Nord-Korea: Diferi inter la revizi
m r2.7.2) (roboto adjuntas: or:ପୂର୍ବ କୋରିଆ |
m r2.7.1) (roboto efacas: km:ប្រទេសកូរ៉េ(ខាងជើង) |
||
Lineo 169: | Lineo 169: | ||
[[kk:Корей Халық Демократиялық Республикасы]] |
[[kk:Корей Халық Демократиялық Республикасы]] |
||
[[kl:Korea Avannarleq]] |
[[kl:Korea Avannarleq]] |
||
[[km:ប្រទេសកូរ៉េ(ខាងជើង)]] |
|||
[[kn:ಉತ್ತರ ಕೊರಿಯಾ]] |
[[kn:ಉತ್ತರ ಕೊರಿಯಾ]] |
||
[[ko:조선민주주의인민공화국]] |
[[ko:조선민주주의인민공화국]] |
Versiono ye 12:29, 16 feb. 2012
Nord-Korea | ||
조선민주주의인민공화국 Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk | ||
Standardo di Nord-Korea | Blazono di Nord-Korea | |
Nacionala himno: | ||
Aegukka | ||
Urbi:
| ||
Chefurbo: | Pyongyang | |
Precipua urbo: | Pyongyang | |
Lingui:
| ||
Oficala lingui: | Koreana | |
Tipo: | Republiko | |
· Chefo di Stato: | Kim Jong-un | |
· Chefa ministro: | Choe Yong-rim | |
Surfaco: (98ma maxim granda)
| ||
· Totala: | 120 540 km² | |
· Aquo: | 4,87 % | |
Plusa informi:
| ||
Valuto: | Nord-Koreana won | |
Veho-latero: | dextre | |
ISO: | KP
| |
PRK
| ||
408
| ||
Reto-domeno: | .kp* | |
Precipua religio: | Ateismo 55%. Budismo, kungfuceismo, kristanismo (minoritato). Lando esas ateista stato. |
Nord-Korea esas lando formita da norda parto di dividita Korea. Lua vicina landi esas:
En esto jacas Maro di Japonia ed en westo jacas Bayo di Korea.
Bazala fakti pri Nord-Korea.
Historio
Homi ja habitis la regiono di Nord-Korea dum paleolitiko. Ye 2333 aK Gojoseon rejio esis fondita sur la rivo di Liao fluvio[2]. Cirkum la yaro 108 ta rejio desaparis e krulis en mikra stati. Dum la sequanta yari, tre rejii (Goguryeo, Silla, e Baekje) konquestis l'altra sucedanta stati ed expansis vers Mandjuria.
La rejio di Silla desaparis e krulis en mikra stati dum la 9ma yarcento. Ye 918 aparis Goryeo dinastio, qua guvernis tota Koreana peninsulo til 1392, kande esis sucedita da Joseon dinastio, suvereni di Korea til 1897.
Ye 1897 Gojong kronigis su imperiestro di Korea. Korea kom nedependanta imperio lastis til 1910, ma ye 1905 Japonia transformis lando en lua protektorato. Ye 1910 ol esis formale anexita. Ye 1919 esis formita provizora guverno di Korea en exilo, qua lastis til 1948.
Ye 9 di decembro 1941 dum la duesma mondo-milito, provizora guverno di Korea deklaris milito kontre Japoniana okupeso. Dum ta epoko, multa ekonomiala rekursi di Korea esis uzita da Japoniani[3]. Pos la milito Usa prenis la suda parto e Soviet-Uniono la norda parto di Korea. Ye 1948 amba Korea proklamis su nedependanta.
Ye 1950 komencis la milito en Koreala peninsulo. La sangoza milito duris til 1953, ma til nun la pacala pakto ne esas subskribita. Oficale la milito esas haltigita nur per l'armistico. Kim Il Sung divenis la chefo di Nord-Korea e pokope il kreis persono-kulto por ipsa.
