Viborg

Viborg
Kelk imaji pri Viborg.
Standardo	Blazono
Lando:	Rusia
Informo:
Latitudo:	60°43' N
Longitudo:	28°46' E
Altitudo:	3 m
Surfaco:	160,85 km²
Habitanti:	78 457 (2017)
Denseso di habitantaro:	487,77 hab./km²
Disto de Moskva:	859 km
Horala zono:	UTC+3
Mapo:
• Viborg
Oficala retosituo:
http://www.city.vbg.ru

Turmo di Horlojo, en Viborg.

Viborg (Ruse Выборг, Finlandane Viipuri, Suede Viborg) esas nun Rusa urbo an la Gulfo di Finlando, en westa fino dil istmo di Karelia, proxim la frontiero kun Finlando. Segun statistiki dil yaro 2017, ol havis 78 457 habitanti (la demografiala kontado di 2010 trovis 79 962 habitanti). Lua tota surfaco esas 160,85 km².

Nun, l'industrio di papero duras esar importanta por l'ekonomio dil urbo. Turismo kreskabas multe dum recenta yari. La Festivalo pri Cinemo nomizita Window to Europe eventas en ol omnayare.

Jacanta an la frontierala zono inter la kulturi Finlandana e Slava, la suvereneso sur l'urbo chanjesis multafoye dum la Historio, lastafoye en 1944, kande Sovietia kaptis ol de Finlando. Finlandani judikas ke l'urbo esas anciena Finlandana urbo, dum ke Rusi judikas ol kom Rusa urbo.

Historio

La regiono habitesis dal Kareliani, tribuo qua dominacesis dal Republiko Novgorod e dal Suedi. Segun exkavuri ed inquesti arkeologiala, la regiono di Viborg esis faktorio Kareliana dum la 10ma yarcento. En 1293, Sueda Torkel Knutsson fondis mikra stono-fortreso en l'anciena komerceyo dum la nomizita Sueda "krucomilito" (konquesto). Dum la sequanta yari, Novgorodani probis multafoye konquestar la fortreseto, sensucesa. En 1295, Sueda nomo del urbo, Viborg, mencionesis unesmafoye en literala fondo, kande lora rejo di Suedia skribis pri ol en letro al imperiestro Germana.

En 1323, pacigo en Pähkinäsaari konfirmis ke esta limito di Suedia jacas este de Viipuri. Tale, la fortreso divenis limitala facioneyo di Suedia kontre Novgorod. En 1350 Novgorod venjis la destruktanta expediciono dal Suedani ed aplastis tota Viipuri, ecepte la fortreso. Samatempe, la pesto expansis tra la habitanti. Dum ca yari Novgorodani atakis multafoye la fortreso ma ne sucesis pri konquestar ol.

En 1403, lora rejo Erik la Pomerana vizitis l'urbo e grantis ol urbala yuri. En 1471, la princio di Moskva vinkis Novgorod. La preso kontre Viipuri diminuteskis.

Viipuri/Viborg cirkume la yaro 1709.

En 1710 la povo di Sueda reji finis en Viipuri, kande Pyotr la 1ma la Granda konquestis l'urbo. Nova funciono dil fortreso esis protektar Sankt-Peterburg, qua fondesis en 1703 an la delto di fluvio Neva. En 1721, per pacala pakto en Uusikaupunki, la frontiero inter Suedia e Rusia movesis weste de Viipuri, do l'urbo divenis Rusa.

En 1809, pos Napoleonala militi, Suedia e Rusa imperio paktis pri paco en Hamina. Finlando anexesis a Rusia kom autonoma teritorio, tamen l'areo di Viipuri (tale dicita Anciena Finlando) restis Rusa. Fine en 1812, l'Anciena Finlando e Viipuri juntesis ad autonoma Finlando.

En 1870, fervoyo inter Helsinki e Sankt-Peterburg konstruktesis tra Viipuri. Dum la fino dil 19ma yarcento, l'urbo kreskis rapide. On parolis ibe en la Finlandana, Sueda, Rusa e Germana.

Ferovoyala staciono di Viipuri, yari 1930a.

Inter la Rusa revoluciono di februaro 1917 e la Rusa revoluciono di oktobro 1917, Lenin kurtatempe habitis Viipuri. En 1917, dum l'unesma mondomilito, Finlando nedependanteskis de Rusia. L'areo di Viipuri divenis parto di Finlando. Dum l'interna milito di Finlando, ol restis okupita dal Reda Guardo til esar kaptita dal Blanka Guardo dum la batalio di Viborg, ye la 29ma di aprilo 1918. Dum l'epoko inter la du mondomiliti Viipuri esis la 4ma maxim populoza urbo de Finlando, dop Helsinki, Tampere e Turku, e sideyo di samnoma provinco.

Ye la 30ma di novembro 1939, kande komencis la nomizita Vintro-milito, militala aeroplani Rusa bombardis Viipuri. Pose, plu kam 70 mil personi evakuesis de Viipuri a Finlando. Vintro-milito finis pos ke paco-pakto signatesis ye la 12ma di marto 1940, e ratifikesis ye la 21ma di marto sam yaro. Segun la pakto, Finlandan armeo e Finlandana habitantaro livis komplete la regiono, e Viipuri, sub la nomo Viborg, ed omna istmo di Karelia transferesis a Rusia e divenis la nomizita Republiko Socialista Sovietiana Karelia-Finlandana, qua existis til 1956.

Finlandani paradas en Viipuri, 1941.

En junio 1941 komencis la nomizita Prolongo-milito kontre Sovietia. En agosto Finlandana trupi itere konquestis l'urbo. Cirkume 10.000 habitanti ri-translojesis a Viipuri.

Dum la konfero di Tehran en 1943, Stalin deklaris klare a Churchill e Roosevelt ke ilu ne aceptis cedar Viborg a Finlando, e postulis la manteno di la frontiero inter Sovietia e Finlando establisita en 1940. Ye la 9ma di junio 1944, Sovietia atakis Finlando tra l'istmo di Karelia. Viipuri evakuesis, e Sovietiani konquestis vakua urbo ye la 20ma di junio. Pos paco-pakto, Finlando aceptis perdar l'urbo. Rusi pose konstruktis du aeronavala bazi proxim ol, Pribilovo e Vechtchevo.

En 1958, l'unesma Finlandani retroiris a Viipuri, kom turisti. En 2010 lora prezidanto Rusa Dmitri Medvedev donis al urbo la titulo "militala glorio", donata ad urbi ube eventis feroca batalio, segun Rusa vidopunto.

Geografio

L'urbo vidita de la turmo di Santa Olaf.

Choseala e ferovoyala ponti super Saimaa-kanalo.

La reliefo di Viborg esas partale kolinoza. Ol distas 30 km de la frontiero kun Finlando e 138 km de Sankt-Peterburg, apud la gulfo di Finlando e proxim la kanalo di Saimaa. Lua mezavalora altitudo esas 3 metri super la marala nivelo. Lua maxim alta punto, Batarejnaja Gora, jacas 33 metri super la marala nivelo.

La klimato dil urbo esas humida kontinentala (Dfb segun la klimatala klasifikuro da Köppen). Pro la proximeso dil maro, la temperaturi dil urbo esas min kolda kam marfora regioni en la sama latitudo. La mezavalora temperaturo en julio (somero) esas 18,3°C, dum ke la mezavalora temperaturo en januaro (vintro) esas -6,7°C.

La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 677 mm, e la maxim pluvoza monato esas agosto, kun mezavalore 82 mm.

Panoramo pri Viborg.

Altra panoramo pri Vyborg.