Historio dil Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi
La historio dil Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi povas subdividesar en tri periodi:
- la komenco, dum la vivo-epoko di Joseph Smith, qua esas komuna por omna movado de tale nomizita "Lasta-Dia Santi",
- "pionira epoko" sub la chefeso da Brigham Young
- moderna epoko, qua komencis dum la yari 1890a, pos ke Utah divenis stato.
Komenci
[redaktar | redaktar fonto]| Precipua artiklo: Unesma Viziono |
Segun Joseph Smith, kande ilu evis 14 yari e rezidis en Palmyra, Nova-York, Usa), Deo e lua filiulo Iesu Kristo aparis ante ilu. Iesu Kristo imperis ke Smith devis sequar nula religio lor existanta, nam omni esis neexakta.
Tra publikigo di la "Libro di Mormon", Joseph Smith komencis difuzar nova religio, e kreis l'Eklezio di Iesu Kristo dil Lasta-Dia Santi. Pro lua atituti, diferanta de altra religii, ilu repulsesis e persukutesis, e pro la persekuti Joseph Smith decidis fugar ad Ohio. Depos, ilu iris a Missouri, ube fondis l'urbo Nauvoo.
Pionira epoko
[redaktar | redaktar fonto]| Precipua artiklo: Mormona pioniri |
Enmigro vers Utah e koloniigo dil westo
[redaktar | redaktar fonto]En 1831 Joseph Smith deklaris recevir la doktrino pri plurala mariajo per divina revelo, quan ilu publikigis en 1852. Kun Wilford Woodruff kom prezidanto dil Eklezio, publikigesis oficale kom "Doktrino e Konvencioni" la proskripto di la praktio di poligamio.
Sub chefeso da Brigham Young, chefi dil eklezio projetis livar Nauvoo ye aprilo 1846, ma pro minaci da polico di la stato, li decidis trairar fluvio Mississippi ye februaro sam yaro, dum vintro. La grupri di fideli qui abandonis Illinois por vivar en Utah divenis konocata kom pioniri mormoni. La grupo establisis en Salt Lake City e kreis voyo konocata kom "mormona voyo". L'arivo di pioniri mormoni en Salt Lake eventis en 24ma di julio 1847. Ta aniversario esas oficale celebrata en la stato di Utah kom dio di pioniri mormoni.
Duktita da Brigham Young, la Mormoni departis vers la Mexikiana teritorio Kalifornia ube koloniigis teritorio di granda salizita lago ye la 24ma di junio 1847 e fondis Salt Lake City, por lo qua kreis armeala kompanio nomizita Mormona bataliono qua enkorpigis en Iowa a la milito di Usa e qua partoprenis en la militala kampanio tra Nova-Mexikia e Kalifornia dum Mexikia-Usana milito. Brigham Young indikesis guberniestro dil teritorio qua du yari ante kaptesis de Mexikia per Traktato di Guadalupe-Hidalgo. Importanta urbi originis de mormona socii, kom San Bernardino (Kalifornia), Las Vegas (Nevada), Phoenix (Arizona), e mikra urbi ed urbeti di Idaho.
"Utah-milito" e masakro di Mountain Meadows
[redaktar | redaktar fonto]De 1857 til 1858 eventis konflikto inter l'eklezio e Usana guvernerio. Ta konflikto nomesis "Utah-milito". Mormona kolonigiisti ed Usana guvernerio disputis la kontrolo di la kulturo e l'administro dil teritorio. Tensioni pri l'Utah-milito, e posible altra faktori rezultis en masakro di plu kam 120 personi (inkluzite mulieri e pueri) de Kalifornia ne membri de l'eklezio. Ta masakro originale esis imputita ad atako di indijeni, e lua motivi restas necerta.
Usana guvernerio vinkis Utah-milito, e nomizis Alfred Cumming kom guverniestro dil teritorio, en remplaso di Brigham Young. La prezidanto di Usa en ta epoko esis James Buchanan.
Teokratiala chefeso di Brigham Young
[redaktar | redaktar fonto]Pos la morto di Joseph Smith, Jr., Brigham Young deklaris ke l'eklesio devis esar komandita da Quorumo di 12 Apostoli. Pose, kande la migrado vers Utah ja eventis, Brigham Young divenis membro di l'unesma prezidanteso, ye la 25me di decembro 1847, e pos il propra divenis prezidanto dil eklezio, ye la 8ma di oktobro 1848. Un ek la motivi por la membri dil eklezio selektar la regiono di Granda Baseno en Utah por establisar su esis pro ke la regiono, dum ta epoko, ne esis Usana teritorio, e Young konsideris ke Usa faliis pri protektar mormoni en Missouri ed Illinois. Malgre to, en 1848 pro la Traktato di Guadalupe-Hidalgo Mexikia cedis la regiono ad Usa. Do, Brigham Young sendis delegiti vers Washington DC kun skopo krear la "stato Deseret", en qua Young esus l'unesma guberniestro. Vicee, Usana kongreso kreis multa mikra teritorio di Utah en 1850, e Young divenis guberniestro dil teritorio en 1851. Pro lua religiala kredo, Young exercis plu multa dominaco super aferi de kolonigiisti - sive mormoni, sive ne-mormoni - kam altra guverniestri de ta epoko. Dum granda parto di la 19ma yarcento l'eklezio mantenis ekleziala korto paralele la federala korti, ed imperis ke mormoni uzis la sistemo nur por civila demandi[1]
20ma yarcento
[redaktar | redaktar fonto]Depos l'anexo di Utah ad Usa en 1896, l'Eklezio komencis expansar a la vicina stati e pos a tota lando. Nune ol esas la quaresma maxim granda eklezio en la mondo. Pos la duimo dil 20ma yarcento komencis olua expanso tra Sud-Amerika ed Europa e, nune facas prozelitismo en Afrika, Azia ed Estal Europa.
Nun, mormoni havas granda ekonomikal e politikal influi en Utah ube havas televizion-emisili, radioemisili, jurnali, revui ed altri komuniko-medii. En Provo existas skolo di lingui por preparar la yuna misionisti por predikar en 10 lingui.
- ↑ Mangrum, R. Collin (1983), "Furthering the Cause of Zion: An Overview of the Mormon Ecclesiastical Court System in Early Utah", Journal of Mormon History, 10: 79-90.