Irez a kontenajo

Olinda

De Wikipedio
Olinda
Kelk imaji pri Olinda.
Standardo Blazono
Lando: Brazilia
Stato: Pernambuco
Informo:
Latitudo: 8°00'32" S
Longitudo: 34°51'08" W
Altitudo: 16 m
Surfaco: 41,68 km²
Habitanti: 349 976[1] (2022)
Denseso di habitantaro: 8082,6 hab./km²
Disto de Recife: 7 km
Horala zono: UTC-3
Urbestro: Mirella Almeida (PSD, 2025-2028)[2]
Mapo di Olinda
Oficala retosituo:
www.olinda.pe.gov.br
Katedralo () di Olinda.

Olinda esas urbo en Braziliana stato Pernambuco. Segun la demografiala kontado di 2022, ol havis 349 976 habitanti[1], kontre 377 779 habitanti en 2010[3]. Lua tota surfaco esas 41,68 km².

Olinda esis la maxim richa urbo de Brazilia de la 16ma yarcento til l'unesma yardeki dil 17ma yarcento. Nun, ultre lua naturala beleso, Olinda ank esas importanta kulturala e historiala centro en Brazilia. Lua historiala quartero deklaresis Historiala e Kulturala Patrimonio de la Homaro dal UNESKO en 1982.

En 2006 ol elektesis l'unesma Kulturala Chef-urbo di Brazilia, suportita dal UNESKO e dal Ministerii pri Kulturo e pri Turismo di Brazilia.

Mapo pri Olinda e Recife, c. 1582-1585.

Cirkume la yaro 1000, l'indijeni Tapuia qui habitis la regiono ekpulsesis dal indijeni de etnio Tupi, qui originis de Amazonia. Kande l'unesma Europani arivis en la regiono, ol habitesis dal indijeni Kaeté. L'urbo fondesis ye la 12ma di marto 1535 dal Portugalano Gonçalo Coelho. Segun legendo, ilu klamis en la Portugalana: Oh, linda situação para se construir uma vila! ("Ho! Bona loko por konstruktar vilajo!"), e to esus l'origino dil nomo Olinda. Gonçalo Coelho developis la kultivo di sukrokano e konstruktis l'unesma sukro-fabrikerio de la regiono.

Olinda esis sideyo di la kapitanio (regiono private administrita da reprezenteri de Portugal) Pernambuco dum kelka yari, ma destruktesis dal Nedernandani en 1630, kande li invadis Nord-estala regiono di Brazilia. Segun la Nederlandani, la loko ube jacis l'urbo esis desfacila por defensar. Kande Portugalani ekpulsis li en 1654, Olinda itere divenis chef-urbo di la kapitanio Pernambuco, tamen l'administrestri rezidis en Recife.

Malgre la dekado di la plantacerii di sukrokano, Olinda restis richa urbo, e lua kirki ostentis arjenta charniri en lua precipua pordi. En 1800, fondesis la Seminario Diocezala, ed 1828 fondesis lua yurocienco-skolo. L'unesma klasi pri yurocienco docesis en la Monakeyo São Bento, ye la 15ma di mayo ta yaro, ed Olinda divenis studentala urbo.

En 1837, la chef-urbo di lora provinco Pernambuco transferesis a Recife. En 1860, che l'astronomiala observatório del urbo, l'astronomo Emmanuel Liais observis e deskovris kometo quan ilu baptis Olinda, homaje la urbo.

Giganta pupei en la karnavalo di Olinda.

Lua festi di karnavalo komencis organizesar dum la komenco dil 20ma yarcento. En 1932, unesmafoye giganta pupeo, surnomizita Homem da Meia-Noite ("viro di la noktomezo") paradis en la stradi dil urbo[4]. Gradope, lua karnavalo fameskis en Brazilia e mem exterlande, atraktanta turisti por kantar, dansar la ritmo frevo en lua stradi, o simple admirar paradi kun giganta pupei, qui nun montras anke karikatala imaji di politikisti ed artisti.

La habitantaro di Olinda diminutis inter la du maxim recenta kontadi demografiala: esis 377 779 habitanti en 2010[3] e 349 976 habitanti en 2022[1]. La posibla motivi por ca diminuteso esas la diminutado di la fertileso (quanto di filii) po familio, l'augmento di vivo-kusto, problemi pri trafiko di vehili, substrukturala problemi en Recife ed Olinda, kresko di sento pri nesekureso pro augmento di krimini en granda urbi, edc. Pro to, multa familii decidis migrar de Olinda ad altra urbi de la metropolala regiono di Recife, exemple Paulista e Jaboatão dos Guararapes.[5]

Aeral imajo pri historiala quarteri di Olinda.
Arbori de tropikala foresto en Olinda.

Olinda jacas che la litoro di Pernambuco an la metropolala regiono dil urbo Recife, de qua distas 7 km. La mezavalora altitudo dil municipo esas 16 m adsur la maro. Lua reliefo konsistas ek planaji e kolini, di qui kelki abrupta, ma sen alta monti.

La klimato dil urbo esas tropikala humida kun mezavalora temperaturi super 18°C omnadie (la mezavalora yarala temperaturo esas 26°C, e dum la somero esas 30°C), alta aerala humideso e mezavalora pluvo-quanto di 1.700 mm, koncentrata de aprilo til julio. L'originala vejetantaro dil urbo esis la tropikala foresto, de qua prezervesas kelka arbori.

Olinda anke havas plaji en lua teritorio, malgre ne tam famoza kam plajo Boa Viagem, en Recife. Segun retosituo Trip Advisor, la 5 maxim bona plaji dil urbo segun viziteri esas: Praia do Farol, Casa Caiada, Bairro Novo, Praia dos Milagres e Carmo[6]

  1. 1,0 1,1 1,2 População em Olinda (PE) é de 349.976 pessoas, aponta o Censo do IBGE - Publikigita da G1. Dato di publikigo: 28ma di junio 2023. Idiomo: Portugalana.
  2. Mirella Almeida é eleita prefeita mais jovem de Olinda, aos 30 anos - Publikigita da G1. Dato di publikigo: 27ma di oktobro 2024. Idiomo: Portugalana.
  3. 3,0 3,1 Olinda (PE) - Síntese das Informações - URL vidita ye 5ma di januaro 2025. 
  4. Carnaval de Olinda – História, origem e fotos - Publikigita da Escola Educação. URL vidita ye 1ma di januaro 2025. Idiomo: Portugalana.
  5. Censo do IBGE: por que cidades como Recife e Olinda 'encolheram'? Veja o que dizem especialistas - Publikigita da G1. Dato di publikigo: 29ma di junio 2023. URL vidita ye 5ma di januaro 2025. Idiomo: Portugalana.
  6. 5 Melhores praias em Olinda - Lista 2025 - Publikigita da Trip Advisor. URL vidita ye 5ma di januaro 2025. Idiomo: Portugalana.