San-Tome e Principe

San-Tome e Principe
República Democrática de São Tomé e Príncipe
Standardo di San-Tome e Principe	Blazono di San-Tome e Principe
Nacionala himno:
Independência Total
Urbi:
Chefurbo:	San-Tome
· Habitanti:	53 570 (2003)
Precipua urbo:	San-Tome
Lingui:
Oficala lingui:	Portugalana
Guvernerio:
Tipo:	Republiko
· