Disco

La sfero spegulizita populareskis en noktala klubi dum la Disco-epoko.

Disco (pronuncez: "disko"; Angle: disco music o simple Disco, France discothèque) esas muzikala jenro naskinta de Afrik-Amerikan muziko - nome funk e soul - kun elementi di Latina muziko (precipue salsa), *psikodelika muziko e swing, qua populareskis precipue dum la yari 1970a. Ol aparis e kreskis unesme en Usa, en noktala klubi di la *komunitati geyal, Latin-Amerikana ed Afrik-Amerikana, ma balde divenis populara ank inter la blanki e heterosexuali. La disco-"kulturo" esis anke reakto kontre la dominaco da rock e la stigmatizado da la "kontrekulturo" kontre danso-muziki.

Quankam l'influi da funk, soul, Latina muziko e *psikodelika muziko esas klara, l'uzado di orkestri ed aranjuri de klasika muziko ank esis frequa. L'uzo di orkestri iniciesis dal ateliero Motown Records, en l'urbo Detroit, dum la yari 1960a. Inverse a rock, l'elektrala gitaro rare uzesis en disco-muziko.

La noktala klubi ube eventis dansobali nomesis discotheque en la Angla e discothèque ("diskoteko") en Franca pos la yari 1960a (antee, discotheque signifikis "kolekturo de diski"), nomo qua abreviesis kom disco de pos 1964. Tamen, la vorto disco komencis uzesar erste pos 1972, kande la muzikala kritikisto Vince Aletti skribis l'artiklo "Discotheque Rock '72: Paaaaarty!" por la Usana muzikala revuo Rolling Stone. To esis l'origino di la vorto disco kom nomizuro di la muzikala jenro.

Origini

Isaac Hayes ganis Oscar-premio po "Theme from Shaft", 1972.

Jerry Butler

L'unesma kansono qua havis elementi di disco-muziko esis "Theme from Shaft", muzikala temo dil filmo "Shaft", produktita en 1972. Ica konsono pleesis e kantesis da Isaac Hayes. Ma antea kansoni, quala "Only The Strong Survive" (1968) da Jerry Butler, "You Keep Me Hangin On" (The Supremes, 1966) o "Superstition" (Stevie Wonder, 1972) montras l'influo da soul sur disco-muziko. Altra muzikisti judikata kom "pioniri" en la disco-jenro esas Manu Dibango, per "Soul Makossa" (1972), Harold Melvin & the Blue Notes per "The Love I Lost", e The O'Jays kun "Soul Train" (ambi de 1973). Elton John mixis elementi de rock e disco en la kansono "Island Girl" (1975). En Hispania, la muzikala bando Barrabás lansis en 1972 la kansono "Woman", qua obtenis internaciona suceso, mem en Kanada. Du yari pose, en 1974, li lansis "Hi-jack", qua recevis versiono "plu disco-atra" dal Usana flutisto Herbie Mann.

La muzikala programo Soul Train, transmisata per televiziono en Usa de pos 1971 e prizentata da Don Cornelius, helpis popularigar artisti e bandi quala MSFB (qua pleis la muzikala temo dil programo, "TSOP (The Sound of Philadelphia)" kun kantisti del feminala grupo The Three Degrees), The O'Jays, Emotions, Shalamar, ed altri.

Barry White

Gloria Gaynor

En 1973 Barry White lansis "Love's Theme", kun orkestrala aranjuri. En la sequanta yaro ilu itere obtenis suceso per "You're the First, the Last, My Everything". Ilu havis sua propra orkestro, The Love Unlimited Orchestra.

Multa altra kantisti e grupi obtenis suceso per disco-muzikaji dum kurta periodi, kelkafoye per unika kansono, quala The Hues Corporation ("Rock the Boat", 1974) e Carl Douglas ("Kung Fu Fighting", 1974), produktita e kompozita dal Usana muzikala produktisto Biddu. "Kung Fu Fighting" atingis la unesma rango en Usa ed Unionita Rejio en 1974. La muziko "Rock your Baby" da George McGrae (de 1974) divenis l'unesma komercala disco-suceso en Anglia. En 1974 la Usana trio Labelle lansis la kansono "Lady Marmalade", qua atingis la unesma rango en Usa e vendis plu kam 1 milion diski.

