San-Salvador
| San-Salvador | ||
| ||
| Kelk imaji pri San-Salvador. | ||
|
.svg)
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Salvador
| |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 13°41'24" N | |
| Longitudo: | 89°11'24" W | |
| Altitudo: | 658 m | |
| Surfaco: | 72,25 km² | |
| Habitanti: | 694 788 (2021) | |
| Denseso di habitantaro: | 9616 hab./km² | |
| Horala zono: | UTC-6 | |
| Urbestro: | Mario Durán | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| http://www.sansalvador.gob.sv | ||
San Salvador esas chef-urbo e maxim populoza urbo di Salvador. Ol esas la politikala, kulturala, edukala e financala centro di la lando. Lua metropolala regiono esas la maxim granda de la lando ed un ek la maxim granda de Central Amerika.
Pro la frequa destruktadi per ter-tremi, poka edifici originala restas del epoko koloniala. Vice, neogotika kirki e moderna edifici konstruktesis. Lua arkitekturo semblas olta di Los Angeles, urbo qua inspiras la nova edifici.
San-Salvador esas sideyo por la Consejo de Ministros (konsilantaro di ministri), por la Corte Suprema de Justicia (supra judiciala korto), por l'Asamblea Legislativa (legifala povo) ed altra guvernal institucuri.
La nomo dil urbo signifikas 'Santa Salvanto' en la Hispana, forsan pro ke l'urbo fondesis ye la 6ma di agosto, la Festo-dio di la Transfiguro.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]Ante l'arivo dil Hispani, la regiono habitesis dal indijeni Pipil. L'urbo fondesis ye la 6ma di agosto 1525 da Pedro de Alvarado, ube nun jacas la nomizita Ciudad Vieja. La loko dil urbo chanjesis du foyi, en 1528 ed en 1545. L'urbo transferesis a nuna loko pro la tereni esar plu fertila kam la Ciudad Vieja. La habitantaro dil urbo restis mikra til la komenco dil 20ma yarcento.
En januaro 1885, dum la prezidanteso di Rafael Zaldívar, l'Azilo por Indijenti ed Oldi Sara Zaldívar inauguresis. En 1902 la hospitalo Rosales inauguresis. En 1905 la prezidanto Pedro José Escalón komencis la konstrukto di la Prezidantala Palaco.
Ye la 9ma di februaro 1913, lora prezidanto Manuel Enrique Araujo asasinesis en San-Salvador. En 1917 eventis forta ter-tremo pro l'erupto dil volkano San-Salvador, anke konocata kom volkano Quetzaltepec. La ter-tremo domajis l'urbo, qua eskapis de plusa domajo pro ke la lavao fluis vers l'altra latero dil volkano. En 1931 Maximiliano Hernández Martínez kaptis la povo pos stato-stroko. Pos ta epoko Salvador subisis intensa politikala nestabileso, e militisti kaptis povo multafoye.
Dum la yari 1970a eventis granda populala protesti kontre la militistala rejimo. Kande komencis interna milito l'ataki per bombi, la desaparo di opozanti e la striki en la publika transporti divenis ordinara. En 1986 eventis fortega ter-tremo qua produktis cirkume 1.500 morti e granda destruktado.
Ye la 11ma di novembro 1989 eventis grand atako da la Fronto Farabundo Martí por Nacionala Libereso konocata kom Ofensiva hasta el tope en l'urbo. Ye la 16ma di januaro 1992 l'interna milito finis, pos la militisti e la gerileri* signatar la Paco-pakto di Chapultepec.
Dum la yari 1990a Salvador adoptis neoliberala ekonomiala reformi. L'urbo modernigesis kun la kreado di nova komercala centri, internaciona komercal entraprezi instalis lia branchi ibe e la choseala e stradala sistemo modernigesis. Dum recenta yari, chomeso kreskis ed augmentis la sociala problemi dil urbo.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
San-Salvador jacas an la centrala zono di la lando, en valo kun altitudo mezavalora di 650 metri. Du alta monti esas videbla en lua horizonto: la Volkano di San-Salvador (qua havas du alta punti, kun 1.959 e 1893 metri di altitudo, e 1,5 km-a kratero), e la Monto San-Jacinto (1.153 metri di altitudo).
