Maya Angelou
| Maya Angelou | ||
| ||
| Profesiono: | skriptisto | |
| Lando: |  Usa
| |
| Naskodato: | 4 di aprilo 1928 | |
| Nasko-loko: | Saint Louis, Missouri | |
| Mortodato: | 28 di mayo 2014 | |
| Morto-loko: | Winston-Salem, Nord-Karolina | |
| Retoloko: | https://mayaangelou.com | |
Maya Angelou (n. Marguerite Annie Johnson; 4ma di aprilo 1928 - 28ma di mayo 2014) esis Usana poeto, memorialisto ed aktivisto por civila yuri.
El editis sep autobiografii, tri libri de esayi, plura libri de poezio, ed esis autoro di listo de teatraji, filmi e televizion-programi dum 50 yari. El recevis dozeni de premii e plu kam 50 honorumala gradi.
Angelou esas max bone konocata pro elua serio de sep autobiografii, qui enfokigas elua puereso ed experienci dum frua adulteso. La unesma, I Know Why the Caged Bird Sings (1969), naracas elua vivo til evo 17 yari ed adportis ad elu internaciona agnosko ed aklamo.
El divenis poeto e skribisto pos serio de employesi kom yuna adulto, inkluzanta frito-koquisto, sexu-laboristo, dansisto, aktoro che l'opero Porgy and Bess, koordinero por la Southern Christian Leadership Conference, e jurnalisto en Egiptia e Ghana dum la deskoloniigo di Afrika. El esis aktoro, skribisto, direktisto e produktero di teatraji, filmi e televizion-programi.
En 1982, el ganis la unesma dumviva Reynolds-Profesoreso di Usana Studii che l'universitato Wake Forest en Winston-Salem, Nord-Karolina. El esis aktiva en la Afrikan-usana Movemento por Civila Yuri e laboris kun Martin Luther King Jr. e Malcolm X. De la yari 1990ma, el aparis cirkume 80-foye singlayare ye la diskurso-cirkuito, mem kande el evis plu kam 80 yari. En 1993, Angelou recitis sua poemo "On the Pulse of Morning" (1993) che la inaugureso di prezidanto Bill Clinton.
Per la edito di I Know Why the Caged Bird Sings, Angelou publike diskutis lateri di elua personala vivo. El respektesis kom viceparolanto por negruli e negrini, ed on egardas elua verki kom defenso di negrala kulturo. Elua verki uzesas en skoli ed universitati mondvaste, malgre probi interdiktar elua libri de ula biblioteki en Usa. Elua maxim celebrata verki klasifikesis kom autobiografiala fiktivaji, ma multa kritikeri egardas oli kom autobiografii. El intence probis defiar la normala strukturo dil autobiografio per kritiko, chanjar ed expansar la jenro. Elua libri enfokigas temi quala rasismo, identeso, familio e voyajo.
Frua vivo
[redaktar | redaktar fonto]Marguerite Annie Johnson naskis en Saint Louis, Missouri, ye la 4ma di aprilo 1928, la duesma filio di Bailey Johnson, pordisto e dietisto, e Vivian (Baxter) Johnson, flegistino. La plu olda fratulo di Angelou, Bailey Johnson, Jr., inventis por elu la nomo "Maya", de "My" o "Mya Sister". Kande Angelou evis tri ed elua fratulo quar, la "kalamitatra mariajo" di lia genitori finis, e lia patro sendis li a Stamps, Arkansas, sola per treno, por lojar kun lia patrala avino, Annie Henderson. Ecepte por afrikan-usani tatempe, la avino prosperis dum la Granda krizo ekonomiala di 1929 e Duesma mondomilito pro ke la generala butiko quan el jeris vendis bezonataji ed elu "kolokis saje e honeste".
Quar yari pose, lia patro "arivis en Stamps sen averto" retroportis li a Saint Louis. Evinte ok yari, lojinte kun sua matro, Angelou sexuale abuzesis e violacesis da Freeman, la amoranto di elua matro. El informis sua fratulo, qua informis la cetera familio. Freeman kondamnesis ma pasis nur un dio en karcero. Pos quar dii di libereso, il ocidesis, probable dal onkluli di Angelou. Angelou esis muta dum preske kin yari, kredinte: "Me pensis, mea voco ocidis ilu; me ocidis ta viro, nam me dicis lua nomo. E lore me pensis ke me ne plus parolos, nam mea voco povus ocidar irgu..." Segun Marcia Ann Gillespie ed elua kolegi, qui skribis biografio pri Angelou, dum ta taco-periodo Angelou developis sua extraordinara memoro, amo a libri e literaturo, e habileso askoltar ed observar la mondo cirkum su.
Kurte pos l'ocido di Freeman, Angelou ed elua fratulo retrosendesis a lia avino. Segun Angelou, docisto e familio-amiko Sno. Bertha Flowers helpis el parolar itere. Flowers introduktis el ad autori quala Charles Dickens, William Shakespeare, Edgar Allan Poe, Douglas Johnson e James Weldon Johnson, autori qui influis elua vivo e kariero, ultre negrina artisti quale Frances Harper, Anne Spencer e Jessie Fauset.
Kande Angelou evis 14, el ed elua fratulo rilojis kun sua matro, qua depose translojis ad Oakland, Kalifornia. Dum la Duesma mondomilito, Angelou frequentis Kalifornia Labor School. Ante gradizo, el laboris kom la unesma negrina konduktoro di tramveturi en San Francisco. Tri semani pos gradizo, evinte 17, el genitis sua filiulo, Clyde (qua pose chanjis sua nomo a Guy Johnson).