Anke en 1974, Gloria Gaynor lansis l'unesma longa survinila enrejistruro di kansono segun disco-stilo: lua versiono di la kansono "Never Can Say Goodbye", quan lansabis la grupo The Jackson 5 en 1970. La Usana kantisto e muzikisto Harry Wayne Casey (surnomo: "KC"), qua kreabis sua bando KC and the Sunshine Band en l'antea yaro, komencis lansar, inter 1975 e 1977, muzikaji qui divenis tre sucesoza, quala "Get Down Tonight", "That's the Way (I Like It)", "(Shake, Shake, Shake) Shake Your Booty", "I'm Your Boogie Man" e "Keep It Comin' Love".

L'ora epoko

Bee Gees, 1977.

L'ora epoko di disco komencis en 1975, kande diversa kantisti e grupi gradope komencis lansar sucesi en la jenro. Exempli di grupi ed artisti qui adheris a la disco-fenomeno mem dum kurta tempo esis Frankie Valli e lua grupo The Four Seasons, per "December 1963 (O What a Night)", Paul McCartney e lua grupo The Wings, qua lansis "Silly Love Songs" en 1976, Leo Sayer ("You Make me Feel Like Dancin", 1977), e Bee Gees per "Jive Talkin" (1975) e "You Should be Dancing" (1976).

Donna Summer

En 1975 la Usana kantistino Donna Summer, lore habitanta West-Germania, lansis "Love to Love You Baby", produktita dal Italiana disk-jokeo e produktisto Giorgio Moroder. En la kansono, qua havis pasabla suceso en Nederlando e duris dum 16 minuti, Donna Summer jemis simulante orgasmi. Ank en 1975 la West-Germana grupo Silver Convention lansis la kansoni Fly Robin Fly (en 1975) e "Get Up and Boogie" (1975). "Fly Robin Fly" havis nur 6 vorti, repetata multafoye dal feminala koro: "Fly Robin Fly, up to the sky".

Tamen, la grupo qua divenis plu konocota kom reprezentero dil disco-epoko esis Bee Gees. La muzikala filmo Saturday Night Fever ("La febro di la nokti di saturdio") kun l'aktoro John Travolta en la precipua rolo, grantis suceso a la muzikaji "Stayin' Alive", "Night Fever", "You Should Be Dancing", "More Than a Woman" e "Jive Talkin". La mondala vendo-quanto dil triopla albumo ek muzikaji de la filmo superiris 30 milion diski. Altra du muzikala grupi qui obtenis granda suceso per muzikaji de la filmo esis The Trammps ("Disco Inferno") e Tavares (per lua versiono di "More Than a Woman"), ed anke la kantistino Yvonne Elliman per lua versiono di "If I Can't Have You". La muzikaji pleita da Tavares, The Trammps, MFSB, McFadden & Whitehead ed altr artisti divenis konocota kom "Philadelphia soul" o "Philly Soul".

Muzikala produktisto Giorgio Moroder en 2007

En 1977 multa televiziono-serii ed anke cinematografuri pri policala temi o kombati komencis uzar disco-muzikaji kom muzikala temi, exemple la serii CI5 The Professionals, CHiPS e Wonder Woman, Charlie's Angels, o la filmo "Rocky, la boxisto". Antee, en 1976 la grupo Rhythm Heritage enrejistrabis la muzikala temo di la televiziono-serio S.W.A.T.. Ank en 1977 Donna Summer lansis "I Feel Love", produktita da Giorgio Moroder, kun multa elektronikala foni produktita da sintetizili. Ta muziko konsideresis l'origino di subjenro nomizita "High-Energy", o "hi-NRG", precipue pos lua rimixuro dal produktisto Patrick Cowley.

