Borrero, prezidanto di Kolumbia (n. 1923)
- 23ma di agosto - John Cowdery Kendrew, Britaniana biokemiisto, Nobel-laureato (n. 1917)
- 31ma di agosto - Diana Spencer, princino di Wals (n. 1961)[2]
- 31ma di agosto - Dodi Al-Fayed, Egiptian entraprezisto (n. 1955)[2]
- 5ma di septembro - Matro Teresa (naskinta Agnes Gonxha Bojaxhiu) Albana regulierino, Nobel-laureato pri paco (n. 1910)
- 7ma di septembro - Mobutu Sese Seko, diktatoro di Zaire (n. 1930)
- 9ma di septembro - Burgess Meredith, Usan aktoro (n. 1907)
- 17ma di septembro - Jan Peder Syse, chefministro di Norvegia (n. 1930)
- 29ma di septembro - Roy Lichtenstein, Usana piktisto (n. 1923)
- 13ma di oktobro - Adil Çarçani, chefministro di Albania (n. 1922)
- 21ma di oktobro - Aale Tynni, Finlandana poetino (n. 1913)
- 25ma di novembro - Hastings Kamuzu Banda, prezidanto di Malawi (n. 1896?)
- 1ma di decembro - Stéphane Grappelli, Franca muzikisto (n. 1908)
- 12ma di decembro - Ali Amini, chefministro di Iran (n. 1905)
Nobel-premiiziti
[redaktar | redaktar fonto]- Fiziko: Steven Chu, Claude Cohen-Tannoudji, William Daniel Phillips
- Kemio: Paul D. Boyer, John E. Walker, Jens Christian Skou
- Fiziologio o Medicino: Stanley B. Prusiner
- Literaturo: Dario Fo
- Paco: Kampanio Internaciona kontre Subtera Torpedi, Jody Williams
- Ekonomiko: Robert C. Merton, Myron Scholes
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ ASN Aircraft accident Antonov An-24RV RA-46516 Cherkessk - Publikigita da aviation-safety.net. URL vidita ye 2022-06-04. Idiomo: Angla.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 1997: Princess Diana dies in Paris crash - Publikigita da BBC. URL vidita ye 7ma di agosto 2016. Idiomo: Angla.
- ↑ 1997: Sandstorm in Egypt kills 12, topples buildings - Publikigita da History.com. URL vidita ye 2ma di mayo 2015. Idiomo: Angla.