Roskilde
Roskilde, situita 30 km weste de København sur la dana insulo Sjælland, esas la chefa urbo en Municipo Roskilde.
Kun habitantaro 50.046 (ye 1ma januaro 2016), l'urbo esas komercala ed edukala centro por la regiono, e la 10ma maxim granda urbo en Dania. Roskilde guvernesas dal administrala konsilistaro di Municipo Roskilde.
Roskilde havas longa historio, de la pre-kristana Vikingo-Epoko. Olua UNESCO-listizita Gotika katedralo, qua nun kontenas 39 tombi di dana monarki, kompletigesis en 1275, diveninta foko di religiala influo til la Reformo.
Pro developo dil fervoyo-reto en la 19ma yarcento, Roskilde divenis importanta nabo por trafiko kun København, e ye la fino di ta yarcento, esis tabako-fabrikerii, fero-giserii e mashinerii. Inter la granda privata-sektora employeri hodie esas IT-firmo BEC (Bankernes EDB Central) e GPI (Glim Plastic Industri), qua fabrikas plastiki. La Risø-resercherio anke divenas granda employero, extensante intereso pri sustenebla energio al sfero di neta teknologio. La lokala universitato, fondita en 1972, la historiala Katedralo-Skolo, e la Dana Karno-Komerco-Kolegio, establisita en 1964, esas edukala institucuri notinda.
Roskilde havas granda lokala hospitalo expandita e modernigita depos ol apertesis en 1855. Ol esas nun aktiva en la resercho-sfero.
La katedralo e la Vikingo-Navo-Muzeo, qua kontenas la bone-prezervita restaji de kin 11ma-yarcenta navi, atraktas plu kam 100.000 vizitanti yarale. Ultre lua internacione agnoskata turist-atraktivi e yarala muziko-festivalo, Roskilde esas populara por butikumo danke du centrale situita pediranto-stradi kun restorerii, kafeerii, e diversa butiki.
L'urbo esas hemo dil futbalo-klubo FC Roskilde, rugbio-klubo Roskilde Vikings RK , e remo-klubo, Roskilde Roklub. Dum la 1970a yari, l'urbo profitis pro aperto di universitato, e pro kompletigo dil Holbæk-autovoyo qua konektas ol a København.
Roskilde havas la max anciena operacanta fervoyo-staciono en Dania, kun konekti trans Sjælland ultre kun Falster, Lolland, e Jylland. La lokala aeroportuo apertesis en 1973, e precipue servas lejera avioni por komercal uzo e flugo-instrukto.
Inter la notinda civitani esas Absalon, episkopo qua fondis København en la 12ma yarcento; L. A. Ring, simbolista piktisto qua famozeskis en la 1880a yari; skribisto Lise Nørgaard qua skribis la populara dana TV-serio Matador en 1978; e remisto Thomas Ebert qua ganis Olimpiala ora medalio en 2004.
Geografio[redaktar | redaktar fonto]
Roskilde situesas en norda-centrala Sjælland ye la suda endo* di Roskilde-Fyordo qua esas ipsa la suda brancho dil Isefjord. Per strado, ol esas 35,6 kilometri weste de centrala København, 25.8 km nordweste def Køge, e 39.8 kilometri nordeste de Ringsted. L'urbo-centro cirkum la katedralo, 1300 m sude del fyordo, esas c. 40 m super maro-nivelo. Sur la pento vers la portuo, esas plura fonti, la max potenta esas Maglekilde. La historiala centro dil urbo kovras l'areo cirkum la chefa stradi Skomagergade ed Algade, inkl. la placi Stændertorvet e Hestetorvet. Du parki, Byparken e Folkeparken apud la fyordo, jacas nemediate norde del ancien urbo.
Vicineyi inkluzas Himmelev, Hyrdehøj, Musicon, Sankt Jørgensbjerg e Trekroner. Boserup Skov, bosko apud Roskidle-Fyordo 3 km nordweste del urbo-centro, konsistas precipue ek fago-arbori. Dum printempo, la kolinoza inklinesi esas kovrita per flori, inkl. blanka, blua e flava anemoni. Finki, naktigali ed altra kant-uceli esas audebla dum la frua somero. Anke notinda esas la recente plantacita bosko Hyrdehøj Skov, sude del stadio e norde de Voyo 23 en la sudala preurbo di Roskilde.
L'ancien urbo Roskilde havas kom centro la chefplaco, Stændertorvet, sude del katedralo. L'originala strado-projeto esas prezervita en proxima Skomagergade, Algade e Hestetorvet, ma la maxim multa edifici rikonstruktesis pos grava fairi en la 18ma yarcento. L'areo havas norde du granda parki, Byparken e Folkeparken.
L'ancien urbo havas kom frontieri sude la fervoyo e chefstaciono, preter qua esas komercal edifici ed apartmento-bloki. La rezidala arei Himmelev e Veddelev este e norde del urbo kreskis cirkum olima vilaji. Plu recente, pro l'establiso di Roskilde-Universitato mem plu fore este, la distrikto Trekroner esas developata, on expektas ke ol atingas 3500 domi dum venonta yari.
Un ek la max exkluziva rezidala distrikti dil urbo, Sankt Jørgensbjerg, kovras la kolinoza areo nordweste, kun frontiero la fyordo. Unesme pesko-vilajo del Vikingo-epoko, ol divenis parto de Roskilde en 1938.
Fine, Municipo Roskilde developas la novigera Musicon-quartero sude del urbo en areo de 25 ha ube betono-fabikerio olim stacis. Situita en la sama distrikto kam la ferieyo uzata por la Roskilde-Festivalo, esas projeto establisar kreiva kompanii e domi por yuni ibe.
