Georg Friedrich Händel
| Georg Friedrich Händel | ||
| ||
| Profesiono: | kompozisto | |
| Lando: |  Germania
| |
| Naskodato: | 23 di februaro 1685, 1685, 5 di marto 1685 | |
| Nasko-loko: | Halle, Germania | |
| Mortodato: | 14 di aprilo 1759 | |
| Morto-loko: | London, Britania | |
| Retoloko: | http://gfhandel.org | |
Georg Friedrich Händel (Angle, George Frideric Handel), naskis en Halle ye la 23ma di februaro 1685, e mortis en London ye la 14ma di aprilo 1759. Il esis kompozisto qua rezidis dum multa yari en Britania.
Frua vivo
[redaktar | redaktar fonto]La genitori di la kompozisto esis Georg Händel, kirurgiisto en Halle evante 63 yari ye la nasko, e Dorothea, duesma spozino di Georg. Yuna Georg havis intereso pri muziko, e kom puero il recevis lecioni de Friedrich Wilhelm Zachow, orgenisto ye la Merkato-kirko en Halle, pri pleado di orgeno, violino e hoboyo, e pri kontrapunto.
La patro di la kompozisto deziris ke il esez legisto; pos la morto di sua patro en 1697 il duris studiar por la legala profesiono ye la universitato di Halle, e samtempe il esis orgenisto di la Katedral-kirko en Halle.
Rezido en Hamburg, Roma e Hanover
[redaktar | redaktar fonto]Il abandonis legala studiado pos un yaro ed en 1703 il translojis a Hamburg. Il docis pri muziko e pleis en la orkestro di la opero-domo di la urbo. Il skribis sua unesma opero Almira en Hamburg; ol esis pleata en 1705 ed esis sucesoza. En 1706 il voyajis ad Italia; il rezidis en Roma e divenis amiko di influiva aristokrati. Il skribis oratorii e kantati, ed altra ekleziala muziko. Divenante famoza, ilua opero Agrippina esis sucesoze pleata en Venezia en 1710. Il translojis a Hanover, kom muzikestro ye la korto di Georg Ludwig, Elektero di Hanover; ilca esis fratulo di Princo Ernst August di Hanover, quan il renkontrabis en Italia. Georg Ludwig expektis divenar rejo George la 1ma di Granda Britania, pro la aranjuro di 1701 pri la sucedo: il esis decendanto di James 1ma di Anglia.
Georg Ludwig grantis a Händel permiso vizitar London por ula periodo. Ilua unesma opero produktita en London, Rinaldo, pleesis en 1711. Pos plura monati il retrovenis a Germania e skribis plusa muziko en Hanover.
Rezido en Anglia
[redaktar | redaktar fonto]
De 1712 il rezidis en London, ube il establisis su; il skribis du Italiana operi. En 1715, ye la morto di rejino Anne di Granda Britania, Georg Ludwig divenis rejo. La bone-konocata Aquo-muziko skribesis por rejala okaziono sur la fluvio Thames, frue en la regno di George.
De 1717 til 1720 il esis kompozisto por la Komto di Carnarvon ye la rurala rezideyo di la komto, por qua il kompozis plura verki. De 1720 til 1728 il okupesis pri produktar operi en London. Permananta opero-centro esis establisata: la Rejala Akademio di Muziko, di qua la rejo esis patrono. Il vizitis Germania e selektis plura opero-kantisti; la plu multa venis de la korto di Dresden. Il kompozis serio de operi, inkluzanta Giulio Cesare en 1724, qui pleesis en la Haymarket-teatro.
La Rejala Akademio di Muziko faliis en 1728; Händel duris kun sua propra opero-kompanio. Ilua opero Alcina pleesis en 1735. Ilua kompanio duris til 1735; publika suporto en London di Italiana operi diminutis. Il komencis skribar oratorii, en la Angla linguo; tala verki atraktis plu granda audantaro. Exempli esas Saul ed Israel in Egypt. Il kompozis la Concerti Grossi op. 6, kontenanta dek-e-du peci, intencita por pleo inter la akti di oratorii.
La Mesio
[redaktar | redaktar fonto]
Il esis invitata kompozar verko por almonala koncerto en Dublin, Irlando. Il arivis en Dublin por serio de sis koncerti en novembro 1741, ed ilua famoza korala verko The Messiah (La Mesio) esis unesmafoye pleata en ta urbo ye 13 di aprilo 1742; la sejorno en Irlando esis sucesoza.
Plu tarda yari
[redaktar | redaktar fonto]En London, il duris skribar oratorii, exemple Samson en 1743. En 1744 esis Semele, klasikala dramato por koncert-pleado, e simile Hercules en 1745. Judas Maccabeus e Solomon pleesis en 1747.
En 1748 il skribis la bone-konocata muziko por pirotekniko-expozo, rejala okaziono por celebrar la Kontrato di Aix-la-Chapelle. En la lasta yari di Händel il kompozis min ofte; ilua lasta kompozuro esis la oratorio Jephtha, pleata en 1752. Ilua vidado falieskis. Il mortis en 1759; plura mil personi asistis la funero.
Karaktero di Händel
[redaktar | redaktar fonto]Il havis mordema esprito; il esis nepacienta e kelkatempe iracoza; il nultempe esis mariajata; il havis amiki ye alta nivelo di socio.