Europana Komunitato

De Wikipedio
Historio dil Europana Uniono
(1951–2002) ECSC → (1957–1993) EEC → (1957-) EAEC → (1993–2009) EK → (1993–) EU

L'Europana Komunitato, EK, naskis en 1967, kande l'organi dil EEC, ECSC ed Euratom unionesis per fuzo-kontrato. Tatempe la membri dil EEC esis Francia, West-Germania, Italia, Nederlando, Belgia e Luxemburgia.

Nova impulso en la developo di EK eventis en decembro 1969, kande chefi dil EK-landi kunvenis. Lor on decidis developor politikala kunlaboro, akumular komuna kapitalo por la Komunitato ed expansor la Komunitato. Anke decidesis precipue krear la lasta fazo en l'ekonomial e pekunial uniono.

Tamen, en la komenco dil yari 1970a la developo dil Europana Komunitato haltis. En 1971 eventis valutala krizo e pose la krizo dil petrolo di 1973 haltigis la developo interna. Tamen l'expanso sucesis: en 1973 Unionita Rejio e Dania membreskis (mikrigante l'altra ekonomial organizuro, EFTA). Anke Republiko Irlando membreskis lore.

En 1979 kreesis pekuniala sistemo di la Komunitato, EMS (Angle: European Monetary System). La kalkulinda pekunio divenis komuna valuto-uneso l'ECU (Angle: European Currenry Unit).

En la komenco di yari 1980a l'interna developo di la Komunitato avancis. En 1985 aprobesis la “Libro Blanka”, qua kontenis la programo pri kreo dil interna merkato. La skopo esis libera movado di vari, servi, kapitalo e homi. Ol atingesis per preske 300 instrukti til la fino di 1992.

L'Europana Komunitato expansis su en 1981, kande Grekia divenis precipua membro. En 1986 Hispania e Portugal divenis membri di EK. Antee Portugal esabis membro dil EFTA. La bezono pri l'interna uniono kreskis.

En 1986 on rinovigis l'Europana Komunitato aprobante l'Uniono-akto (Angle: Single Act). On juntis nova klauzi al Roma-kontrato de 1957 pri l'exekuto dil interna merkato prizentita ja en la Libro Blanka. On anke juntis a la kontrato la klauzi pri kunlaboro en teknologio, politiko, ambientala* politiko e pri l'ekonomial e social unioneso. La membro-stati kunlaborabis del yari 1970a, ma l'Uniono-akto igis l'agado kom institucala. L'interna decido-povi dil EK pluforteskis.

En 1988 kontratesis pri novigo che pekunial kapitali. Per ol on duopligis til la yaro 1993 la pekunio en budjeto dil EK por l'interna unionesko.

L'evoluciono qua rezultis l'Europana Uniono komencis en Madrid en junio 1989. On decidis pri libera movado di kapitalo. Samatempe on komencis demandar politikala novigo dil EK. L'Europana Parlamento demandis plusa povo en nomo di la demokratio. La prezidero dil Komitato Jacques Delors propozis augmentor majoritala decido-povo. La chanji en est-Europa pos la falo di komunismo efektigis la bezono pri unionita politiko en exterlandal aferi. Fine on demandis, ke on mustus kontratar pri omna novigi.

En decembro 1990 en Roma komencis la kunsidi pri la nova Uniono. La rezulti dil kunsidi skribesis en la kontrato, qua kompleteskis ye decembro 1991 en Maastricht, Nederlando, e signatesis ye la 7ma di februaro 1992. La kontrato pri l'Europana Uniono efikeskis ye la 1ma di novembro 1993.