Vanuatu

Ripablik blong Vanuatu Republic of Vanuatu République du Vanuatu Flago di Vanuatu Blazono di Vanuatu Chefurbo: Port Vila ·Habitanti: 24,900 (1999) Precipua urbo: Port Vila Oficala linguo: Bislama, Angliana, franciana Guvernerio: Republiko ·Prezidanto: Iolu Johnson Abil ·Chefministro: Joe Natuman Surfaco: (161ma granda) ·Totala: 12,200 km² ·% aquo: neglijebla Habitanti: (173ma granda) ·Totala: 240,000 (2009) ·Denseso di habitantaro: 19,7 hab./km² Nacionala himno: Yumi, Yumi, Yumi Pekunio: Vatu Reto-kodo: .vu Precipua religio: kristanismo

Vanuatu esas lando ed insul-grupo en Oceania sude de Pacifiko. Ol jacas cirkum 1,750 km este de Australia, 500 km nord-weste de Nova Kaledonia, ed weste de Fidji.

Bazala fakti pri Vanuatu.

Historio

Videz anke: Historio di Vanuatu.

Unesma habitanti, de Austroneziana raso probable arivis cirkum 2000 aK. On trovesis ceramikala restaji de 1300-100 yari aK.

L'insuli deskovresis en 1606 dal Portugalan explorero Pedro Fernandes de Queirós, qua verkis por l'Hispaniana Rejio. Nur en 1768 altra Europana explorero, Franciana Louis Antoine de Bougainville arivis en l'insuli. Kapiteno James Cook nomizis ol Nov-Hebridi, nomo qua lastis til la nedependo.

En 1825 Peter Dillon deskovris santalo en l'insulo di Erromango. Ta fakto provokis kuro di enmigranti a l'insulo qua lastis til 1830 kande okuris konflikto inter Polineziana laboristi e Melaneziana indijeni.

Dum la 19ma yarcento kristana misioneri, ed anke enmigranti por kultivar kotono arivis en le insuli. Kande internaciona preci di kotono falis, agrokultivisti chanjis por kafeo, kakao, banano, ed specale kokoso.

Dum la duesma mondomilito, Espiritu Santu ed Éfaté insuli en Vanuatu (Nov-Hebridi) recevis Usana bazi por ataki kontre Japonia.

Vanuatu divenis nedependanta de Unionita Rejio e de Francia ye 30 di julio 1980, kun Walter Lini kom chefministro. Dum 1990a yari okuris politikala nestabileso, qua rezultis pose en politikala descentraligo. En la 7ma e la 8ma di oktobro 2009 okuris du ter-tremi en lando: unesma kon forteso 7.6 e duesma kun forteso 7.8 en Richter-skalo.

Politiko

Vanuatu esas parlamentala republiko. La prezidanto esas la chefo di stato, ed elektesas da elektala kolegio por 5 yari. L'elektala kolegio konsistas ek membri dil parlamento e prezidanti di regionala konsilantari. La chefministro esas elektata da parlamento, kun majoritato di 75% de voti. Lua konstituco adoptesis en la dio di la nedependo, 30 di julio 1980.

Vanuatu dividesas en 6 provinci.

Geografio

Mapo di Melanezia kun Vanuatu.

L'arkipelago konsistas ek 83 insuli (65 havas habitanti). La maxim granda esas Espiritu Santu (3,956 km²). La distanco inter la maxim nordala e la maxim sudala insuli esas cirkum 1300 km. Du di l'insuli esas anke postulata da Franca ultramarala departamento di Nova Kaledonia.

L'insuli generale havas eskarpala relevo, nestabila sulo e poka aquo. Lua klimato esas subtropikala kun 9 varma monati e la posiblajo di okurar cikloni.

La maxim alta monto di Vanuatu esas Monto Tabwemasana, kun 1.739 metri di altitudo.

Ekonomio

Videz anke: Ekonomio di Vanuatu.

Demografio

La majoritato di populo vivas rurale. La maxim granda urbo esas Port Vila.