Linguistiko
Linguistiko esas cienco studianta linguo. En precipua linguistiko linguo studiesas kom sistemo autonoma sen ula kontakto kun realeso qui existas exter linguo. En linguistiko objekti di studio povas esar:
- generala qualesi dil omna lingui homala. Ca domeno esas generala linguistiko.
- un linguo o dialekto.
- linguo di ula persono (idiolekto) o linguo di ula grupo.
Linguistikala studiado povas esar:
- sinkronala. – Catempe studiesas ula situacio qua existas en ula linguo ye ula momento. Ofte studiesas linguo di nuna tempo (qua esas abstrakto).
- diakronala. – Catempe studiesas ula linguo kom chanjanta fenomeno en tempo pasanta. En diakronala studiado chanjin dil fenomeni deskiptesas kun helpo di anciena texti o kun helpo di materialo quin parenta od altri lingui donas.
Domeni en linguistiko esas:
- fonetiko (studio pri foni)
- gramatiko
- fonologio (fonetiko funcionala)
- morfologio
- sintaxo
- lexikologio
- onomasiologio (studio pri nomi, nomizado)
- etimologio (studio pri origino di vorti)
- lexikografio (studio pri lexiki)
- terminologio
- semantiko
- stilistiko
- geografio linguala
- tipologio linguala
La radiko di linguistiko esas en filozofio. Filozofi en Antiqueso ponderis vera nomi di objekti e kazi. De ta pensado naskis vortoklasi, e samatempe naskis nova cienco, linguistiko. Do konceptaji che linguistiko pri esenco di linguo esas kreita da filozofi. Antika filozofo-linguisti kreis nuna vortoklaso-konceptaji, qui demonstras quala klasi esis importanta en la Grekiana e la Latina. Quankam ta vortoklasi ne esas universala. Por exemplo, en la Finlandana esus necesa propra klaso por deverbala substantivi (vorto povas havar ambe atributi di verbo e kazo-sufixi di substantivo), en Turka lingui adverbo (atributo di verbo) e adjektivo (atributo di substantivo) ne havas ula morfologiala difero.
Proxima cienco-domeni di linguistiko esas:
- textaro-linguistiko (Angle: corpus linguistics)
- linguo-filozofio
- linguo-teknologio
- psikolinguistiko
- nervo-linguistiko
- socio-linguistiko
- semiotiko (generala doktrino di signi)
- filologii di diversa lingui
- studio pri anciena texti
- paleografio (studio pri anciena sistemi di skriburi)