Kim Il Sung mortis ye 1994. Lia sucedanto esis lia filiulo, Kim Jong-il, qua guvernis til lua morto ye 17 di decembro 2011. Dum guverno di lasta, okuris famino en Nord-Korea qua lastis de 1995 til 1998. On kalkulas ke de 900 000 til 3.5 milioni di personi mortis da famino dum ta periodo[4]. Ye 9 di oktobro 2006 Nord-Korea probis sucesoze lua unesma atom-bombo. Sismologiala instituti en Usa e Japonia detektis ter-tremo kun forteso 4.3 en Richter-skalo, qua kolacionis la posibleso di ta testo. Nord-Korea probis altra atom-bombo, lua lasta, ye 25 di mayo 2009.
Ye 17 di decembro 2011 Kim Jong-il mortis. Lia sucedanto esas lia filiulo, Kim Jong-un.
Politiko
L'ideologio dil stato nomesas Yuche-ideo. Ol repozas a marxismo-leninismo e kungfuceismo. L'ideo emfazas l'autarka ekonomio di la stato, omnalaterala sendependeso, forca chefeso e diciplino.
Nord-Korea esas diktatorale governita. La chefo di stato esas Kim Jong-un, indikita da Kim Jong-il ante sua morto. Dum lua regno Nord-Korea izoleskis plu force. Lua konstituco esis aprobita ye 1972 e sufris emendi ye 1992 ed ye 1998. Lua unesma artiklo deklaras ke Nord-Korea esas nedependanta socialista stato, qua reprezentas "l'interesi di tota Koreana populo".
La parlamento di Nord-Korea (Supra Asemblajo di la Populo) havas 687 membri, elektita por 5-yari. Generale, l'asemblajo riunigas du foyi dum yaro, dum poka dii. L'asemblajo generale selektas, kompromisas sur o ratifikas politikala temi prezentita da tre oficala partisi: la Partiso di Laboristi di Korea (PLK, komunista), la Sociala Demokratiala Partiso di Korea, e la Chongu Partiso, malgre la precipua partiso esas la PLK.
Geografio
Nord-Korea havas 1416 km di frontieri kun Populala Republiko di Chinia en nordo, 19 km kun Rusia en nord-esto, e 238 km kun Sud-Korea en sudo alonge ne-militarigata zono.
La maxim alta regioni di lando jacas cirkum la frontiero kun Chinia. La maxim alta monto esas Baekdu, kun 2744 metri di altitudo en ta regiono.
La klimato di lando esas dolca. Pluvi esas intensa dum somero. L'averajala temperaturi en Pyongyang varias de -3 °C til -13 °C en januaro (vintro), e de 20 °C til 29 °C en agosto (somero).
La maxim extensa fluvio esas Amok, kun 790 km, di qua 678 km esas navigebla.
Ekonomio
Precipua artiklo: Ekonomio di Nord-Korea |
La maxim importanta exportacuri: minerali (magnezo, fero e karbo), metala produkturi, armi, militala garnituri, stofi, pesko-produkturi.
Demografio
L'expektita vivo-duro:
- di viri: 68 yari
- di mulieri: 74 yari
Kulturo
Nord-Korea dividas lua tradicionala kulturo kun Sud-Korea, ma nun-tempala kulturo pos 1945 en la du landi esas diferanta. Literaturo e arto en Nord-Korea esas kontrolata da lua guverno.
Ye 2004 Unioninta Nacioni deklaris la komplexo di tombi en Goguryeo kulturala patrimonio di homala speco.
Nord-Korea oficale esas ateista stato, ma populo praktikas budismo, kungfuceismo, Kristanismo.
Referi
- ↑ United Nations Statistics Division: Preliminary results of the 2008 Census in People's Republic of Korea
- ↑ http://rki.kbs.co.kr/english/korea/aboutkorea/korea_abouthistory.htm
- ↑ "Economic growth and human production in North Korea (1945-1992)" United Nations developing program
- ↑ http://www.iie.com/publications/wp/99-2.pdf