Mocha, Yemen

Mocha o Mokha (araba: المخا‎‎ al-Mukhā) esas portuo-urbo an la marbordo di la Reda Maro en Yemen.

Til ke Aden e Hodeida eklipsis ol en la 19ma yarcento, Mocha esis la precipua portuo por la chefurbo di Yemen, Sana'a.

Mocha esas famoza pro esar granda merkateyo por kafeo (Coffea arabica) de la 15ma yarcento til la frua 18ma yarcento. Mem pos la deskovro di altra fonti de kafeo, Mocha-"fabi" (anke konocata kom Sanani o Mocha Sanani-fabi, de Sana'a) ankore prizesis pro lia distinta saporo - ed ankore prizesas hodie. La kafeo ipsa ne kreskis en Mocha, ma transportesis de loki marfora a la portuo en Mocha, de ube ol transportesis ad exterlando.

Segun la portugalana jezuita misionero Jerónimo Lobo, qua navigis la Reda Maro en 1625, Mocha havis "olim limitizita reputeso e komerco" ma depos ke "Turkia regneskis tra Arabia, ol divenis la chefa urbo di la teritorio sub turka dominaco, malgre ke ol ne esas la rezideyo di la Pasha, qua jacas ye voyajo de du dii interne a la urbo Sana'a."

Lobo adjuntis ke olua importo kom portuo debesis al Otoman-lego qua postulis ke on endokigez omna navi qui eniris la Reda Maro che Mocha e pagez imposto ye la kargajo.

Hodie, Mocha ne plus uzesas kom chefa komerco-voyo, e la nuna lokala ekonomio grandaparte fondesas sur peskado e poka turisti. La vilajo Mocha oficale rilokizesis 3 kilometri weste alonge la bordo di la Reda Maro por akomodar konstrukto e demoliso di plura litorala auto-voyi.

Historio

Mocha atingis sua zenito en la 17ma yarcento, pro lua kafeo-komerco. La urbo posedis petra muro qua inkluzis citadelo, ultre labirinto de paliizita kabani qui cirkondis la muro extere. Ek ti, quara-cent esis domi di juda komercisti.

Trapasinte Mocha en 1752 e 1756, Remedius Prutky trovis ke ol havis "lojeyo di la profeto Mohamed, quala apartamento-edificego de centi de aparta celuli, ube lojeyi lugesis ad omnu, sen diskriminaco segun raso o religio." Il anke trovis europana navi en la portuo: tri franca, quar angla, du nederlandana, ed un portugalana. En la 18ma yarcento, pesto destruktis duimo del urbo; de to la urbo nultempe tote rikonstruktesis.

Angla, nederlandana, franca e dana Est-India-kompaniii mantenis fabrikerii en Mocha, granda venderio e kafeo-exportacanta portuo til la frua 19ma yarcento. En agosto 1800 la navo Phoenix vizitis. William Moffat, elua kapitano, profitis l'okaziono por preparar mapo dil ekflueyo di la Reda Maro.

En decembro 1820, HMS Topaze e navi e soldati di la Britana Est-India-Kompanio atakis la Norda e Suda Fuorti, e destruktis oli. La motivo dil atako esis britana postuli ye la guvernerio dil urbo. Yardeko-e-duimo pose, Ibrahim Pasha di Egiptia anke atakis la urbo e destruktis olua fortifikita muro proxim la maro, e la citadelo.

Tamen, tatempe, la komerco en Mocha di sua precoza varo kafeo-grani (Coffea arabica) ja suplantesis da Etiopia, la precipua komercero di kafeo a Nord-Afrika, qua vendis kafeo ye triimo dil preco dil sama kafeo importacita de Arabia.