Baskiana nacionalismo
Baska nacionalismo nun esas un ek la maxim importanta politikala temi di Baskia e di Hispania.
Precedinti
[redaktar | redaktar fonto]En amba flanki de Pirenei, Romani trovis populo surnomizita dal historiisto Strabon ouaskones. Ca populi judikesas kom l'ancestri de la moderna Baski.
Romani ne sucesis okupar la montoza regioni de Baskia. Konseque, Baska linguo duris existar, malgre l'influo Romana.
Dum la regno di Karolus la Granda, kontinentala Baski divenis politikale autonoma en la dukio Vaskonia, dum la 7ma yarcento. Anke l'invado di Mohamedani en 711 ne multe efikis trans la vali di Ebro.
Du yarcenti pose, rejio Pamplona (pose rejio Navara) esis l'unesma nedependa stato. Dum la 11ma yarcento on kreis limi inter Navara e Kastilia, ma cirkume 1200, Alava, Gipuzkoa e Bizkaia lasis Navara e divenis kontrolita da Kastiliana monarkio.
Dum la komenco di la 16ma yarcento, la titulo "rejo di Navara" transferesis a la reji di Kastilia. La diversa regioni di Hispania havis sua propra legaro, kustumi e forumi. Baski aquiris li per la "specala statuti di Baska regioni". Til nun, Baska nacionalisti invokas ta statuti.
Tamen, la reji emis centrismo e dum yarcenti klopodis unionigar la landaro segun la modelo di Kastilia.
Baskia landi restis exter la komuna administraciono til triesma karlisma milito, dum qua la Baska kamparani favoris la disvenkanta kronkandidato. Konseque, en 1876 lejo abolis la forui (hispane "fueros"), tradicia leji e yuri, metante la Baska landi en la Hispaniana doganteritorio, devigante pago di imposti al Hispaniana registaro e militservo.