Ido en Hungaria

Hungari pleis importanta rolo depos la origino di la Ido-linguo. En la laborado preliminara di la "Delegitaro" inter 1901 e 1907 partroprenis anke Kövesligethy Radó, profesoro di astronomio en la Universitato di Budapest. Famoza fizikistino Eötvös Loránd esis membro di la komitato, qua en olua kunsidi en oktobro 1907 en Paris decidis pri la reforminda formo di Esperanto, qua divenis Ido. Eötvös, profesoro di experimentala fiziko en la Universitato di Budapest, esis inventero dil tordo-pendulo, qua faciligis la explorado di subtera strati e partikulare la trovo di petrolo.

Valoroza kontributi facesis da Jankó Pál/Paul de Janko (1856-1919). Lua propozi, qui aparis en exempleri de 1908 til 1914 di Progreso, helpis multe diskutar e formacar la linguala strukturo e vortaro di Ido, quale ni konocas nun. Jankó esis de la komenco membro dil Akademio di Ido. Ilu mortis en Istanbul, ube il habitis dum lua lasta yari.

Ja ante 1913 publikigesis kurta gramatiko di Ido kun vortkolekturo da barono Orzcy László. En 1908 Orzcy esis demisionita prezidero dil "Adriatika Ligo Esperantista" en Fiume. Lu semblas partroprenir en la kreanta laborado por Ido.

Dum somero 1913 la rektoral ofico dil Teknikal Universitato en Budapest grandis ad Idistaro la permiso docesor ibe, pos ke simila peticiono di Esperantisti refuzesis. L'oficala docisto di Ido divenis Szentkereszty Zsigmont, oficisto dil komercal ministerio Hungariana. Szentkereszty en la sama yaro publikigis kurta ma kompleta gramatiko, lexiketo e pamfleto pri Ido. Til l'unesma mondomilito, partoprenis lua kursi eminenta personi, profesori dil Teknikala Universitato (T.U.), ciencisti, konocata skriptisti, sacerdoti e docisti.

Ye la triesma marto 1914 fondesis Hungariana Uniono por la Linguo Internaciona Ido. Schulek Frigyes, famoza arkikekto, profesoro en la T.U., viceprezidero Szentkereszty, sekretario Baronyi István. Baronyi esis tre energioza laborero por Ido. Ye la 19ma di marto 1914 il diskursis koram la sindikalismala laboristala grupo pri Ido, la teknikala studento Czibur Géza en a Galilei-kör ye la 23ma marto 1914 e la medicinala studento Lantos Albert samloke.

Bakonyi, qua komencabis sua mondolingual agado kom Esperantisto, ekspulsesis ek la Esperantista Societo, pro ke il komencis propagar Ido ibe.

Komprenende la propagando dum la Unesma Mondomilito forte impedesis dal cirkonstanci. Bakonyi mustis servar militistale e subisis grava vunduro. La rivivesko dil movado komencis en la Galilei-kör. Ica politikala klubo de radikala tendenci ja fondesis en 1908, ed olua membraro konsistis maximparte ek universitatala studenti. La klubo klozesis dum la lasta yaro di la milito pro kontremilitistala propagado, ma lor la revoluciono en oktobro di 1918 durigis lua agado. La energioza Bakonyi quik organizis kursi en la klubo ed altraloke.