Angla linguo: Diferi inter la revizi
Kelka korektigi |
→Historio: Plusa texto. |
||
| Lineo 25: | Lineo 25: | ||
== Historio == |
== Historio == |
||
===Frua avancigi=== |
|||
Dum agosto 1417, [[Henry la 5ma di Anglia]] komencis avancigar la utiligo di la Angla linguo en la guvernerio, vice la Angla-Normandiana o Franca linguo. Il esis la unesma Angla rejulo depos la tempo di [[William la Konquestero]], qua, en personala letri, skribis en la Angla linguo. Dum la regno di Henry aparis la "Chancery Standard" di la Angla linguo, en qua oficala dokumenti esis skribata. |
|||
===Depose=== |
|||
L'Angla esas probable la triesma maxim parolata matrala linguo (inter 300 e 400 milion personi) del mondo, ed anke la duesma maxim parolata, pos la Chiniana, se on inkluzas li qui uzas ol kom duesma linguo (pluse 200 milioni personi). |
L'Angla esas probable la triesma maxim parolata matrala linguo (inter 300 e 400 milion personi) del mondo, ed anke la duesma maxim parolata, pos la Chiniana, se on inkluzas li qui uzas ol kom duesma linguo (pluse 200 milioni personi). |
||
Versiono ye 07:08, 1 di agosto. 2017
| Angla linguo/Angliana linguo | |||
|---|---|---|---|
| English | |||
| Parolata en: | Unionita Rejio, Usa, Kanada, ed altra 70 landi | ||
| Regiono: | Europa Ocidentala, Nord-Amerika, Oceania, Afrika | ||
| Quanto di parolanti: | 380 milioni (1ma linguo), 600 milioni (2ma linguo) | ||
| Rango: | 3 | ||
| Klasifikuro: | Indo-Europana Germana Westala grupo Anglo-Friziana lingui Angliana | ||
| Oficala stando | |||
| Oficala linguo en: | Unionita Rejio, Kanada, Australia ed altra stati, kelka stati di Usa | ||
| Regulata da: | Nulu, tamen la OED esas importanta | ||
| Kodexi | |||
| ISO 639-1: | en | ||
| ISO 639-2: | eng | ||
 | |||
| Videz anke: – Linguaro | |||
L'Angla (English, pronuncata /ˈɪŋɡlɪʃ/) esas la linguo qua originis de Anglia. L'Angla esas oficala en 73 landi, ed esas un ek la maxim parolata lingui del mondo.
Esas multe uzata kom internaciona linguo por komercal aferi inter nacioni, por komunikaji, por aviacado, en l'Interreto, ed en multa internaciona organizuri.
Historiale, l'Angla originis de la fuziono di lingui e dialekti nune nomizita Anciena Angla linguo, qua adportesis a l'estala rivo di Britania da Germana koloniigo, dum la 5ma yarcento. Granda nombro di vorti konstruktesis sur latina radiki, pro ol esis la linguo di katolik eklezio e di intelektal Europana vivo dum yarcenti. l'Angla linguo anke influesis dal antiqua Nordala linguo pro la Vikinga invadi di Britania dum la 8ma e 9ma yarcenti.
Normanda konquesto di Anglia dum la 11ma yarcento adportis multa vorti de la Normanda linguo e la chanji en vortaro donacis latinida mieno a lo qua lore esis Mez-Angla. La displaso dil vokali, qua komencis en la sudo di Anglia dum la 15ma yarcento, esis la komenco di la moderna Angla.
Historio
Frua avancigi
Dum agosto 1417, Henry la 5ma di Anglia komencis avancigar la utiligo di la Angla linguo en la guvernerio, vice la Angla-Normandiana o Franca linguo. Il esis la unesma Angla rejulo depos la tempo di William la Konquestero, qua, en personala letri, skribis en la Angla linguo. Dum la regno di Henry aparis la "Chancery Standard" di la Angla linguo, en qua oficala dokumenti esis skribata.
Depose
L'Angla esas probable la triesma maxim parolata matrala linguo (inter 300 e 400 milion personi) del mondo, ed anke la duesma maxim parolata, pos la Chiniana, se on inkluzas li qui uzas ol kom duesma linguo (pluse 200 milioni personi).
Same kam Anglia, Angla linguo expansis tra la mondo (Britanian imperio), e pro Usa divenar la maxim granda ekonomiala e militala povo, ol divenis la nuna linguo por internaciona komuniko.
