Bangkok
| Bangkok | ||
| ||
| Kelk imaji pri Bangkok. | ||
|
.svg)
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Tailando
| |
Informo:
| ||
| Fondita ye: | 21ma di aprilo 1782 | |
| Fondita da: | rejulo Rama la 1ma | |
| Latitudo: | 13°45'N | |
| Longitudo: | 100°31'W | |
| Altitudo: | 5 m | |
| Surfaco: | 1 568,74 km² | |
| Habitanti: | 8 280 925[1] (2010) | |
| Denseso di habitantaro: | 5 300 hab./km² | |
| Horala zono: | UTC+7 | |
| Urbestro: | Chadchart Sittipunt | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| www.bangkok.go.th | ||
Bangkok esas la chef-urbo e maxim populoza urbo di Tailando. En Tailandana, lua nomo esas Krung Thep Maha Nakhon o simple Krung Thep. L'urbo okupas 1 568,74 km² an la delto dil fluvio Chao Phraya e havas cirkume 8 milion habitanti, o 12,6% de la habitantaro di Tailando.
La nomo Bangkok probable devenas del Bengali-vorto bangaung signifikante 'foresto-vilajo' o 'oliv-boski'. La kompleta ceremoniala nomo di Bangkok esas Krungthepmahanakorn Amornrattanakosin Mahintrayuthaya Mahadilokpob Noparat Rajataniburirom Udomrajanivel Mahasatharn Amornpimarn Awatansatis Sakatadtiya Wisanukamprasit - posible la maxim longa nomo di ula urbo, donita dum la regno di Mongkut.
Nun, l'urbo gastigas permanante la sideyi lokala di multa transnaciona entraprezi, ed esas importanta regionala centro por aferi e banki. Ol anke divenis importanta centro por transporti e por sanesoflego, exemple la hospitalo Bumrungrad, qua divenis populara destino por kirurgii. La surnomizita "medicinala turismo" divenis importanta por la urbo: cirkume 200 000 personi vizitis l'urbo en 2011 por kuracado.[2] Ol anke konocesas pro lua kulturala atraktivi, noktala vivo, e lua distrikti di prostitucado.
Historio[redaktar | redaktar fonto]
_map.svg)
L'urbo originis de mikra komercala vilajo dum la rejio Ayutthaya. Pro lua strategiala lokizo, ol gradope divenis importanta. Kande Ayutthaya okupesis dal Burmana imperio en 1767, lora kronizita rejo Taksin establisis lua chef-urbo en la vilajo, qua divenis la bazo dil rejio Thonburi en 1768. En 1782, lora sucedinto di Taksin, Phutthayotfa Chulalok (Rama la 1ma) translojis la chef-urbo al insulo Rattanakosin, ed erektis pilastro (Lak Mueang) qua simbolizis la fondo dil urbo ye la 21ma di aprilo 1782.
Bangkok gradope expansis lua internaciona komerco, komence kun Chinia, e pose kun Ocidentala komercisti dum la 19ma yarcento. Dum la regni di Mongkut (Rama la 4ma, de 1851 til 1868), e di Chulalongkorn (Rama la 5ma, de 1868 til 1910) inauguresis ferovoyo, moderna imprimomashini, vaporomashini, urbala substrukturi, e publika docado e sanesoflego kreesis e modernigesis. L'urbo divenis la centro di disputi politikala pos ke l'absoluta monarkio abolisesis en 1932.
Pro ke Tailando federis kun Japoniani dum la duesma mondomilito, Bangkok subisis bombardi da la federiti, de la 7ma di januaro 1942 til la 14ma di aprilo 1945. Tamen, ol kreskis rapide pos la milito, pro financala helpo Usana e guvernala koloko. L'urbo divenis repozo-loko por Usana soldati, e to stimulis turismal agadi, inkluzite sexua turismo. Dum la yari 1960a la habitantaro dil urbo kreskis de 1,8 milion til 3 milion personi.[3]
Dum la yari 1980a e la komenco dil yari 1990a, l'ekonomio di Tailando kreskis rapide, e la lando surnomizesis un ek l'Aziana Tigri. Dum ca epoko, multa nova ed alta edifici konstruktesis, exemple l'edifico Baiyoke 2, alta de 304 metri, e l'urbala peizajo modifikesis rapide. En 1992 eventis granda politikala protesti kontre lora guverno, qui subisis violentoza represo.
Dum la komenco dil 21ma yarcento, Bangkok ja havis plu kam 6 milion habitanti e plu kam 8 milion habitanti en lua metropolala regiono. En 2006, existis en Bangkok 3 943 211 vehili, di qui 37,6% esis privata automobili, e 32,9% esis motorcikli, qui fektigis serioza problemi pri trafiko. En 2020, la habitantaro di la urbo evaluesis en 10 539 000 personi.
