Montréal

De Wikipedio
Montréal
Kelk imaji pri Motréal.
Standardo Blazono
Lando: Kanada
Regiono: Kebekia
Informo:
Latitudo: 45°30'17" N
Longitudo: 73°33'25" W
Surfaco: 431,5 km²
Habitanti: 1 704 694 (2016)
Denseso di habitantaro: 3889,8 hab./km²
Horala zono: UTC-5
(UTC-4 dum la somero)
Urbestro: Valérie Plante
Mapo di Montréal
Oficala retosituo:
ville.montreal.qc.ca
Montreal, kun l'Olimpiala stadio.

Montréal esas la duesma maxim populoza urbo di Kanada, ed anke la duesma maxim granda Franca-lingual urbo del mondo, dop Paris, Francia. Ol esas la maxim populoza urbo di la provinco Quebec. Segun statistiki dil yaro 2016 ol havis 1 704 694 habitanti. La tota surfaco dil urbo esas 431,5 km². Lua metropolala regiono havis 4 098 247 habitanti ye la sama yaro.

Montréal nomizesis segun "Monto Royal", kolino kun tri kulmino-punti an la centro dil urbo. Ol havas kontinentala klimato kun quar sezoni, kun varma someri e kolda e nivoza vintri.

Historiale, ol esas l'ekonomiala chef-urbo di Kanada. Lua vivo-kusto esas minima, ma la kulturo esas abundanta. Ol gastigas quar importanta universitati Kanadana: l'universitato McGill e l'universitato Concordia (Angle parolanta), e l´Université de Montréal e l´Université du Québec à Montréal (France parolanta).

L'urbo gastigis l'Universal Expozo dil yaro 1967, e la Somerala Olimpiala Ludi di 1976. De 1978 til nun, ol anke gastigas un ek la konkursi dil Internaciona Championkonkurso Formulo 1, pri automobilismo.

Historio[redaktar | redaktar fonto]

Jacques Cartier che Hochelaga.

Arkeologiala restaji montras ke indijeni habitis insulo Montréal cirkume 4.000 yari ante nun. Cirkume la yaro 1000, li komencis kultivar maizo. Pos poka yarcenti, li komencis konstruktar fortifikita vilaji. Aborijeni Iroquois de la baseno di fluvio Saint Lawrence, etnio diferanta del Iroquois de Haudenosaunee qui habitis la nuna New-York, kreis vilajo nomizita Hochelaga proxim la bazo di Monto Royal, du yarcenti ante l'arivo dil Franci.

En 1760, Britaniani kaptis Montréal, e kontrolis ol definitive pos 1763, pos paco-pakto kun Franci. En 1776, la regiono kaptesis da la Dek e tri kolonii, dum la milito pri Usana nedependo. Benjamin Franklin ed altra Usani probis sensucese obtenar suporto de Franca-Kanadani por la nedependo Usana. Ye junio sam yaro, Usani retretis.

Kanalo Lachine, en 1826.

Dum la komenco dil 19ma yarcento, kande Skota enmigranti komencis arivar, la vilajo havis cirkume 9 mil habitanti. Malgre mikra habitantaro, en 1825 li konstruktis kanalo Lachine, qua posibligis navigado di granda bateli en fluvio Saint Lawrence, e transformis Montréal en importanta portuala centro.

En 1832 Montréal enkorpigesis kom urbo.[1] Cirkume 1850, chefi di lokala komunitato di komercisti komencis konstruktar domegi en quartero Golden Square Mile. En 1860, l'urbo ja esis la maxim granda de Britaniana Nord-Amerika, e la centro ekonomiala e kulturala di Kanada. Tamen, la rapida kresko dil urbo desfaciligis l'obteno di drinkebla aquo. Cirkume la duimo dil yari 1840a, konstruktesis sistemo por pumpar aquo de fluvio Saint Lawrence ed enmagazinigar ol en cisterni. La habitantaro kreskis de 58 mil habitanti en 1852 til 267 mil habitanti cirkume 1901.

Montréal esis chef-urbo di provinco Kanada de 1844 til 1849, til ke revolto di l'edifico dil parlamento brulesis dum revolto di le Tory (simpatieri di konservismo politikala). Pos ca evento, la sideyo di la chef-urbo provincala alternesis inter Quebec-urbo e Toronto til 1857, kande rejino Victoria establisis ke Ottawa esus definitive la chef-urbo. La motivi por selektar Ottawa esis du: la disto de la frontiero kun Usa, do esanta min kapabla pri subisar atako Usana; e lua lokizo inter Franca Kanada ed Angla Kanada, rezulto de interkonsento inter Montréal, Toronto, Kingston e Quebec-urbo.

Pos l'unesma mondomilito e la proskripto di vendo di alkoholala drinkaji en Usa, Montréal divenis destino por Usani serchante komprar alkoholo.

Geografio[redaktar | redaktar fonto]

Satelital imajo pri Montréal.
Avenuo Laporte en Montréal, dum vintro.

La reliefo di Montréal esas ordinare plana, kun montareto Lawrenciana sude. La mezavalora altitudo dil urbo esas 57 metri, e lua maxim basa punto, 23 metri super la marala nivelo, jacas apud la fluvio Saint Lawrence, an la punto ube la rivero Ottawa debushas an ol. L'urbo okupas 74 insuleti an la fluvio.

La klimato dil urbo esas humida kontinentala (Dfa segun la klimatala klasifikuro da Köppen). La mezavalora temperaturo en januaro (vintro) esas -9,7°C, kontre ke la mezavalora temperaturo en julio (somero) esas 21,2°C.

La pluvo-quanto esas bone distributata dum la tota yaro. La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 784,9 mm, e la maxim pluvoza monato esas agosto, kun mezavalore 94,1 mm.

Panoramo pri Montréal.
Panoramo pri Montréal.

Kelka turistal atraktivi[redaktar | redaktar fonto]

Komercala centro che Underground City.

Tale nomizita "subtera urbo" (Angle: Underground City, France:La ville souterraine) esas serio di interkonektita aferala edifici, hoteli, komercala centri, rezidala arei, amuzo-loki e mem universitati qui formacas l'aferala centro (downtown) di Montréal. Ca nomo referas la serio di subtera konekti inter ca edifici, qui anke konektesas a lua sistemo di metroo. Ca sistemo di konstrukturi interkonektita esas multe utila dum la longa vintri, epoko en ke ca sistemo uzesas da cirkume 500 mil personi omnadie. Entote existas 32 kilometri di tuneli, e l'areo di Underground City kovras cirkume 12 km². Malgre ke la maxim multa konekti facesas per tuneli, ank existas konekti che strado-nivelo, e mem existas ponto qua ligas metroala staciono Lucien-L'Allier a la samnoma ferovoyala staciono.

Referi[redaktar | redaktar fonto]

Commons
Commons
Commons havas kontenajo relatante a:
  1. Montreal :: Government Nomo di la publikigo: Student's Encyclopedia.  Publikigita da Encyclopædia Britannica.  Idiomo: Angla.