Quankam l'existo di altra internaciona lingui e di lingui quale Ido od Esperanto – qui serchas l'uzado di linguo "neutrala" (to esas, sen patrio) –, l'Angla nune esas la precipua linguo por internaciona komunikado. To esas pro dominacanta "civilizuro" ne adoptir altra linguo e ol impozis lua. Simile, to esas la kauzo pro quo en multa landi di Europa parolesas latinida lingui, nam Latina linguo esis la linguo di komuniko di la Romana imperio.
Nune existas propozi pri la neutreso en l'uzado di helpolinguo. Tamen, de ekonomiala vidpunto oni perdus granda quantesi di monetaro por subvencionar la proceso di docado-lernado, exemple la preci dil libri, de plusa exameni di certifiko quon ulo devas rinovigar pos certa tempo. To esas la kauzo dil repulso a adoptar un internaciona linguo diferanta de l'Angla da qui obtenas profito di ta negocio.
Linguaro
l'Angla esas Indo-Europana linguo del grupo di Germana linguaro. Quamkam la sociolinguistiko dil Britanian insuli ek l'invadi dil vikingi e dil normandi, ricevis grava pruntaji dil nordala germana lingui e dil franciana, e granda parto di lua lexiko esis rekreita ek latinala kultismi. La du lasta influi facas ke l'Angla esus probable unu dil germana lingui plu atipa tam en vortaro kam en gramatiko.
La viva parento plus simila a l'Angla esas la Friziana, linguo parolata da mezmiliono di perzoni en la provinco di Frizia (Nederlando), proxime Germania e altra insuli en Norda Maro. Lua simileso esas plu klara kam on komparas l'antiqua l'Angla kun l'antiqua Friziana, pro la ristruktureso di l'Angla pro la stranjera influo facis dil modern l'Angla linguo notbale min simila a la Friziana kam lo esis en antiqua epoki.
Konstruktita varietati di l'Angla
- Basic English
- E-Prime
- Attempto Controlled English
- Special English
Dialekti
Existas multa dialekti di l'Angla. En Britania la diversa dialekti devenas regionala variadi di l'anglosaxona e meza l'Angla. En diversa landi esas diversa variadi dil linguo, kun gramatikala e lexikala diferi.
Statistiki
Cirkume 375 milion personi parolas l'Angla kom unesma linguo. l'Angla nune esas probable la triesma maxim granda linguo segun nombro di parolanti kom matrala linguo, pos la Chiniana e la Hispana. Tamen, kande kombinita la ennaskita e la neennaskita parolanti ol esas probable la maxim parolata linguo del mondo.
Evalui qui inkluzas la parolanti kom duesma linguo varias de 470 milioni ad 1 miliardo dependanta di quale mezuresas. La linguistiko-instruisto David Crystal kalkulas ke la nombro di neennaskita parolanti dominaca en nombro a la ennaskita en proporciono di 3 a 1.
En 1990 la landi kun la maxim granda nombro di parolanti di l'Angla kom unesma linguo esis:
- 223 900 000 Usa
- 60 000 000 Nigeria
- 53 300 000 Unionita Rejio
- 32 000 000 Filipini
- 21 000 000 India
- 16 000 000 Kanada
- 14 800 000 Australia
- 5 500 000 Malaizia
- 3 700 000 Tanzania
- 3 500 000 Sudafrika
- 3 300 000 Irlando
- 3 200 000 Nova-Zelando
- 2 700 000 Liberia
- 2 300 000 Jamaika
- 1 200 000 Trinidad e Tobago
- 1 000 000 Singapur
Notora skriptisti en l'Angla
|
Usa e Britania esas du landi separata per komuna linguo[1] | 
|
|
Oficala lingui di Europana Uniono |
|
|---|---|---|
| Angliana | Bulgariana | Chekiana | Daniana | Estoniana | Finlandana | Franciana Germaniana | Grekiana | Hispaniana | Hungariana | Irlandana | Italiana | Latviana Lituaniana | Maltana | Nederlandana | Poloniana | Portugalana | Romaniana Slovakiana | Sloveniana | Suediana | ||
| Fonto: Pagino di Europana Uniono | ||
Referi
- ↑ The United States and Great Britain are two countries separated by a common language, frazo da George Bernard Shaw