Geografio[redaktar | redaktar fonto]
La reliefo di Bangkok esas plana, jacanta an la delto dil fluvio Chao Phraya, kun mezavalora altitudo di 1,5 metri.[4] Existas multa naturala kanali (lokale nomizita kongs). La fluvio Chao Phraya sinuifas tra la urbo, irante til la gulfo di Tailando, cirkume 25 km sude. La sulo dil urbo ordinare esas argiloza, kun marala origino. La mezavalora dikeso di ca argiloza sulo esas 15 metri. Existas 8 granda subtera jaceyi di aquo, multe explotata, e ca exploto efektigas la sinko di multa imobli e substrukturi. Nun, multa regioni del urbo jacas 1 metro sub marala nivelo.
La klimato di Bangkok esas tropikala di savano (Aw segun la klimatala klasifikuro da Köppen), sub influo de la musono di sud-Azia. Dum la yaro, la temperaturi varias de 22°C en decembro (mezavalora minima dum vintro) til 35,4°C en aprilo (mezavalora maxima). La pluvoza sezono komencas ye la duimo di mayo, kun l'arivo di la musono. La maxim pluvoza monato esas septembro, kun mezavalore 334,3 mm, e la maxim sika monato esas decembro, kun mezvalore 6,3 mm. La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 1648,2 mm.
Transporto[redaktar | redaktar fonto]
.jpg)
_-_img_05.jpg)
Bangkok esas un ek la maxim importanta koncentro-punto por aerala transporto Azia. Du komercala aeroportui servas la urbo, l'anciena internaciona aeroportuo Don Mueang, inaugurita en 1914, e l'aeroportuo Suvarnabhumi, inaugurita en 2006. Ca lasta recevis plu kam 52 milion uzeri en 2015, la 20ma maxim uzata aeroportuo de la mondo. La quanto di uzeri en 2015 superiris lora kapaceso dil aeroportuo, to esas, 45 milion uzeri po yaro. La kapaceso dil aeroportuo augmentesis, ed en 2019 ol recevis plu kam 65 milion uzeri.
Malgre ke kanali uzesis dum multa yari por transporto en la urbo, nun chosei ed avenui esas plu multe uzata, malgre ke la strukturo di lua stradi ne posibligas organizar efikive la trafiko. Entote 48 importanta avenui ligas diferanta arei del urbo, e 11 ponti ligas la du rivi di fluvio Chao Phraya. Diversa chosei por rapida trafiko ligas Bangkok a vicina urbi. En diversa loki dil urbo la trafiko esas kaosala. En 2006, l'urbo havis 3 943 211 motorizita vehili, di qui 37,6% esis privata automobili, e 32,9% esis motorcikli.
Existas diversa linei di omnibusi en Bangkok propre, e liganta ol a vicina urbi. Existis 470 linei di omnibusi, mikroomnibusi, furgoni e songthaew (kamioni o kamioneti adaptita por transportar pasajeri) en la urbo. La sistemo di taxii dil urbo uzas automobili, motorcikli e tale nomizita "tuk-tuk" (trirota motorcikli, partale klozita, kun benko por du pasajeri addope).
L'unesma ferovoyo di Bangkok inauguresis en 1893. Nun, existas ferovoyala linei di longa disto, exemple liganta Bangkok e Chiang Mai, e linei di suburbala treni liganta ol a diversa loki di lua metropolala regiono. En 2021, inauguresis lineo di elektrala treni konocata kom SRT, qua havos entote 193 kilometri e 58 stacioni, liganta Bangkok a lua suburbi. Ank existas elevita ferovoyala linei, exemple la lineo Airport Rail Link, longa de 28 kilometri, liganta Bangkok al aeroportuo Suvarnabhumi.
Bangkok e lua metropolala regiono havas 8 linei di metroo kun entote 210 kilometri e 135 stacioni. On expektas inaugurar du linei di monorelo (Lineo Flava e Lineo Rozea) en 2023.
Referi[redaktar | redaktar fonto]
- ↑ Table 1 Population by sex, household type and household by type, average size of private household by region and area: 2010 - Publikigita da National Statistics Office. URL vidita ye 18ma di septembro 2012.
- ↑ The rise of medical tourism in Bangkok - Dato di publikigo: 4ma di septembro 2012. URL vidita ye 22ma di septembro 2012.
- ↑ Autoro: Chris Baker, Pasuk Phongpaichit. A History of Thailand Publikigita da Cambridge University Press. Dato di publikigo: 2005.
- ↑ Sin, Sinsakul:Late Quaternary geology of the Lower Central Plain, Thailand. Publikigita da Journal of Asian Earth Sciences. Dato di publikigo: agosto 2000. Pagino/pagini: 415–426.