Diana Ross

La kompanio Motown, fondita dal produktisto Berry Gordy, Jr., esis un del pionira kompanii qui lansis artisti di disco-jenro. Diana Ross, membro di la soul-grupo The Supremes dum la yari 1960a, abandonis ol en 1970 e komencis sua kariero kom solisto per romantika baladi. En 1976 el esis artistino di Motown, kande lansesis "Love Hangover", lua unesma disco-suceso. Motown lansis anke altra remarkinda artisti quala Cheryl Lynn ("Got to Be Real", 1978), Evelyn "Champagne" King ("Shame", 1978), Cher ("Take Me Home", 1979), Sister Sledge ("We Are Family", 1979), Geraldine Hunt ("Can't Fake The Feeling", 1980) e Walter Murphy, qua mixis klasika muziko a disco en "A Fifth of Beethoven" (1976).

Village People

En 1978, inter altri, Donna Summer lansis "MacArthur Park" e "Last Dance", Chic lansis "Le Freak", The Rolling Stones lansis "Miss You", Barry Manilow lansis "Copacabana", Chaka Khan lansis "I'm Every Woman", Britaniana grupo Heatwave lansis "Boogie Nights", Ringo Starr lansis l'albumo "Ringo the 4th" kun forta influo da disco, e la muzikala grupo Village People - kreita en 1976 en geyala klubi di New York dal muzikala produktisti Jacques Morali e Henri Belolo - lansis lua sucesi "Macho Man" e "Y.M.C.A".

Sylvester James, plu konocata nur kom Sylvester, komencis kantar en drinkeyi por la geya publiko di San Francisco, til ke il deskovresis en septembro 1976 da Nancy Pitts, spozino dil produktisto Harvey Fuqua, de Motown. Sylvester signatis kontrato kun Fuqua por enrejistrar muzikaji sub l'etiketo Fantasy Records, en 1977. En septembro 1977 l'albumo Sylvester lansesis, kun la muziko "Over and Over", da la duo Ashford & Simpson. "Over and Over" obtenis pasabla suceso en Usa, ma granda suceso en Mexikia ed Europa. En 1978 Sylvester lansis sua maxim granda suceso, "You Make Me Feel (Mighty Real)", ed anke "Dance (Disco Heat)".

L'ensemblo ABBA. Desinistre addextre: Benny Andersson, Anni-Frid Lyngstad, Agnetha Fältskog e Björn Ulvaeus

Boney M.

Paralele a la suceso en Usa, la jenro populareskis ank en Europa - ube aparis inter altri l'Italiana dueto La Bionda (per "One For You, One For Me"), Hispana kantistino Charo (per "Dance a Litte Bit Closer"), West-Germana Boney M. ("Daddy Cool" - de 1976, "Rivers of Babylon", "Rasputin"), la Franca muzikala produktisto Jean-Marc Cerrone (konocata simple kom Cerrone) e la grupo Santa Esmeralda ("Don't Let Me be Misunderstood"). Cerrone obtenis granda suceso en Usa per la muzikaji "Love in C Minor", "Give Me Love" e "Supernature". Ma la maxim sucesoza Europana grupo qua adheris a disco esis Sueda ABBA, qua lansis, inter altri, "Waterloo" (1974), "Fernando" (1976), "Take a Chance on Me" (1978), "Gimme! Gimme! Gimme! (A Man After Midnight)" (1979) e sua maxim granda suceso, "Dancin' Queen" (1976). L'ensemblo ABBA atingis la 8ma rango di disko-vendado en la historio di muziko. Ja en Italia, la verki dal dueto La Bionda, e dal produktisti Luciano Ninzatti e Stefano Pulga (qui lansis, inter altri, la grupo Kano) kontributis por developar, pos 1979, subjenro di disco konocata kom Italo disco. La maxim multa disco-muzikaji enrejistrita en Europa kantesis en la Angla.

