Voynich-manuskripto
La Voynich-manuskripto esas ilustrita kodexo manu-skribita per nekonocata skribo-sistemo.
.jpg)
La velino sur quo ol skribesis esas karbo-datizita ye la frua 15ma yarcento (1404-1438), ed ol forsan kompozesis en Norda Italia dum la italiana Renesanco. La manuskripto esas nomizita pro Wilfrid Voynich, polona libro-komercisto qua kompris ol en 1912.
Ula pagini mankas, kun cirkume 240 restanta. La texto skribesas de sinistre a dextre, e la maxim multa pagini havas ilustruri o diagrami. Ula pagini esas faldebla folii.
La Voynich-manuskripto studiesis da multa profesionala ed amatora kriptograferi, inkluzanta usana e britana kriptograferi del Unesma Mondo-Milito e la Duesma Mondo-Milito. Nulu til nun povis dechifrar la texto, ed ol divenis famoza kazo en la historio di kriptografio. La misterio dil signifiko ed origino di la manuskripto ecitis la populara imagino, ed ol esas la temo di romani e spekulado. Nula ek la multa hipotezi propozita dum la lasta cent yari nedepende verifikesis.
La Voynich-manuskripto donacesis da Hans P. Kraus a la Beinecke Rare Book and Manuscript Library di Yale-Universitato en 1969, ube ol katalogizesas sub la numero MS 408.
Texto
[redaktar | redaktar fonto]Singla pagino en la manuskripto kontenas texto, grandaparte en nekonocata linguo, ma ula havas skriburi en Latina alfabeto. La maxim multa texto en la 240-pagina manuskripto iras de sinistre a dextre. La karakteri grandaparte konsistas ek un o du simpla plumostroki. Esas konkurso pri la distinteso di certena karakteri, ma alfabeto de 20-25 literi suficas por preske la tota texto; ecepti esas duadeki de plu rara karakteri qui eventas nur un- o dufoye. Esas nula evidenta puntizo.
Hipotezi pri la linguo
[redaktar | redaktar fonto]Segun la "litero-fondita chifro"-teorio, la Voynich-manuskripto kontenas sencoza texto en ula europana linguo quo intence obskurigesis per tradukar ol aden la alfabeto dil manuskripto per chifro ulsorta - algoritmo aplikita ad individua literi. Ico esis la provizora hipotezo dil maxim multa dechifro-probi dum la 20ma yarcento, inkluzanta neformala esquado de kriptograferi che la NSA duktita da William F. Friedman en la frua yari 1950ma.
Skopo
[redaktar | redaktar fonto]La generala impreso del transvivanta folii dil manuskripto esas ke ol intencesis servar kom farmakopeo o por traktar temi en mezepokal o frua moderna medicino. Tamen, la enigmata detali dil ilustruri duktis a multa teorii pri la origino di la libro, la kontenajo di lua texto, ed olua skopo.
La unesma parto di la libro esas preske certe herbala, ma probi identifikar la planti faliis, sive per reala specimeni o per stilizita desegnuri di samtempala planti. Nur poka planto-ilustruri povas identifikesar kun certeso, quala viola tricolor ed adianto. La herbala imaji qui konkordas farmakologiala skisuri semblas esar neta kopii di li, ecepte ke multa parti kompletigesis per neprobabla detali. Fakte, multa planto-ilustruri en la herbala parto semblas esar kompozita: la radiki di un speco atachesas al folii di altra, kun flori de triesma.
Botanikisto Hugh O'Neill kredis ke un ilustruro reprezentis sunfloro di la Nova Mondo, quo helpus datizar la manuskripto ed apertar intriganta posiblesi di lua origino; regretinde, ca identifko esas nur spekulala.