Historio di Jamaika

Hispani luktas kontre le Taíno proxim Vega Real.

Indijeni de raso Arawak e Taino habitis Jamaika kande Cristoforo Colombo deskovris l'insulo en 1494. Li probable arivis ibe veninta de Sud-Amerika, inter 4000 aK e 1000 aK. La maxim multa habitanti vivis en la sudo dil insulo. Indijeni Taino ankore habitis l'insulo kande Britaniani konquestis ol. Colombo revendikis l'insulo por Hispania en 1494, e posible ilu desembarkis en la regiono nun nomizita Discovery Bay. En 1534, Hispani fondis urbo "Villa de la Vega" - la nuna Spanish Town - qua divenis chef-urbo di la kolonii Hispana e pose di Britaniana til la 19ma yarcento.

Henry Morgan

Dum 100 yari, de 1555 til 1655 l'insulo subisis ataki di pirati, exemple Henry Morgan. En 1654, Oliver Cromwell sendis expediciono a Karibia komandita dal Angla admiralo William Penn e dal generalo Robert Venables. En 1655 li fine sizis Jamaika e konquestis la lasta Hispana fuorto. Pos 1670, pirateso suportita da Anglia komencis desaparigar, pos ke Hispana imperio renuncis kontrolar teritorii ja konquestita dal Angli.

En 1660, vivis en Jamaikana 4 500 blanki e 1 500 negri, e maxim frue dum la yari 1670a, negra habitantaro superiris blanka en quanto di individui. Dum la 17ma yarcento, eventis konflikti inter Angla milicani e le Maroon, decendinti di sklavi qui fugis de plantacerii. De 1728 til 1740 eventis tale nomizita "unesma milito Maroon", qua finis per pakto en qua le Maroon agnoskis sklaveso, e kambie restis libera. De 1795 til 1796 eventis la "duesma milito Maroon", qua rezultis lia vinkeso. Kelka kaptiti Maroon sendesis a Sierra Leone por formacar kolonieto dum la komenco dil 19ma yarcento.

De la 17ma til la 19ma yarcenti, Jamaika divenis un ek la precipua produkteri di sukro de sukrokano de la mondo. Omnayare, de 1820 til 1844, ol produktis 77 000 tuni di sukro. Pos finir la sklaveso en 1807, Unionita Rejio komencis importacar Chiniani ed Indiani kom aprentisi por laborar en la plantacerii.

Marcus Garvey

Dum la komenco dil 20ma yarcento, Jamaikano Marcus Garvey, jurnalisto ed imprimisto qua enmigris ad Usa, fondis asociuro nomizita Universal Negro Improvement Association and African Communities League - UNIA-ACL - kun skopo posibligar la retroiro di ex-sklavi ad Afrika. L'asociuro divenis un ek l'unesma politikala partisi di Jamaika en 1929, ed asociuro di laboristi dum la yari 1930a. Anke dum la yari 1930a, aparis religio nomizita Rastafarismo, qua kreskis en povra regioni di la lando e recevis influi de la movado kreita da Garvey. L'ekonomiala krizego di 1929 efektigis augmento di chomeso e povreso, e stimulis sociala revolti e kresko di nacionalismo dum la yari 1930a. William Alexander Bustamante, fondinto dil sindikato Jamaica Trade Workers and Tradesmen Union, komencis sindikatala movado en la insulo. En 1938, ilua kuzulo Norman Manley fondis partiso People's National Party, suportita da mestici aparteninta a mez-klaso e da membri de supra-meza-klaso kun bona eduko. En 1940, ca partiso adoptis socialista ideologio, tamen fakte lua ideologio esis maxim simila ad olta dil Laborista Partiso Britaniana.

Standardo di Jamaika.

Jamaika nedependanteskis de Unionita Rejio ye la 6ma di agosto 1962. Lua unesma chefministro esis Alexander Bustamante, konservema. Dum la sequanta 10 yari pos la nedependo, l'ekonomio di Jamaika kreskis cirkume 6% omnayare, danko a bauxito, turismo ed industrio, dum tri konservema administradi: Bustamante, Donald Sangster e Hugh Shearer.

Quankam la granda kresko, la koncentrado di la revenuo augmentis, e la povri del urbi ne recevis benefici de la kresko. Dum la sequanta yardeko l'ekonomio deskreskis pro extera kauzi e, kune la koncentro di la revenuo, to modifikis la preferajo dil elektinti, qui votis unesmafoye en la partiso People's National Party - PNP en 1972, e lua chefo Michael Manley divenis chefministro. Manley propozis skoli gratuita de la primara til l'universitato, agrala reformo ed expanso di la sistemo di saneso publika, ma en 1980 ilu perdis l'elekto por lua opozinto, Edward Seaga.