The Jacksons

La grupo The Jacksons (antee, The Jackson 5) lansis multa disco-muzikaji, quala "Shake Your Body (Down to the Ground)" e "Blame it on the Boogie" (1978), e "Lovely One" e "Can You Feel It" (1980) kun la partopreno da sua fratulo Michael Jackson. Michael komencis kariero kom solisto en 1979 per l'albumo "Off The Wall", produktita da Rod Temperton, per la sucesi "Rock with You", "Workin' Day and Night", "Off The Wall" e "Don't Stop Til You Get Enough".

La Usana grupo Chic kreesis da Bernard Edwards e Nile Rodgers, qua definis su kom "hippie de la stradi". Ultre "Le Freak" en 1978 la grupo lansis la sucesi "Good Times" e "Everybody Dance". Edwards e Rodgers anke divenis produktisti di la kantistino Diana Ross kande el lansis la sucesi "Upside Down", "I'm Coming Out" e "My Old Piano" en 1980. Bernards ed Edwards produktis anke la kansono "Let's Dance" por David Bowie, en 1983, qua mixis disco e rock.

En 1979 Donna Summer recevis Grammy-premio po la muziko "MacArthur Park" e lansis altra granda sucesi: "Bad Girls", "Heaven Knows", "No More Tears (Enough Is Enough)", "Hot Stuff" e "On the Radio". Bee Gees duris sua suceso per "Tragedy", Earth Wind & Fire lansis "Boogie Wonderland" kun la partopreno dal feminala grupo The Emotions en la kantado, Electric Light Orchestra lansis "Last Train To London", e la rock-bando The Kinks lansis "(Wish I Could Fly Like) Superman". Village People duris lansar sucesi, quala "In The Navy" e "Go West", dum ke Rod Stewart lansis "Do Ya Think I'm Sexy?", qua pose deskovresis esar plajiuro de la muziko "Taj Mahal" dal Braziliana kantisto Jorge Benjor.

Parodii

Dum l'"ora epoko" di disco, kelk artisti parodiis la stilo, quala Frank Zappa per "Disco Boy" e Rick Dees, per "Disco Duck" (ambi en 1976), Frank Zappa itere per "Dancin' Fool" (1978), e la komediisto ed aktoro Weird Al Yankovic per "Gotta Boogie", kalemburo ek la vorti "boogie" (stilo di danso) e "booger" (sika nazala muko).

Dekado

Viro *weranta T-kamizo kun la frazo Disco Sucks ("disco enoyigas")

Ank en 1979, malgre la granda komercala suceso di disco-muziko - e pro ke lua granda suceso kreabis preske "hegemonio" dil jenro en multa radiostacioni - aparis grupi nekontenta, nome inter rock-admiranti. Frazi quala disco sucks ("disco enoyigas") e death to disco ("disco mortez") divenis komuna. Usana punk-kantisto Jello Biafra, de la grupo Dead Kennedys, en sua muzikajo "Saturday Night Holocaust" komparis la "disco-kulturo" a la dekado dal Germana socio dum Weimar-Republiko. La kantisto Mark Mothersbaugh, de la grupo Devo, komparis disco a "bela muliero kun bela korpo ma nula cerebro".

La 12ma di julio 1979 divenis konocota kom "la dio kande disco mortis", pro l'evento Disco Demolition Night. To eventis dum basbalo-partio en la stadio dil esquado Chicago White Sox, en Chicago. La rock-disko-jokei Steve Dahl e Garry Meier incitis rock-admiranti destruktar diski di disco-muziko en la stadio. L'evento finis per granda tumulto, multa aresti e granda destruktado en la stadio.

Ye la 21ma di julio 1979, la 6 maxim pleata muzikaji en la radiostacioni di Usa esis disco. Ye la 22ma di septembro, ek la 10 maxim pleata en Usa nula esis disco. Kelka jurnalisti anuncis la "morto di disco" e la "rivivigo di rock and roll".

