Oviedo
- Por l'urbo Usana kun sama nomo Oviedo, videz Oviedo, Florida..
| Oviedo | ||
| ||
| Panoramo pri Oviedo. | ||
|
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Hispania
| |
| Regiono: | Asturia | |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 43°21'36" N | |
| Longitudo: | 5°50'42" W | |
| Altitudo: | 232 m | |
| Surfaco: | 186,65 km² | |
| Habitanti: | 215 167[1] (2022) | |
| Denseso di habitantaro: | 1180,29 hab./km² | |
| Disto de Madrid: | 438 km | |
| Horala zono: | UTC+1 (UTC+2 dum la somero) | |
| Urbestro: | Alfredo Canteli (PP) | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| www.oviedo.es | ||
Oviedo (Asturiane: Uviéu) esas la chef-urbo dil autonoma regiono Asturia, en Hispania. Segun statistiki de 2022, ol havis 215 167 habitanti[1]. Lua tota surfaco esas 186,65 km².
L'urbo esas la centro geografiala, religiala, politikala ed administrala di Asturia, sideyo di universitato (Universidad de Oviedo/Universidá d'Uviéu) fondita en 1608, e di arkiepiskopeyo. Omnayare, honorumala premii Princesa de Asturias/Príncipe de Asturias, por remarkinda labori ciencala, teknikala, kulturala, sociala o humanala, grantesas en ceremonii qui eventas ibe, che teatro Campoamor.
Ol originis dum la 8ma yarcento, o mem ante, dum tale nomizita "alta Mezepoko". Lua universitato fondesis en 1608, ed esas un ek la maxim importanta de Hispania. Oviedo esas importanta komercala, kulturala, universitatala e religiala centro di la lando.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]
On dicas ke du monaki, Máximo e Fromestanus, fondis l'urbo en 761. Rejulo Froila la 1ma di Asturia developis l'urbo dum lua regenteso e konstruktis palaco e la Katedralo di la Santa Salvero, en 781. Dum la fino dil 8ma yarcento o komenco di la 9ma yarcento, lua filiulo Alfonso la 2ma translojis la chefurbo di Asturia al urbo. L'urbo divenis repozo-loko por pilgrimi qui iris a Santiago de Compostela.
Dum la 10ma yarcento, pos la morto dil rejulo Alfonso la 3ma, León divenis la chefurbo dil rejio Asturia-e-León. En 1388, lora rejulo Juan la 1ma de Kastilia fondis la princio Asturia, kun Oviedo kom chef-urbo. Dum la Modern-epoko eventis ekonomiala stagno pro diminuteso di pilgrimi tra la nordala treko. En 1521 l'urbo subisis incendio. Pose, Oviedo durigis kreskar, e lua aquedukto konstruktesis dum la 16ma yarcento. Lua universitato (Universidad de Oviedo) fondesis dum la komenco dil 17ma yarcento.
En 1809 ed itere en 1810, dum la milito pri la nedependo di Hispania, Franci spoliis l'urbo. Oviedo komencis kreskar pos 1850, kande la fabrikerio di armi qui existis ibe recevis l'unesma mashinaro, e pose instalesis giserii ibe. Dum la 20ma yarcento la kresko duris, pro l'expanso dil komerco. La sistemo di transporto plubonigesis, ed en 1924 la tri stacioni lor existanta ibe recevis 42 treni omnadie.
Dum la Revoluciono di 1934 en Asturia, eventis 10-dia kombato che l'urbo, qua domajis multa edifici, exemple l'universitato e la biblioteko, qua perdis multa historiala libri, la Teatro Campoamor, e multa domi. En 1936 l'urbo subisis siejo dum la Hispana interna milito til ke rebela trupi de Galisia ruptis la siejo. Dum la 3-monata siejo multa historiala edifici domajesis, incendiesis o destruktesis komplete. En 1941 aprobesis plano por lua rikonstruktado.
Ye la 3ma di aprilo 1979, eventis l'unesma demokratial elekti en la urbo, pos la morto di Francisco Franco. Ank en 1979, kreesis la Fonduro Princo di Asturia, qua donabas la Premii Princo di Asturia (pri literaturo, arto, cienci, edc.) pos 1981. Lua historiala centro deklaresis historiala patrimonio en 1955. En 2011, segun demografiala kontado, l'urbo atingis 225 005 habitanti.[2]
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
Oviedo okupas entote 186,65 km² inter la fluvii Narón e Nora, malgre nula ek la du trairas l'urbo. L'altitudo dil urbo varias de 55 metri adsur la maro proxim la fluvio Narón, til 714 metri adsur la maro an la monto Escobín. Norde del urbo jacas la monto Naranco, qua protektas ol de la nordala venti, kontre ke sude del urbo jacas la montareto Sierra del Aramo.
La klimato di Oviedo esas oceanala (Cfb, segun la klimatala klasifikuro da Köppen) kun milda someri ed agreabla vintri. Pluvas dum tota yaro, plu ofte dum la vintro e la printempo. La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 973 mm. De 1972 til 2000 la mezavalora yarala temperaturo esis 12,9°C, esanta agosto la maxim varma monato (mezavalore 18,7°C) e januaro la maxim kolda (mezavalore 8°C). La minima temperaturo historiale enrejistrata esis -10,4°C en 1902, kontre ke la maxima temperaturo (38°C) enrejistresis en 1870. La klimato anke havas kontinental influo, pro ke Oviedo distas de la maro.
Fratal urbi
[redaktar | redaktar fonto]
|
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ 1,0 1,1 Estadísticas de población - Publikigita da ine.es. URL vidita ye 1ma di februaro 2023.
- ↑ Alteraciones de los municipios en los Censos de Población desde 1842: Oviedo - Publikigita da Instituto Nacional de Estadística. URL vidita ye 21ma di oktobro 2016. Idiomo: Hispana.