Franca linguo

Franca linguo
Français
Parolata en:	Francia e teritorii Franca, Kanada, Belgia, Suisia, landi de westal e central Afrika, ed altra stati (1ma e 2ma linguo)
Regiono:	westal Europa, Amerika, Afrika, Oceania
Quanto di parolanti:	77 milioni (1ma linguo), 128 milioni (1ma e 2ma linguo)
Rango:
Klasifikuro:	Indo-Europana  Romana lingui   Westala grupo    Galo-Latinida linguaro     Lingui d'Oil      Franca
Oficala stando
Oficala linguo en:	Francia e 24 altra stati (Frankofonio)
Regulata da:	Académie française
Kodexi
ISO 639-1:	fr
ISO 639-2:	fre(B), fra(T)
ISO 639-3:	{{{Iso3}}}
Extenseso dil {{{nomo}}}
Videz anke: Indo-Europana linguaro – Linguaro

Franca o Franciana esas latinida linguo qua originis en la nuna teritorio di Francia ed esas l'oficala linguo di ta lando. Ol esas oficala linguo di mult altra landi, exemple Kanada, Belgia e Suisia, e di internaciona organizuri quale l'Europana Uniono, Unionita Nacioni ed altri.

Historio

Dum la konquesto di Gallia dal Roman armei di Iulius Caesar en 52 aK, la regiono habitesis da tribui qui parolis Kelta lingui kun la sama origino, e probable reciproke komprenebla. Ne existis unika, ma plura "Galiana" lingui, qui tre rare skriptesis. La lingui dil Romani, la Latina, havis skripto, e kom prestijoza linguo, vulgara Latino esis gradope adoptita per omni dum yarcenti qui sequis la konquesto di la lando en 51 aK.

Distributo

Francia

En Francia, la Franca esas l'oficala linguo di la Franca republiko segun l'artiklo 2ma di lua Konstituco di 1958, qua dicas:

La Republiko partoprenas egale en la developado dil solidareso e kooperado inter la stati e populi qua partigas la Franca.

La Franca parolata en Paris remplasis preske omna dialekti di Oïl. La diferi, exemple, inter Parisana e Normandana dialekti esis minima se on rigardas la diverseso qua existis historiale. La Parisana Franca konstitucis longatempe la normo dil Franca por la Frankofonio e duras exercar influo sen egalo en la Franca linguo. Ol esas pro to ke on prenas la Parisiana kom reperosigno por komparar kun altra varietati di la Franca.

En altra landi

La Franca linguo docesas en multa universitati del mondo e havas importanta rolo en diplomacala, jurnalistikala, judiciala e universitatal aferi. La Franca esas matrala linguo precipue en Francia (lando kun la maxima nombro di habitanti qui havas la Franca kom matrala linguo), Belgia, Monako, Luxemburgia (ube ol esas un ek la tri oficala lingui), en Suisia (la Franca esas un ek la quar oficala lingui) ed en kelka vali di Italia (Valo di Aosta). En Amerika, la Franca esas matrala linguo en multa provincii e teritorii di Kanada (note en Kebekia, en granda parto di Nova-Brunswick, ma anke en Ontario, Nova-Skotia, l'Insulo Prince Edward, Manitoba, ed Yukon), en Santa Pierre e Mikelon, en Usa (note en Louisiana e Maine) en la Franca Guyana e, kune la kreolo, en Haiti e Guadelupa, Martinik, Saint-Barthélemy e Saint-Martin).

En Afrika, en la landi ube esas oficala linguo, ol parolesas kom unesma lingua da minoritato, precipue en l'urbi. Exemple, existas grupi di Franca parolanti en Ivora Rivo (Abidjan) e Gabon (Libreville). En multa landi di nordal Afrika, westal Afrika e central Afrika, la Franca esas ofte parolata kom duesma linguo, exemple en la Demokratial Republiko Kongo, la Franca-parolanta lando maxim pupulizata del mondo. Entote 28 landi havas la Franca kom oficala o ko-oficala linguo. Ta landi esis parti di Franca o Belga imperii. La Franca esas anke oficala linguo di Djibouti.

En l'Indiana Oceano, ol esas oficala en Reunion, Seycheli, Maurico, Mayotte, Komori e Madagaskar. En Oceania, ol esas matrala linguo en Nova-Kaledonia e parolata anke en Franca Polinezia, en l'insuli Wallis e Futuna ed en Vanuatu. En Azia, ol ankore parolesas en Pondichéry (India) ed en Libano.