Linguistiko
Linguistiko esas cienco studianta linguo. Kom regulo, en linguistiko la lingui studiesas kom sistemo autonoma sen ula kontakto kun realeso qui existas exter linguo. En linguistiko objekti di studio povas esar:
- generala qualesi dil omna lingui homala. Ca domeno esas generala linguistiko.
- ula linguo o dialekto.
- linguo di ula persono (idiolekto) o linguo di ula grupo.
Linguistikala studiado povas esar:
- sinkronala. - Catempe studiesas ula situeso qua existas en ula linguo ye ula momento. Ofte studiesas linguo di nuna tempo (qua esas abstrakto).
- diakronala. - Catempe studiesas ula linguo kom chanjanta fenomeno segun la paso dil tempo. En diakronala studiado chanji dil fenomeni deskiptesas kun helpo di anciena texti o di materiali qui altra lingui parenta o ne furnisas.
Domeni en linguistiko esas:
- fonetiko (studio pri foni)
- gramatiko
- fonologio (fonetiko funcionala)
- morfologio
- sintaxo
- lexikologio
- onomasiologio (studio pri nomi, nomizado)
- etimologio (studio pri origino di vorti)
- lexikografio (studio pri lexiki)
- terminologio
- semantiko
- stilistiko
- geografio linguala
- tipologio linguala
La radiko di linguistiko esas en filozofio. Filozofi en Antiqueso ponderis vera nomi di objekti e kazi. De ta pensado naskis vortoklasi, e samatempe naskis nova cienco, linguistiko. Do konceptaji che linguistiko pri esenco di linguo kreesas da filozofi. Antika filozofo-linguisti kreis nuna vortoklaso-konceptaji, qui demonstras quala klasi esis importanta en la Grekiana e la Latina. Quankam ta vortoklasi ne esas universala. Exemple, en la Finlandana esus necesa propra klaso por deverbala substantivi (vorto povas havar ambe atributi di verbo e kazo-sufixi di substantivo), en Turka lingui adverbo (atributo di verbo) e adjektivo (atributo di substantivo) ne havas ula morfologiala difero.
Proxima cienco-domeni di linguistiko esas:
- textaro-linguistiko (Angle: corpus linguistics)
- linguo-filozofio
- linguo-teknologio
- psikolinguistiko
- nervo-linguistiko
- socio-linguistiko
- semiotiko (generala doktrino di signi)
- filologii di diversa lingui
- studio pri anciena texti
- paleografio (studio pri anciena sistemi di skriburi)
