Palau
| Palau | ||
| Beluu er a Belau Republic of Palau | ||
|
| |
| Standardo di Palau | Blazono di Palau | |
| Nacionala himno: | ||
| Belau loba klisiich er a kelulul | ||
| ||
| Chefurbo: | Ngerulmud | |
| · Habitanti: | 271 (2010)[1] | |
| Precipua urbo: | Koror | |
| Oficala lingui: | Palauana, Angla Japoniana (en l'insulo Angaur) | |
| Tipo: | Republiko | |
| · Prezidanto: | Surangel Whipps Jr. | |
| · Totala: | 459 km² | |
| · Aquo: | neglijebla % | |
| · Totala: | 21 516[2] (2018) | |
| · Denseso di habitantaro: | 46,7 hab./km² | |
| Valuto: | Dolaro di Usa | |
| Veho-latero: | dextre | |
| ISO: | PW
| |
PLW
| ||
585
| ||
| Reto-domeno: | .pw* | |
| Precipua religio: | kristanismo (95,7%) | |
Palau, oficale republiko Palau, olim Belau o Palaos, esas insulo-grupo en Pacifiko, jacanta nord-weste de Oceania. Ol konsistas ek cirkume 340 insuli, havanta entote 466 km². Lua maxim granda urbo esas Koror, jacanta an la samnoma insulo, qua esas la maxim granda dil arkipelago. Ngerulmud, la nuna chef-urbo di la lando, inauguresis en 2006.[3]
Bazala fakti pri Palau.
Historio[redaktar | redaktar fonto]
| Precipua artiklo: Historio di Palau |
L'unesma habitanti originis de Australia, Polinezia ed Azia, e migris al insuli cirkume 5000 aK. Hispana explorero Ruy López de Villalobos posible trovis l'insuli en 1543. Ecepte Yap e Java, Palau havis poka kontakti kun altra insuli de Pacifiko.
Dum la fino di la 19ma yarcento Hispania, Germania ed Unionita Rejio diskutis pri la dominio sur l'insuli. En 1885 l'afero sendesas a la papo Leo la 13ma qua agnoskis Hispana revendiko. Hispania okupis granda parto dil insuli til 1898. En 1885 Germani okupis kelka insuli, ed en 1899 Hispania vendis la teritorio a Germania, qua explotis aluminio e fosfato ed altra naturala resursi.
Pos l'Unesma mondomilito l'insuli apartenis a Japonia, til 1944. Ol devastesis dum la Duesma mondomilito ed okupesis dal Usani. L'insuli divenis teritorio administrita dal Unionita Nacioni en 1947, kun altra insuli qui formacas la nuna Federata Stati di Mikronezia.
Palau nedependanteskis del Unionita Nacioni ye la 25ma di mayo 1994.
Politiko[redaktar | redaktar fonto]
Palau esas prezidantala republiko. La prezidanto esas ambe chefo di stato e chefo di guvernerio. Lu elektesas direte dal populo por 4 yari, e povas rielektesar por sequanta periodo unfoye. La viceprezidanto elektesas aparte. Ne existas politikala partisi en la lando.
La legifala povo konsistas ek duchambra kongreso: konsilistaro di chefi, havanta 16 membri, e Senato (9 membri). Lua konstituco adoptesis en 1981 ed emendesis en 1994, kande la lando nedependanteskis.
La judiciala povo konsistas ek la Supera Korto, la Nacionala Korto, la Korto pri ordinal aferi, e l'Agra korto.
Geografio[redaktar | redaktar fonto]
Palau konsistas ek arkipelago che Pacifiko. Lua maxim granda e populoza insuli esas Angaur, Babeldaob, Koror e Peleliu. Babeldaob reprezentas 73% de la surfaco di la lando. Cirkume 2/3 de la habitantaro habitas Koror.
La klimato dil arkipelago esas Equatorala, kun mezavalora yarala temperaturo di 28°C. La pluvo-quanto yarala esas granda, mezavalore 3800 milimetri. L'atmosferala humideso esas alta, 82%. Malgre ke pluvas multe dum tota yaro, nome de juli til oktobro, la quanto di sunolumo esas granda.
Palau jacas an la bordo di tale nomizita "ciklono-zono". Omnayare, cikloni formacesas proxim Palau, tamen destruktiva tropikala cikloni esas rara.
Ekonomio[redaktar | redaktar fonto]
| Precipua artiklo: Ekonomio di Palau |
Demografio[redaktar | redaktar fonto]
Segun statistiki de The World Factbook por julio 2018, Palau havis 21 516 habitanti. Segun etnio, esis Palauani (mixo di Mikroneziani kun Malayi e Melaneziani) 73%, Karoliniani esas 2%, Aziani esas 21,7%, blanki esas 1,2%, e 2,1% apartenas ad altra etnii.[2]
La linguo oficala esas Palauana, oficala en la maxim multa insuli e parolata da 65,2% de la habitantaro, e l'Angla, parolata da 19,1% de la habitantaro. Altra lingui parolata esas Altra mikroneziana lingui parolesas da 1,9%, Filipinana linguo (tagalog) parolesas da 9,9%, Chiniana da 1,2%, e 2,8% parolas altra lingui. Sonsoralana esas oficala en Sonsoral, Tobiana en Tobi, e Japoniana ed Angaur esas oficala che l'insulo Angaur.[2]
Segun religio, la maxim multa habitanti essas kristani, di qui katoliki esas 45,3%, e protestanti esas 34,9%, inkluzite Evangeliani (26,4%), Adventisti (6,9%), Asemblo di Deo (0,9%), ed altri. Nativa religio Modekngei praktikesas da 5,7%, Mohamedani esas 3%, Mormoni esas 1,5%, e 9,7% praktikas altra religii.[2]
La maxim populoza insuli esas Angaur, Babeldaob e Koror.
Kulturo[redaktar | redaktar fonto]
Basbalo* esas populara sporto en Palau, ed adportesis al insuli dal Japoniani, dum la yari 1920a.
Referi[redaktar | redaktar fonto]
- ↑ Word Gazetteer.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Palau - The World Factbook. CIA. URL vidita ye la 23ma di junio 2019.
- ↑ US Department of State. Background Note - Palau: Government offices moved to a new National Capitol Building complex located at Ngerulmud, Melekeok State
| Landi e teritorii en Oceania |
| Atolo Johnston | Atolo Midway | Australia | Estal Timor| Fidji | Franca Polinezia | Guam | Havayi | Insulo Baker | Insuli Cook | Insulo Howland | Insulo Jarvis | Insulo Wake | Insuli Marshall | Insuli Salomon | Kingman Rifo | Kiribati | Federata Stati di Mikronezia | Nauru | Nova Kaledonia | Nova-Zelando | Niue | Norfolk | Norda Mariani | Palau | Palmyra | Papua-Nova-Guinea | Pitkern | Samoa | Tokelau | Tonga | Tuvalu | Usana Samoa | Vanuatu | Wallis e Futuna |