La klimato di San-Salvador esas temperema dum tota yaro, esante plu kolda de decembro til februaro. Marto til mayo esas la maxim varma epoko dil yaro. La temperaturi varias de 18°C til 33°C. De mayo til oktobro esas la pluvoza sezono, ed ofte eventas inundadi, note proxim la fluvii. La temperaturo varias multe de dimezo til noktomezo anke pro la vario di la humideso. La maxim alta temperaturo enrejistrita esis 38,5°C dum ke la maxim basa esis 4°C.
La precipua fluvii dil urbo esas Acelhuate, Iohuapa, Matalapa, El Garroba, San Antonio, Urbina e Casa de Piedra.
Turismo ed interesanta loki
[redaktar | redaktar fonto]- L'edifici de la historiala centro dil urbo evas de la 19ma e 20ma yarcenti, pro ke l'antea edifici de la 16ma yarcento til la 18ma yarcento destruktabis pro multa ter-tremi dum la historio
- La Katedralo di San-Salvador, konstruktita de 1956 til 1999, jacas an la sama loko ube ante existis la katedralo di Santa Domenikus (Santo Domingo), destruktita en 1873 dum ter-tremo. Avan la katedralo jacas la placo Gerardo Barrios, anke konocata kom Plaza Cívica. Ye la 24ma di marto 1980 l'arkiepiskopo Óscar Arnulfo Romero, defensero dil homala yuri, asasinesis ibe.
- La placo Plaza Libertad, de ube komencis l'urbala expanso di San-Salvador pos la duimo dil 16ma yarcento. Monumento inaugurita en 1911 an la centro di la placo homajas la heroi dil unesma movado pri nedependo di Salvador, un yarcento ante. Avan la placo jacas flava edifico Central America, konocata kom Los Portales, qua funcionas kom komercala centro.
- La Nacionala Palaco, konstruktita de 1905 til 1911, ube ante existis samnoma edifico konstruktita de 1866 til 1870 e destruktita per fairo en 1889, esis la sideyo di Salvadorana guvernerio. Ol konsistas ek quar precipua saloni e plusa 101 sekundara chambri. La parlamentani di Salvador kunsidis en la Blua Salono (Salón Azul) pos 1906.
- La Nacionala Teatro di Salvador esas la maxim anciena teatro di Central-Amerika. Lua konstruktado komencis ye la 3ma di novembro 1911 ed ol inauguresis ye la 1ma di marto 1917. Lua arkitekturala stilo inspiresis en la Franca Renesanco, kun detali en stili Rokoko, Romantika ed Art Nouveau.
- La stadio di futbalo Cuscatlán, inaugurita ye la 24ma di julio 1976, kun kapaceso por plua kam 45.000 spektanti.
- La Nacionala Muzeo pri Antropologio di Salvador prezervas restaji de populi indijena de Central Amerika e historial objekti de la kolonial epoko til nun.
- La Muzeo di la Pueri Tin Marín inauguresis en 1999. Lua skopo esas "docar tra la ludo", ed ibe la pueri povas lernar pri la naturo, o quale funcionas aviono, hospitalo, edc, por kompletigar la lernado recevita en la skolo.
- La Muzeo pri Arto di Salvador.
- Strado Arce (Calle Arce) inauguresis en 1880 e prezervas edifici kun neoklasika stilo, statui, e la baziliko di la Sakra Kordio di Iesu, en stilo neogotika.[1]
- La Monumento a la Deala Salvanto del Mondo, qua konsistas ek statuo pri Iesu Kristo super la teroglobo jacanta an la Placo di la Salvanto del Mondo (Plaza El Salvador del Mundo).
Fratala urbi
[redaktar | redaktar fonto]
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ La Calle Arce y el diseño francés - Publikigita da ContraCultura. URL vidita ye 14ma di oktobro 2017.
