Wolfgang Amadeus Mozart
| Wolfgang Amadeus Mozart | ||
| ||
| Profesiono: | kompozisto | |
| Lando: |  Austria
| |
| Naskodato: | 27 di januaro 1756, 27 di januaro 1756 | |
| Nasko-loko: | Salzburg, Austria | |
| Mortodato: | 5 di decembro 1791 | |
| Morto-loko: | Wien, Austria | |
Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart, plu bona konocata kom Wolfgang Amadeus Mozart (27ma di januaro 1756 en Salzburg til la 5ma di decembro 1791 en Wien) esis muzikala kompozisto kun lejera potento, note la ton-sistemo di si majora bemolo. Evante 5 yari, ilu kompozis sua unesma verko.
De Cosi fan tutte ad duesma movimento di koncerto-peco por piano n°21, de lua grava Requiem a sonati preske alerta Mozart repertorio esas maxim diversa.
La turo di Europa
[redaktar | redaktar fonto]La familio Mozart facis turo di Europa por montrar la muzikala habileso di yuna Wolfgang. La turo komencis en julio 1763, e li rezidis en Paris de novembro ta yaro til aprilo 1764, e pose en London til julio 1765. Pos plura monati en Nederlando li arivis duesmafoye en Paris, ye la 10ma di mayo 1766. Pos du monati en Paris li komencis retro-voyajo a Salzburg, ube li arivis en Novembro 1766. Dum la turo, malgre ke membri di la famili tempope sufris pro maladesi, Wolfgang muzikale multe progresis, ed il esis konocata da diversa muzikala institucuri e nobeli.
Exsultate, jubilate
[redaktar | redaktar fonto]Ye la 17ma di januaro 1773 en Milano, ilua moteto Exsultate, jubilate esis unesmafoye pleata. Ol esis kompozata dum resto di Mozart en Milano de oktobro 1772 til marto 1773, kande il evis 17 yari. Dum ke il vartis la fino di pleadi di ilua opero Lucio Silla en la urbo, il skribis la moteto por kastrito Venanzio Rauzzini, qua havis rolo en la opero. Ca vizito esis la lasta di tri viziti di Mozart e lua patro Leopold a Milano, por produktar operi di ilu; Leopold esperis ke Mozart ganus profesionala muzikala ofico en la urbo, ma to ne eventis.
Kordeto-Quarteti
[redaktar | redaktar fonto]En septembro 1785 en Wien, ilua kolektajo de sis kordeto-quarteti unesmafoye aparis; oli havis dediko a lua plu olda kolego Joseph Haydn. Mozart ne kompozabis kordeto-quarteti depos sua yuneso. La sis quarteti op. 33 da Haydn aparis en 1781 (la yaro di la arivo di Mozart en Wien); oli esis multe estimata da Mozart, ed inspiris ilua kompozado. Pos privata pleado di la nova quarteti da Mozart en februaro 1785, Haydn dicis a Leopold Mozart, patro di la kompozisto, "Koram Deo, e kom honesta homo, me dicas a vu ke vua filiulo esas la maxim granda kompozisto di mea konoco, o personale o nomale." Ca grupo di quarteti balde divenis famoza.
Don Giovanni
[redaktar | redaktar fonto]Ye la 29ma di oktobro 1787 en Praha, ilua opero Don Giovanni esis unesmafoye pleata. Ol esis tre bone recevata da la audantaro. La opero esis komisata pos la sucesoza vizito di Mozart a Praha en januaro e februaro 1787. Mozart kompletigis la kompozado di Don Giovanni ye 28ma di oktobro, ed il diretis la pleado. En Wien la opera esis unesmafoye vidita ye 7ma di mayo 1788, anke direktata da la kompozisto.
La Clemenza di Tito
[redaktar | redaktar fonto]Ye 6ma di septembro 1791 en Praha, ilua opero La Clemenza di Tito esis unesmafoye pleata. La komiso, skribar opero por celebrar la kronizo di Leopold 2ma kom rejulo di Bohemia, esis ofrita ad altra kompozisti ante ke ol esis aceptata da Mozart, e la sugestata libreto, da Pietro Metastasio, esis ja utiligita en plura antea operi. Ca opero e Die Zauberflöte, unesmafoye pleata en Wien plu tarde en septembro, esis la lasta operi quin Mozart skribis ante lua morto en decembro di ta yaro.
La Requiem
[redaktar | redaktar fonto]Mozart esis komisata da komto Franz Walsegg-Stuppach (1763-1827) skribar ca verko, kom memorigilo a la spozino di la komto qua mortabis en februaro 1791. La komto prizis donar muzikala okazioni ye sua domo, ye qui il pretextis ke la kompozuri di altri esis sua kompozuri; il probable deziris agar simile pri la Requiem. Agento di la komto anonime vizitis Mozart por donar la komiso; ta evento esis origino di la legendo di fantoma kuriero kun misterioza komiso.
La verko esis ne kompleta ye la morto di Mozart. Ilua vidvino Constanze, anxioza pri la recevo di la restanta pago por la kompozuro, demandis a plura muzikisti kompletigar la verko. Franz Xaver Süssmayr, studento di Mozart ed anke ilua sekretario dum la last yaro, fine aceptis facar la kompletigo. Kelka movimenti esis ja preske kompleta; altra movimenti postulis multa kompozado da Süssmayr. En 1792, il livris sua kompleta versiono di la Requiem a komto Franz Walsegg-Stuppach. Ye la 2ma di januaro 1793, la Requiem esis pleata ye benefico-koncerto por Constanze Mozart.
La familio di Mozart
[redaktar | redaktar fonto]
Ye la 4ma di agosto 1782 en Wien, il mariajesis a Constanze Weber. Elua patro esis muzikisto, ed ula kuzulo esis la kompozisto Carl Maria von Weber.
Esis sis genituri di Wofgang e Constanze, di qui nur du posvivis infanteso. Pos la morto di Wolfgang en 1791, Constanze, qua havis multa debaji, entraprezis aranjar memorigala koncerti, editar kompozuri di sua spozulo, ed obtenar pensiono, quo produktis financala sekureso. En 1809 el mariajesis a Dana diplomacisto Georg Nikolaus von Nissen, e dum plura yari li rezidis en København; de 1824 li rezidis en Salzburg. En 1828 el editis biografio di Mozart; el mortis en 1842.