Insuli Marshall

Insuli Marshall
Aolepān Aorōkin M̧ajeļ Republic of the Marshall Islands
Standardo di Insuli Marshall	Blazono di Insuli Marshall
Nacionala himno:
Forever Marshall Islands
Urbi:
Chefurbo:	Majuro
· Habitanti:	25 400 (2004)
Precipua urbo:	Majuro
Lingui:
Oficala lingui:	Angla, Marshallana
Guvernerio:
Tipo:	Republiko
· Prezidanto:	David Kabua
Surfaco: (213ma maxim granda)
· Totala:	181 km²
· Aquo:	neglijebla %
Habitanti: (205ma maxim granda)
· Totala:	53 066s (2016)
· Denseso di habitantaro:	293 hab./km²
Plusa informi:
Valuto:	Dolaro di Usa
Veho-latero:	dextre
ISO:	MH
	MHL
	584
Reto-domeno:	.mh*
Precipua religio:	kristanismo, 96.6%

Insuli Marshall esas arkipelago e lando en Oceania, norde di Nauru e Kiribati.

Bazala fakti pri Insuli Marshall.

Historio

Precipua artiklo: Historio di Insuli Marshall

L'unesma habitanti di la nuna Insuli Marshall esis Mikroneziani qui arivis dum la duesma yarmilo aK. Lia historio esas poke konocata. L'unesma Europano qua arivis en la teritorio esis Hispana Alonso de Salazar en 1526. Pos du yarcenti, en 1786, Angla John Marshall vizitis l'insuli, qui tale nomizesis pro homajo a Marshall.

Peskeri en tradicionala vesti dum la 19ma yarcento.

Germana imperio okupis l'arkipelago depos 1885 ed establisis protektorato. Li establisis komercala stapli sur l'insuli Jaluit ed Ebon. Marshallana iroij (lokala chefi) mantenis lia lokala autoritato dum Germana dominaco.

Japonia konquestis la teritorio dum la komenco dil Unesma mondomilito ed establisis lia guvernerio sur l'insulo Jaliut. Ye la 31ma di januaro 1944 dum la Duesma mondomilito, Usani okupis atolo Kwajalein. Pos komplete vinkir la Japoniani en 1945, lu komencis administrar l'insuli e granda parto di Mikronezia kom Fidekomiso-Teritorio di Pacifiko.

De 1946 til 1958 Usa uzis l'arkipelago por probar atomobombi: eventis 67 explozi di atomobombi en ta epoko.

En 1979 l'insuli recevis propra guvernerio, e ye la 21ma di oktobro 1986 ol divenis nedependanta de Usa. Amata Kabua, qua guvernis pos 1979, esis l'unesma prezidanto di la lando. En 1986 la lando signatis kontrato pri kompleta asocio kun Usa. Til 1999 l'insuli recevis 180 milion dolari kom pekuniala kompenso pri l'uzo di atolo Kwajalein e plusa 250 milion dolari por nukleara probi.

Politiko

Parlamento di Insuli Marhsall.

Segun la konstituco adoptita en 1979, Insuli Marshall esas republiko. Elekti eventas ye singla 4ma yaro, ed omna civitani evanta 18 yari o plue povas votar. La prezidanto, qua esas chefo di stato ed anke chefo di guvernerio, elektesas da 33 membri dil parlamento (Nitijela). Lu nominas 10 ministri, qui mustas esar aprobata da Nitijela.

Judiciala povo havas quar sistemi di korti: supra korto, alta korto, lokala (municipala) korti e korti tradicionala - olci traktas nur questioni pri landal yuro.

Insuli Marshall havas libera asociuro kun Usa, qua responsas pri la defendo dil insuli.

Geografio

Mapo pri Insuli Marshall.

Aeral imajo pri Majuro, un ek la multa atoli qui formacas la lando.

Jacanta cirkume la duimo de la disto de Australia til Havayi, Marshall Insuli konsistas ek 29 atoli, di qui 24 habitata, e 5 izolita insuli. Granda parto di lua teritorio jacas an la marala nivelo. Ne existas alta monti, od importanta fluvii. Preske 66% de la habitanti rezidas en la chef-urbo Majuro ed en l'urbo Ebeye. L'atolo Bikini, uzita por probar atomobombi e havanta sulo kontaminata per radioaktiva eskombri, esas un ek l'atoli sen habitanti.

Lua klimato esas varma e pluvoza. La maxim intensa pluvi eventas de mayo til novembro. Multa tifoni de Pacifiko komencas kom tropikala sturmi che l'Insuli Marshall, e divenas plu forta kande movas adnorde, vers Mariani e Filipini.

En oktobro 2011 la lando deklaris 770 000 km² de oceano kom rezerveyo por protektar sharki.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Insuli Marshall

L'insuli havas poka naturala resursi. Agrokultivo eventas en mikra tereni. La lando recevas ekonomiala helpo de Usa.

Demografio

Demografial evoluciono dil Insuli Marshall, 1961 til 2003.

Katoliki en l'Insuli Marshall.

Segun statistiki de The World Factbook por julio 2018, Insuli Marshall havis 75 684 habitanti. Segun etnio, 92,1% esas Marshallani, de Mikroneziana origino. Mestici de Marshallani esas 5,9%, e 2% apartenas ad altra etnii.

La lingui oficala esas Marshallana (parolata da 98,2% de la habitantaro) ed Angla, parolata kom duesma linguo. La cetera 1,8% parolas altra lingui. La studio-programi de publika skoli esas bilinguala, en Marshallana ed en Angla. Existas du universitati en la lando, College of the Marshall Islands, e l'Universitato di Suda Pacifiko (University of South Pacific).

La procento di habitantaro segun religio esas: protestanti, 80,5%, precipue del Unionita Eklezio di Kristo (47%), Asemblajo di Deo (16,2%), Bukol Nan Jesus (5,4%), ed altri. Katoliki esas 8,5%, Mormoni esas 7%, Testi di Jehova esas 1,7%, altri esas 1,2%, e 1,1% praktikas nula religio.

Cirkume 68 000 personi habitas la lando, preske 2/3 en Majuro.

Kulturo

Danso di le jobwa.

La tradicionala kulturo, nome mestiero, dekadabas dum recenta yari. Olim, Marshallani esis habila navigeri, e savis navigar dum la nokto per observo di steli ed uzo di "cielala mapi" konstruktita de bastoni e konki. La bazo di lua socio esis la familii e la tradicioni. Moderne, lua kulturo influesis da religiala misionisti qui komencis arivar dum la fino di la 19ma yarcento. L'ekonomial agado dil antiqua habitanti di Bikini divenis kreskante dependanta del indemni pagata da Usana guverno.

Koncerne muziko, roro esas tradicionala kanto, ordinare pri anciena legendi, kantata da mulieri dum laboro o por guidar la navigeri. La muziko Marshallana rare uzas tamburi. La tradicionala danso de la populo jobwa nun exekutesas nur dum specala okazioni.