Henry la 8ma di Anglia
| Henry la 8ma di Anglia | ||
| ||
Rejo di  Anglia
| ||
| Guvernisteso: | de la 21ma di aprilo 1509 til la 28ma di januaro 1547 | |
| Precedanto: | Henry la 7ma di Anglia | |
| Sucedanto: | Edward la 6ma di Anglia | |
| Personal informi | ||
| Naskodato: | 28 di junio 1491 | |
| Naskoloko: | Greenwich, apud London | |
| Mortodato: | 28 di januaro 1547 | |
| Mortoloko: | mem urbo | |
| Spozo: | multi | |
Henry la 8ma (1491 til 1547) esis rejo di Anglia e siniorulo (pos rejo) di Irlando, la min entravita di Britaniana monarko. Ilu mariajis sis foyi.
Eminenta eventi dum lua regno inkluzas la rupto kun Romana katolikismo e la sequanta establisado di nedependanta Anglikan eklezio, la dissolvo di monakeyi, e l'uniono di Anglia kun Wals. Anke represiva legi, Buggery Act 1533, l'unesma anti-sodomio en Anglia, e l'akto pri sorco di 1542, qua punisis 'ad-vokar o konjurar maligna spiriti' kun mortopuniso.
Henry prizis lud-riskar kun kartoludo e ludokubi. Il ecelis en sporti, specale teniso dum yuneso. Il esis anke experta muzikero, skriptero e poeto. Il interesis su pri la konstrukto e plubonigo di multa imobli quale la chapelo dil King's College, la kirko Christ Church en Oxford, e la palaci Hampton Court e Nonsuch, e l'abadeyo di Westminster.
Frua vivo
[redaktar | redaktar fonto]
Naskinta en la Palaco Placentia, en Greenwich, Henry esis la triesma filio di Henry la 7ma e Elizabeth di York. Elizabeth esis filiino di Edward la 4ma. Princo Arthur, unesma filio di Henry ed Elizabeth naskinta en 1486, esis la expektata futura rejo, ed en 1501 ilu mariajis kun Catherine de Aragon. La mariajo esis esforco di Henry la 7ma por establisar asocio inter Anglia e Hispania. Catherine promisesis a yuna Henry pos la morto di Arthur en 1502, e li mariajis kurte pos Henry divenar rejo, en 1509.
Frua kariero
[redaktar | redaktar fonto]Ye la 30ma di junio 1513 Henry la 8ma, kun armeo, arivis en Calais por kampanio kontre Francia. To eventis frue en lua regno ed il deziris establisar granda reputeso en Europa. Il esis vinkoza ye la "batalio di la sporni", e ye la 24ma di septembro ilu kaptis l'urbo Tournai (nune en Belgia). Thomas Cromwell (qua pose en lua kariero direktis la procedo di la dissolvo di la monakeyi en Anglia) direktis la preparado por ca kampanio. Dum kurta periodo Tournai guvernesis da Anglia, Thomas Cromwell esante olua administranto. Kom kondiciono di la Kontrato di London di 1518, en olqua plura Europana stati konsentis kunlaborar, l'urbo esis retro-donata a Francia.
En 1520, de la 7ma til la 24ma di junio, ye la bordo di Angla teritorio proxim Calais, Henry prodige gastigis François la 1ma di Francia. La loko nomizabis The Field of the Cloth of Gold; Le Camp du Drap d'Or. Ca okaziono, qua sequis la Kontrato di London en 1518, aranjesis dal kardinalo Thomas Wolsey, ed eventis por krear plu bona ligi inter la du rejii. Quankam ol lore esis notinda okaziono, la politikala rezultaji ne esis signifikiva.
La sis spozini di Henry
[redaktar | redaktar fonto]
Catherine of Aragon, en la Kastiliana: Catalina de Aragón (1485-1536). Elua patro esis Ferdinand 2ma di Aragon; elua matro esis Isabella 1ma di Kastilia. El esis mariajata ad Arthur, plu olda fratulo di Henry e heredanto di la trono, en 1501; Arthur mortis en 1502. Kurte pos ke Henry divenis rejo en junio 1509, el esis mariajata ad il. Lia filiino Mary (plu tarde Mary 1ma di Anglia) naskis en 1516; el esis la unika filio, de sis, di Henry e Catherine qua posvivis infanteso. Henry, dezirante maskula heredanto, en 1526 demandis de la Papo ke la mariajeso esez nihiligata; il asertis ke mariajo a la vidvino di sua fratulo esis ne-valida. Henry, ignorante la volo di la Papo, obtenis dekreto di nihiligo de la arkiepiskopo di Canterbury, tale iniciante grava chanji di la religiala establisuro di Anglia, ed il mariajesis ad Anne Boleyn. Catherine esis sendata a Kimbolton-kastelo, ube el mortis en 1536 evante 50 yari.
Anne Boleyn (1507-1536). El esis filiino di Angla diplomacisto Thomas Boleyn, ilqua esabis estimata da Henry la 7ma di Anglia. Henry esis mariajata ad Anne en 1533. Lia filiino Elizabeth, plu tarde Elizabeth la 1ma di Anglia, naskis en septembro 1533. Anne akuzesis pro adultero, ed el senkapigesis en 1536.
Jane Seymour (1509-1537). El esis filiino di Sinioro John Seymour, kortano di la rejulo; elua matro esis nepotino di rejo Edward la 3ma di Anglia. El mariajesis a Henry en 1536, ed en 1537 li havis filiulo, la futura rejo Edward la 6ma di Anglia. Jane mortis min kam un monato pos la nasko.
Anne de Cleves, en la Germana: Anna von Kleve (1515-1557). El esis filiino di Germana nobelo la duko di Kleve. La mariajo aranjesis, pro politikala motivo, da Thomas Cromwell, chefa ministro di la rejo. Henry odiis Anna ye la unesma renkontro; la mariajeso nihiligesis kelka monati pos la evento en 1540, e Cromwell esis exekutata en la sama yaro.
Catherine Howard (1520-1542). El esis filiino di Sinioro Edmund Howard, qua esis kortano di la rejo. El esis mariajata a Henry en 1540. Dum 1541, esis plura rumori di elua adulterala konduto; el enkarcerigesis en novembro di ta yaro, ed el esis senkapigata en februaro 1542.
Catherine Parr (1512-1548). Elua patro esis Sinioro Thomas Parr, sinioro di la domeno ye Kendal en norda Anglia, e decendanto di rejo Edward la 3ma di Anglia. El dufoye divenabis vidvino kande el mariajesis kun Henry en 1543. El posvivis ilua morto en 1547.