Mayotte

Collectivité départementale de Mayotte Chefurbo Mamoudzou Surfaco 374 km² Habitanti Denseso di habitantaro 310 022 (2023) 830 hab./km² Guberniestro Ben Issa Ousseni (LR) Horala zono UTC+3 Reto http://www.mayotte.pref.gouv.fr/

Mayotte esas Franca trans-mara departmento, jacanta an l'arkipelago Komori. Ol konsistas ek granda insulo, "Grand-Terre" o "Maore", altra mikra insulo, "Petite-Terre", o "Pamanzi", e diversa insuleti vicina li.

Bazala fakti pri Mayotte.

Historio

Plajo Koungou, norde de Mayotte, judikesas kom la maxim anciena arkeologiala situo di Komori (8ma yarcento).

L'unesma habitanti di Komori, inkluzite Mayotte, esis probable populi bantuo. La maxim anciena restaji pri koloniigo dil insuli evas de la 6ma yarcento. Afrikani, Arabi e Madagaskarani arivis ibe en diferanta epoki. La populo Shirazi, qua praktikis Islamo e parolis Swahilia linguo, probable arivis dum la 10ma yarcento.

En 1500 la sultanio Maore o Mawute establisesis en l'insulo. En 1503 Portugalana navigisti vidis l'insulo, ma ne koloniigis ol. En 1832 ol konquestesis da Andriantsoly, lore rejulo di Madagaskar. En 1833 ol konquestesis da vicina sultanio di Mwali (l'insulo Mohéli, en la Franca). En 1843 ol divenis Franciana teritorio. Ol esis l'unika insulo de Komorian arkipelago ube la habitanti votis kontre divenar nedependanta de Francia du foyi, en 1974 ed en 1976. En 1976 Unionita Nacioni agnoskis Komoriana suvereneso super Mayotte, ma la rezolvo, quankam aprobita da 11 ek la 15 membri dil Sekureso-Konsilistaro dil Unionita Nacioni, vetesis da Francia.

En 2011 Mayotte divenis departmento di Francia, kom rezulto de plebicito ye la 29ma di marto 2009. La plebicito aprobis, per 95,5 % yes-voti, la transformo de "trans-mara ensemblo" en "trans-mara departmento". Gradope l'insuli abolisis l'uzo di Mohamedana legaro ed adoptos Franca civila kodexo vicee.

Politiko

En 2001 la habitantaro di Mayotte decidis ne aceptar la nedependo. Vice, li preferis divenar preske departmento de Francia (trans-mara ensemblo). En 2009, la habitantaro aprobis chanjo en lua stando por divenar trans-mara departmento. Ta modifiko posibligas l'insulo recevar financala helpo del Europana Uniono.

En 2011, Mayotte divenis oficale trans-mara departmento e parto de Francia, e pro to l'arkipelago esas anke teritorio dil Europana Uniono.

Geografio

Mapo di Mayotte.

Aeral imajo pri Dzaoudzi, che Petite-Terre.

La precipua insulo, Grande-Terre (o Mahoré), geologiale la maxim anciena de Komori, esas longa de 39 km e larja de 22 km. Lua maxim alta punto esas Monto Benara, kun 660 metri di altitudo super la marala nivelo.

Pro la volkanal origino dil insuli, la suli ordinare esas fertila, e multa arei kovresas da abundanta vejetantaro. Tamen, pro la mikreso dil teritorio, ne existas importanta fluvii. Mayotte cirkondesas da tropikala koralia rifo, longa de 195 km, qua formacas granda bariero, protektanta navi e fishi. En ca rifo, habitata da 760 speci di fishi, existas adminime 250 speci di koralio.

La klimato esas tropikala kun influo de la musono de norda misfero. La varma e pluvoza sezono eventas de novembro til mayo, kande povas ank eventar cikloni. De mayo til novembro esas sika e min varma.

Dzaoudzi esis chef-urbo dil Komori til 1977.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Mayotte

Mayotte esas plu prosperoza kam la vicina landi, pro to ol atraktas nelegala enmigrado. Esanta departmento di Francia, ol uzas l'Euro kom monetaro.

Demografio

Blue:quanto di habitanti
Oranjee:Fertileso (naskinta vivanta, po muliero)
Flave:% di transvivanta filiini po muliero.

Diferanta de altra departmenti de Francia, la maxim multa habitanti de Mayotte ne parolas la Franca kom matrala linguo. La linguo maxim parolata esas Maore, o Shimaore, dialekto de Komoriana linguo. La duesma maxim parolata linguo esas Kibushi, linguo origininta de Madagaskar, de qua existas du dialekti. En 2007, cirkume 63% de la habitantaro parolis la Franca duesma linguo, e ca procento gradope kreskabas.

La maxim multa habitanti di Mayotte praktikas islamo.