Yekaterina la 2ma di Rusia
| Yekaterina 2ma di Rusia | ||
.jpg)
| ||
Imperiestrino di  Rusia
| ||
| Guvernisteso: | de la 9ma di julio 1762 til la 6ma di novembro 1796 | |
| Precedanto: | Pyotr la 3ma | |
| Sucedanto: | Pavel la 1ma | |
| Personal informi | ||
| Naskodato: | 21 di aprilo 1729, 2 di mayo 1729 | |
| Naskoloko: | Stettin, Pomerania | |
| Mortodato: | 17 di novembro 1796, 6 di novembro 1796, 16 di novembro 1796 | |
| Mortoloko: | St. Peterburg, Rusa imperio | |
Yekaterina la 2ma (1729 til 1796), naskinta Sophie Augusta Fredericka d'Anhalt-Zerbst surnomizita Figchen esis imperiestrino di Rusia de la 28ma di junio 1762 til lua morto.
En 1744, Yelizaveta la 1ma selektis el kom spozo por lua nevulo Petrus la 3ma di Rusia do volis facar lua heredo. El konvertesis ad ortodoxeso. La mariajo ne esis felica tam ke Yelizaveta prenis parto di lua opozo e lektis Voltaire e Montesquieu tale el informis su sur to qua pasis en lua nova lando. L'extravagaji di Petrus, qua el facis operar koakte por plenigar sua mariaj-tasko, pos lua tron-aceso febligis lua suporto. L'amorinto di Yekaterina Grigori Orlov komandis stato-stroko ed ocidis l'imperiestro.
Interna politiko
[redaktar | redaktar fonto]Apogita sur la pensisti de la Racion-epoko, Yekaterina establisis komiso por reformar la legi. Legifala komiso qua reprezentis omna klasi ecepte la serfi institucesis, ma dissolvesis ante esir efikiva posible pro ol divenir tro konservema pos la revolto di Pugachov de 1773 til 1774. Yekaterina divenis carino pos stato-stroko kontre sua spozulo Petro la 3ma di Rusia.
Yekaterina ripreparis provincala ministerio, doninta pri gubernio plu kontrolaji sur la rurala zoni da revolti. En 1785 Yekaterin promulgis lego qua permisis la nobeli prizentar peticioni a la monarko e donis li plusa povi e yuri. El kurajigis la koloniigo di Alaska, l'establiso di Germani an la valo dil Volga e la konquesto di teritorii.
Rusia divenis la maxim granda mondala produktero di fero, gis-fero e kupro. Ol havis plua kam 200 fabrikerii. L'industriala produktado duopligesis; la valoro di extera ed interna komerco triopligesis. La westala stati koaktesis aceptar Rusia en l'«Europala interkonsento».
Exteral aferi
[redaktar | redaktar fonto]La ministro di exteral aferi, Nikita Panin, exercis granda influo. Ilu spensis importanta pekunio por krear nordala interkonsento inter Rusia, Prusia, Polonia, Suedia e posible Unionita Rejio por opozar su ad la federo di Bourbon-Habsburg. Kande divenis videbla ke ta plano ne povus sucesar, Panin revokesis en 1781.
En 1764 Yekaterina plasis Stanislas Augusto Poniatowski, qua divenis lua amorinto, sur la trono Polona. Pose, Rusia anexis granda parti di Polonia lor lua dividi, en 1772, 1793 e 1795.
Yekaterina transformis Rusia en dominacinta povo en Proxim-Oriento pos l'unesma milito kontre l'Otoman imperio (1768 til 1774). En 1786 Yekaterina facis triumfala procesiono tra Krimea, qua esis anexita da Rusia en 1783, pos la non-yara nedependo di Krimeana Khaganato. Otoman imperio komencis la duesma milito en 1787. Ye la 22ma di decembro 1790 Rusa generalo Alexander Suvorov kaptis la Turka fortreso di Izmail, en Besarabia. La kaptita fortreso, konstruktita da komercisti de Genova dum la 12ma yarcento, esis importanta defensilo por l'Otomani depos la 16ma yarcento. Pos olua preno dum kurta periodo da Rusia en 1770 (dum l'unesma milito) ol esis pluse fortifikata da le Otoman, qui kredis ke ol esas nekaptebla. La kapto di la fortreso en 1790, kun la masakro di cirkume 40 000 Turki, esis egardata en la Otoman imperio kom katastrofo. La milito terminis su en 1792 kun la kontrato di Jassy.
Yekaterina agis kom mediaco dum bavaria suces-milito en 1778-1779 inter Prusia ed Austria. En 1780 el montas grupo per defensar ne-dependa navi di Unionita Rejio dum la milito di Usa nedependo.
Inter 1788 til 1790 Rusia facas engajita en la milito kontre Suedia do sua kuzo Gustav 3ma probis di reprenar la perdita ye 1720 teritorii. Pos la Svensksund-batalio (nun Ruotsinsalmi en Finlando) en 9 e 10 di julio 1790 paco-kontrato esis signatita.
El juntis 518 000 km² a la teritorio a Rusia.
Arti e kulturo
[redaktar | redaktar fonto]El agis quale meceno por l'arti, literaturo ed eduko apogita sur l'enciklopedio di Diderot e D'Alembert. El sucesas konvinkar matematiski Leonhard Euler retrovenar de Berlin.
Kande Radishchov havas editita lua voyajo de St. Peterburg a Moskva ye 1790 prizentinta la mala vivo-condicioni di serfi exilabas en Siberia.
Personala vivo
[redaktar | redaktar fonto]Por introduktar vacineso el agis quale exemplo, esante l'unesma qua vacinizesis.
Yekaterina divenis konocita por elua sexuala apetito e mult amoranti. El facis konstruktar sekreta peco pleniga di pikti e skulti montrinta tre laciva ceni, o mem di violaco, di pedofilio e di zoofilio. To esis granda sexuala objekti realigita per mestieristo qua dekoris la kirki. Tamen, segun la historio el mortis da penetriganta kavalo, ma to esas falsa. Reale, groseskinta Yekaterina perisis pro kordial atako.
El havis filio qua amis poke, prerinta li lia gefilii (Alexandr la 1ma). Ilu sucedis sub la nomo Pavel la 1ma.
Komparebla personegi
[redaktar | redaktar fonto]Pri tota, suvereni di ta karaktero, havis sole en Shakespeare ke on trovas li ... Od en l'Antiqueso: kelka personi vidas en el Semiramis, altri Messaline.