Biodiverseso

Parto di la biodiverseso de un rifo di koralii.

Biodiverseso esas la vario-grado di vivo-formi en un specifik ekosistemo, biomo, o en tota planeto. Biodiverseso esas un "mezurilo" di la saneso di un ekosistemo. Ol esas partale rezulto dil klimato. En la Tero, tropikala regioni havas richa biodiverseso, dum ke polala regioni havas povra biodiverseso.

Rapida kambii en klimato efektigas masiva extingi di speci. On kalkulas ke la speci existanta nun reprezentas min kam 1% ek omna speci qui existabis en la Tero. Pos l'aparo di vivo en Tero, eventis kin granda extingi. Dum Fanerozoik-epoko (de 540 milioni di yari ante nun til nun) eventis masiva extingi en transito de Ordovincian til Silurian epoki (440 til 450 miliari di yari ante nun), dum Karbonifero (la desaparo di granda arbori rezultis en extingo di multa animali), dum Permian-Triasik-epoko (fino di Permian-epoko), dum transito de Permian til Jurasik-epoko, e dum Kretacea-epoko (65 milioni di yari ante num, kande dinosauri extingesis.

Equatorala e tropikala foresti, exemple la regiono apud la fluvio Gambia en Senegal, havas granda biodiverseso.

Pos l'aparo di homo en Tero, eventis la nomizita Holocena extingo pro homala agadi, note chaso e destrukto di habiteyi di animali e planti. Unionita Nacioni deklaris la periodo de 2011 til 2020 l'yardeko por la biodiverseso dil Unionita Nacioni.

La frazo "biologiala diverseso" kreesis dal ciencisto Raymond F. Dasmann en 1968, en la libro A Different Kind of Country qua defensis la konservo di naturo. La kurta frazo "biodiverseso" kreesis da W.G. Rosen en 1985 ed aparis en publikigajo unesmafoye en 1988.