Torino
| Torino | ||
| ||
| Kelk imaji pri Torino. | ||
|
.svg)
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Italia
| |
| Regiono: | Piemont | |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 45°04' N | |
| Longitudo: | 07°42' E | |
| Altitudo: | 240 m | |
| Surfaco: | 130,17 km² | |
| Habitanti: | 847 287 (2022) | |
| Denseso di habitantaro: | 6500 hab./km² | |
| Horala zono: | UTC+1 (UTC+2 dum somero) | |
| Urbestro: | Stefano Lo Russo (PD) | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| www.comune.torino.it | ||
Torino (Latine Augusta Taurinorum, pose Taurinun) esas chef-urbo di la regiono Piemont, en Italia, ed esis l'unesma chef-urbo di Italia, de 1861 til 1865. Segun statistiki dil yaro 2022 ol havis 847 287 habitanti.] Lua tota surfaco esas 130,17 km². Torino esas centro di la metropolala regiono samnoma, qua havas cirkume 2,2 milion habitanti.[1]
L'urbo jacas an la westala rivo dil fluvio Po. En lua historiala centro jacas multa edifici konsiderata Patrimonio di la Homaro dal UNESKO, exemple la rezideyi di la Rejala Dinastio Savoya. L'urbo anke havas multa galerii pri arto, teatri, gardeni, biblioteki, muzei ed altra kulturala atraktivi, ed anke bona restorerii e hoteli. Lua universitato establisesis en 1404.
Torino esas importanta centro por l'automobilala industrio Italiana, e gastigas la mondala sideyi di Fiat, Lancia, Alfa Romeo e Maserati. Altra importanta industrii esas l'aerospacala, la produktado di nutrivi e drinkaji (Ferrero, Lavazza, Martini & Rossi), e la bankala e financala (Banca Intermobiliare, Intesa Sanpaolo). La futbalo-klubi Juventus F.C e Torino F.C. havas lua sideyi en Torino. Turismo esas altra importanta fonto di revenuo por la urbo.
Historio[redaktar | redaktar fonto]
Le Taurini esis populo Kelta-Liguriana-Alpina qua okupis la valo dil fluvio Po ante l'arivo dal Romani. En 218 aK li atakesis dal Kartagana generalo Hannibal, qua federis kun l'enemiki dil Taurini, le Insubri. Lia chef-urbo kaptesis pos 3-dia siejo.
Cirkume 28 aK o 27 aK, Romani establisis la kolonio Castra Taurinorum, poseJulia Augusta Taurinorum homaje Augustus, qua originis la moderna Torino. Restaji de Romana epoko trovesas en l'areo Manica Nuova. Ta epoko l'urbo havis cirkume 5.000 habitanti.
Kande Westala Romana imperio krulis, la regiono okupesis dal Heruli e pose dal Ostrogoti, pose kaptesis dal Bizancani, e fine okupesis en 773 dal Franki komandita da Karolus la Granda. La Contea di Torino (komtio) fondesis dum la yari 940ma.
Dum la fino dil 13ma yarcento, l'urbo anexesis a la dukio di Savoya. Lor, l'urbo havis cirkume 20 mil habitanti. Dum la 15ma yarcento l'urbo riprojetesis. L'universitato di Torino fondesis dum ta epoko.
En 1563, Emmanuel-Philibert, surnomizita "Fera Kapo" (Testa 'd Fer) transformis Torino en chef-urbo dil dukio di Savoya. La placo Piazza Reale e la strado Via Roma konstruktesis dum ta epoko, ed anke l'unesma murego dil urbo. En 1706, dum la milito pri Hispana sucedo, eventis batalio, en qua Franci siejis Torino dum 117 dii, tamen sen konquestar ol. Tra la Kontrato di Utrecht, la duko di Savoya aquiris Sicilia, rapide permutita po Sardinia e parto del olima dukio Milano. Vittorio Amedeo Francesco obtenis la titulo "rejo di Sardinia" e divenis Vittorio Amedeo la 2ma. Ilu transformis Torino, lor havinta 90 mil habitanti, en chef-urbo dil rejio.
Quale la cetera Piemont, Torino anexesis dal unesma Franca imperio en 1802.
Geografio[redaktar | redaktar fonto]
La reliefo di Torino esas plana, jacanta inter la riveri Stura di Lanzo, Dora Riparia, Sangone e la fluvio Po, ma proxim l'Alpi. Lua altitudo varias de 220 til 280 metri super la marala nivelo.
La klimato dil urbo esas humida subtropikala (Cfb, segun la klimatala klasifikuro da Köppen-Geiger). La maxim kolda monato esas januaro, kun temperaturo mezavalora di 2°C. La maxim varma monato esas julio, kun mezavalora temperaturo di 22,4°C. La mezavalora yarala temperaturo esas 12°C.
La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 981mm. La maxim pluvoza monato esas mayo, kun 145,3 mm, kontre ke la maxim sika monato esas decembro (45,1 mm). Torino, jacanta este del Alpi, havas klimato plu sika kam la regioni weste, pro influi del vento föhm.
Referi[redaktar | redaktar fonto]
- ↑ Competitive Cities in the Global Economy - Autoro: Organizuro por Kunlaboro ed Ekonomiala Developo. URL vidita ye 30ma di aprilo 2009.