Milito di Livonia
| Milito di Livonia | |||
| |||
| Siejo di Narva da Rusi, en 1588. | |||
| Dato: | 22ma di januaro 1558 til la 10ma di agosto 1583 | ||
| Loko: | nordal Europa: Estonia, Livonia, Ingria, Rusia | ||
| Rezulto: | Dania-Norvegia, Polonia-Lituania e Suedia vinkis. | ||
| Livoniana Kunfederuro Polonia-Lituania Dania-Norvegia Suedia Kozaki de Zaporozhe Princio Transilvania |
↔ | Cario Rusia Khanio Qasim Rejio Livonia | |
| Zygmunt la 2ma August Báthory István Jan Hieronimowicz Chodkiewicz Frederik la 2ma di Dania Erik la 14ma di Suedia Johan la 3ma di Suedia |
↔ | Ivan la 4ma di Rusia Simeon Bekbulatovich Andrey Kurbsky Magnus de Livonia | |
| sen informo | ↔ | sen informo | |
| sen informo | ↔ | sen informo | |
La milito di Livonia esis longa militala konflikto, eventinta de 1558 til 1583 inter Dania, Polonia, Rusia e Suedia kun skopo kontrolar historiala regiono Livonia, nun apartenanta a Estonia e Letonia.
Dum la yari 1550a, kunfederuro Livoniana febleskis pro la Reformo protestanta, kontre ke lua estala vicino Moskovia kreskabis en povo pos vinkir Mohamedani de Kazan e Astrahan.
Rusa caro Ivan la 4ma di Rusia demandis multa imposti: exakte 40 mil taller, qua la kunvederuro Livonia mustis pagar al Episkopio di Dorpat. La konflikto finis kun l'invado Rusa di 1558. Las tropas rusas ocuparon Dorpat e Narva, e siejis Reval. La skopo dil caro esis konquestar aceso a Baltiko.
Ca agado esis kontre interesti di altra landi. En 1561 Livonia esis febligita, e lua teritorio dividesis inter Lituania (Kurlando), Suedia (Estlando) e Dania (Ösel). La lasta Mastro dil ordeno di Livonia, Gotthard Kettler, divenis vasalo de la Dukio Kurlando, pose Polonia-Lituania.
Erik la 14ma di Suedia e Frederik la 2ma di Dania sendis trupi por protektar lia nova posedaji. En 1561, la konsilistaro di Reval en Estonia livresis a Suedia. Reval divenis avanposteno por altra konquesti Sueda che estala Baltiko. Til 1562, Rusia militis kontre Polonia e Suedia. Komence, l'armei Rusa sucesis, e kaptis Polatsk (1563) e Pernau (1575) e konquestis multa teritorii de Lituania, inkluzite arivinta a Vilnius.
Pos refuzar ofri pri paco de lua enemiki, cirkume 1759 Rusa caro konfrontis desfacila situaciono, kande lua politiko nomizita Oprichnina kontre boyari kreis profunda krizo ekonomiala, samatempe kam Lituania unionabis kun Polonia (1569), e guvernesis da István la 1ma Báthory (1576). István rikonquestis Polatsk e siejis Pskov (1581-82). En 1581, mercenarii Sueda komandita da Pontus De La Gardie konquestis la stretiala urbo Narva.
Fine en 1582, Rusia e Polonia signatis tale nomizita "Paco di Jam Zapolski", e Rusia renuncis lia pretendi pri Livonia. Ye la sequanta yaro, Rusia ank establisis paco-pakto kun Suedia. Segun l'armistico di Plyussa, Rusia perdis Narva e la suda rivo dil gulfo di Finlando, lor lua sola aceso a Baltiko. La situaciono partale modifikesis 12 yari pose, per la kontrato di Tyavzino, qua finis la Milito Rusa-Sueda de 1590 til 1595.
La milito di Livonia ruinigis l'ekonomio Rusa, ed efektigis tale nomizita "trubloza epoko" di la cario.