Esperantido
Esperantido (Esperant + ido) referas irga konstruktita linguo derivante de o similante ad Esperanto. Maxim esperantidala lingui kreesis kun precipua intenco a korektar to qua la autori perceptesis quale defekti o febleso de Esperanto. La termino Esperantido esas kombino de la vorto Esperanto kun la sufixo "-ido", qua indikas "decendanto" (do decendanto de Esperanto). Ol esis unesme uzita por relatigir a projeto qua pose developesis en to quan on nun konocas quale Ido[Sen fonti].
Plura Esperantidi kreesis por korektar perceptesanta defekti en lexico, gramatiko, pronunco e ortografio. Ula lingui kreesis kun altra intenci, quale ludeso e adjuntar variesi ad Esperanta literaturo. Ido obstinas quale la maxin linguo famoza e sucesoza Esperantido, ma nultempe lo povis atingar la sama grado di populareso quale Esperanto havas od altra auxiliara linguo.
La unesma Esperantido existante esas Mundolinco, kreita da Nederlandana verkisto J. Braakman ye 1888 kun la intenco de similigar Esperanto a Latina. La termino unesma dokumente uzesis da Claus J. Günkel.
Motivi[redaktar | redaktar fonto]
Quale konstruktita linguo qua esas kreita de nulo, esperantido esas fondita segun la bezono o bezoni de olua kreanto o kreanti. Un ek ta bezono esas plubonigar e korektar to qua perceptesas quale defekti o febleso de Esperanto, kreate nova linguo qua esas o semblas yusta, viviva e perfektigita, quale Ido, Mundolinco e la esperantidi de Saussure. Altra bezono qua facesas esperantidi esas kande autori de fiktiva historii propozas krear imaginala universi ube Esperanto havus dialekti o olda versioni ante nuna Esperanto, quale Popido e Arcaicam Esperantom.
Linguala reformo[redaktar | redaktar fonto]
Ta esperantidi aparis kom propozo a remplasar Esperanto. Sugestaji di chanjo en nukleo di Esperanto, quale ortografiala reformo e riismo, ne esas konsiderata esperantido.
Mundolinco[redaktar | redaktar fonto]
- Chefa artiklo: Mundolinco
Mundolinco (1888) esis la unesma Esperantido, kreita ye 1888. On changis la kombino de adjektivo e adverbo kun la sufixo -e, la perdo de akuzativo e adjektivala konkordanto, chanji quale la verbi esas konjungata, elimino di diakritiki, introduko di vorti proxim de Latina.
Reformprojeto de Zamenhof[redaktar | redaktar fonto]
- Chefa artiklo: Reformprojeto de Zamenhof
Zamenhof mem proponis kelka chanji en la linguo ye 1894 qua esis refuzita de la Esperanto-komununitato e poste abandonita de Zamenhof mem.
Ido[redaktar | redaktar fonto]
- Chefa artiklo: Ido
Ido, kreita en 1907, esis derivajo distingita dil Esperanto qua intencis aliniar kun Westal Europa linguala normi. Refomi inkludis chanji en literaduro, forigo di diakritiki, alterado di fonemala diferenti, ed adopto di karakteristiki ex linguo di la Romana grup. Malgrau lua intenti, Ido frontis interna dissido, qua produktis rivala versioni quale Adjuvilo en 1908 intra la Ido komunitato.