Gradope, altra muzikala jenri quala country komencis "riviveskar" en la radiostacioni. Emblematra exemplo pri la chanjo esas la kazo di John Travolta, la precipua aktoro di "Saturday Night Fever", qua divenis la precipua aktoro dil filmo "Urban Cowboy", en 1980.

La fonografala industrio subisis l'efekti di Disco Demolition Night: en 1979 la kompanio MCA Records kompris ABC Records, absorbis kelki de lua artisti e klozis ol. La kompanio TK Records klozesis en 1981. L'etiketo Casablanca Records - qua apartenis a PolyGram e lansis, inter altri, Lipps Inc., Stephanie Mills e verki da Donna Summer e Kiss - extingesis en 1986.

Kelka motivi alegesis por explikar la dekado di disco, i.a. homofobio, rasismo e l'exhausteso dil vivo-maniero hedonista di multa entuziasmozi e partoprenanti di la movado. En januaro 1979, muzikala kritikisto Robert Christgau dicis ke "la movado kontre disco reprezentis "profana 'asociitaro' inter personi qui simpatiis rock o funk, feministi, reaktemi e progresemi. Tamen, la precipua ataki facesis da rasisti, homofobiala personi ed anti-feministi".

Disco-klubi e disco-subkulturo

Dum fino di la yari 1970a la precipua urbi di Usa havis diskoteki, nome San Francisco, Miami e precipue New York. La disko-jokei mixis muzikaji por dansigar l'asistantaro dum la nokto. La precipua danso-klubi havis bona fono-equipuri e lumo-sistemo, qui kreis specala efekti sur la platformi ube l'asistantaro dansis. En oktobro 1975 la precipua dansoklubi esis "Studio One" en Los Angeles, "Leviticus" en New York e "The Library" en Atlanta. En 1977 Studio 54 apertis sua pordi en New York e balde divenis la maxim konocata noktala klubo en la mondo.

Vestaro de la disco-epoko

La stilo di danso esis libera. Kelka formi di danso, surnomizita "Bump", "Penguin", "Boogaloo", "Watergate" e "Robot", populareskis. La danso "Hustle" esis multe populara en 1975. Kelka traiti karakteriziva di la modo de ta epoko esis la larja pantaloni e samkolora vestoni.

Rul-sketili.

La disco-muziko asociesis anke ad instaluri destinata a rul-sketado o dansado per rul-sketili dum la fino di la yari 1970a. La muzikaji di la filmi "Roller Boogie" (1979) e "Xanadu" (1980) esis disco.

Ultre l'aspekti pri modo e muziko, en la "disco-kulturo" existis anke la subkulturo di drogi, quala kokaino e drogo nomizita popper en la Angla, kun kemiala formulo C₅H₁₁ONO, konsiderata sexuala stimulivo. Segun la jurnalisto Peter Braunstein "la granda quanto de drogi uzata en diskoteki produktis la sequanta 'kulturala fenomeno' di l'epoko: mixacheso e publika sexuala relati. Dum ke la danseyo esis "l'areno por sedukto", sexuala relati eventis en tualeteyi od en altra loki exter la diskoteko".

Influo sur altra jenri

La transiro inter la disco-muziko de la yari 1970a e l'altra jenri dansebla de la yari 1980a produktesis en la muzikal atelieri. Disco gradope mixesis kun funk e jazz, hip hop e mem New wave. Remarkinda exemplo pri artisto qua "transvivis" disco ed obtenis maxima suceso pose esis Michael Jackson, per sua albumo "Thriller", kun granda influi da funk ed anke rock (en la muzikajo "Beat It"), qua vendis plu kam 38 milion diski. Yen kelka plusa exempli pri artisti qui modifikis sua muzikala stili e duris sucesar: Diana Ross, Donna Summer, George Benson, e la grupi Shalamar e Kool & The Gang.