Historio[redaktar | redaktar fonto]
Roskilde, developita kom la nabo dil Vikingala terala e marala komerco-voyi plu kam mil yari ago, esas un ek la max anciena urbi di Dania. Del 11ma yarcento til 1443, ol esis la chefurbo di Dania. Dum la Mezepoko, per suporto da reji ed episkopi, ol divenis un ek la max importanta centri en Skandinavia. La Saxo Grammaticus ed altra frua fonti asocias la nomo Roskilde ("La fonto di Ro") kun la legendala Rejo Roar qua forsan habitis ibe dum la 6ma yarcento.
Segun Adam di Bremen e la Saxo Grammaticus, Roskilde fondesis dum la 980s da Harald Bluadenta. On alta tero super la portuo, il konstruktis ligna kirko konsakrita a la Santa Triuno ultre rejala rezideyo proxime. Quankam nula traci de ta edifici deskovresis, en 1997 arkaeologiisti trovis la restaji di Vikingo-navi en la Isefjord, la max anciena de 1030. Tatempe, esis anke du kirki en l'areo: St Jørgensbjerg, frua petra kirko, e ligna kirko deskovrita sub la hodiala kirko St Ib's. Harald enterigesis en la ligna kirko quan il konstruktigis sur la situo dil hodiala Roskilde-Katedralo.
En 1020, Rejo Knut elevis Roskilde ad episkopio, doninte ad ol alta nacionala rango. Absalon, dana episkopo, konstruktigis brika kirko sur la situo di Harald's kirko en 1170. La hodiala katedralo kompletigesis en 1275 pos ke kin sucedinti di Absalon kontributis ad olua konstrukteso. Rezulte l'influo da Absalon, mult altra kirki konstruktesis en la vicineyo, iginte Roskilde la max importanta urbo en Sjælland. Monetopeci produktesis ibe de la 11ma til la 14am yarcento. En 1150, Sweyn Grathe konstruktis fosato cirkum l'urbo. L'episkopi di Roskilde proprietis grand arei de tereno en la regiono inkluzinta, de 1186, Havn an la Øresund qua pose divenis København. Lor la Dana Reformo en 1536, esis 12 kirki e kin monakerii en l'urbo.
Esas neklara kande Roskilde divenis merkat-urbo, ma ol certe juis komerco-privileji sub Rejo Erik II qua regnis de 1134 til 1137. Ta privileji esis ferme establisita kande la Urbo-Konsilistaro di Roskilde grantis rango di merkat-urbo ad altra urbi en Sjælland ye 15ma junio 1268. Tatempe, ol esis probable la max granda ed importanta urbo en Dania. En 1370, l'urbo owned 2600 farmeyi en Sjælland.
La Reformo abrupte haltis la developeso di Roskilde. Dum ke la katedralo duris esar la preferata loko por sepulto di dana monarki, la maxim multa altra religiala institucuri desaparis. Dum la nexta tri yarcenti, l'urbo sufris serio de dizastri, exemple efekti dil Dana-Sueda Milito qua finis per la Pakto di Roskilde en 1658, pesto en 1710 e 1711, e serio de fairi en 1730. Standi pluboneskis en 1835 kande l'urbo divenis la Rådgivende Stænderforsamlinged en 1847 kande la fervoyo konektis København e Roskilde.
Turismo[redaktar | redaktar fonto]
Importanta elemento dil ekonomio di Roskilde esas turismo, quo nuntempe produktas DKK 1,2 miliard (US$200 milion) yarale. Proviziora nombri montras augmento de 16,6% di dumnokta loji dum 2014. La katedralo e la Vikingo-Navo-Muzeo atraktas plu kam 100.000 vizitanti yarale, ma 20 yari ante nun esis c. 200.000 viziti a la katedralo.
L'urbo esas anke populara por butikumo. Ultre diversega butiki e restorerii alonge la du centrala pediranto-stradi, Algade e Skomagergade, la butiko-centro RO's Torv en Københavnsvej este del urbo havas 70 butiki sub un tekto.
Un ek la max anciena restorerii en Roskilde esas Raadhuskælderen, en edifico de 1430, notinda pro lua salmono-loncho kun "tartar"-sauco e grilita hankarno- e krem-sauco-dishi. Anke notinda esas La Brasserie en Algade, Gimle Musikcafe en Ringstedgade, angla-stila drinkeyo-restorerio kun "live"-muziko, e Restaurant Toppen supre di 84 metres aquo-turmo, konstruktita en 1961, kun splendida vidaji dil urbo. La 76-chambra Hotel Prindsen havas fundamenti de 1695. Ol esas hotelo dum plu kam 100 yari ed esas ornita ye Nordala stilo kun ligna pavimenti e kontenas granda luxoza Hans Christian Andersen-chambraro. Scandic Hotel Roskilde esas 98-chambra kateno-hotelo establisita en 1989, kun restorerio qua servas dana ed internaciona dishi. La palio-tekta Svogerslev Kro esas 18-chambra albergo de 1727 en la distrikto Svogerslev, c. 2,5 milii weste del centro di Roskilde.
Depos 1971, la Roskilde-Festivalo,"rock"-muziko-festivalo, eventas yarale en la ferieyi sude del urbo-centro. Ol kreskis aden un ek la maxim granda muziko-festivali en Skandinavia, kun c. 80.000 vizitanti singlayare. Ol features diversa muziko, inkluzing rock, metal, hip-hop, electronica, danso, e mondo-muziko. Omna profiti del festivalo donacesas a karitati. La ferieyi esas anke la situo di regionale populara agrokultival ed animal-expozi, plus granda pulco-merkati.