Schleswig-Holstein
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Schleswig-Holstein esas Germanana Land (stato) norde de la lando. Ol havas frontieri kun Dania norde, Mecklenburg-Westala Pomerania este, ed Infra-Saxonia e Hamburg sude. Norda maro jacas weste, e Baltiko jacas nord-este. Segun statistiki de 2023 ol havis 2 965 691 habitanti. Lua tota surfaco esas 15 776 km².
Historio
[redaktar | redaktar fonto]La nomo "Holstein" originas del Anciena Saxona Holseta Land, signifikanta "ligno-lando". Dukio Schleswig o sudal Jutlando esis parto di Dania. Cirkume yaro 1100, duko Schleswig donis la teritorio Holstein a la komto Adolf 1ma di Schauenburg.
.jpg)
Urbo Lübeck esis la centro di Hansa-uniono, qua komencis formacesar ibe en 1159. Lübeck divenis bazo por komercisti de Saxonia e Westfalia. En 1241 ol formacis uniono kun Hamburg e pose kun altra urbi quale Köln, Tallinn ed inkluzite London.
Pos Napoleonal epoko Germana nacionalismo stimulis l'unigo di la regiono kun Prusia por formacar unionita Germania. En 1848 rejulo Frederik la 8ma di Dania promisis ke ilu suportus liberala konstituco por tota Dania, inkluzite Schleswig-Holstein.
Tamen, ideo pri liberala konstituco por la regiono ne konsideresis serioze da Dana elito. Kande Ferederik la 8ma mortis sen decendanti en 1863 komencis konflikto pri interesti. En novembro sam yaro Germana kancelero Otto von Bismarck intervenis, e Germana imperio ed Austria-Hungaria deklaris milito kontre Dania. Dania perdis la milito e la teritorii di Schleswig, Holstein e Lauenburg por Austria e Prusia.
Pakto pri paco pos la milito Austriana-Prusiana en 1866 stipulis ke lokala habitanti decidus per plebicito se apartenus a Dania o Germania. Pos l'unesma mondomilito, eventis plebicito en nordal e central Schleswig, sub tutelo di internaciona komiso. An la Zono I (nordal Schleswig) la habitantaro decidis per 75% yes-voti, unigo kun Dania, kontre ke en la Zono II (central Schleswig) eventis inverse: 80% votis pro Germania. Tamen, che sudala zono, ta plebicito nulatempe eventis. En 1937, Naziisti aprobis lego qua expansis la teritorio dil urbo Hamburg, enkorpiginta urbeti de Prusiana provinco Schleswig-Holstein. Kompense, la provinco recevis la tota teritorio dil olima autonoma urbo Lübeck.
Konseque de la duesma mondomilito, en 1945 la regiono restis devastita pro bombardi da Federiti. Pos la milito, la regiono pozesis sub Britanian administrado. Ye la 26ma di agosto 1946, milital administrado abolisis la provinco Schleswig-Holstein, e rikonstruktis ol kom separita Land (stato).
Dum la sequanta yardeki, la stato recevis granda quanto di personi qui originis de estala Germania. Pro l'ekpulso di Germani de multa regioni, la habitantaro di Schleswig-Holstein kreskis per 33% de 1944 til 1950.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]La stato jacas an la peninsulo Jutlando, inter Norda Maro e Baltiko. Fluvio Elbe formacas naturala frontiero inter la stato ed Infra-Saxonia.
Ekonomio
[redaktar | redaktar fonto]Schleswig-Holstein esas un ek precipua turistala regioni di Germania. Agrokultivo e konstrukturo di navi esas la maxim importanta ekonomial agadi di la regiono.
Demografio
[redaktar | redaktar fonto]La maxim granda urbo esas Kiel. Altra importanta urbi esas Lübeck, Flensburg, Neumünster e Norderstedt.
En Schleswig-Holstein existas dana minoritato, qua havas sua propra politikala partiso.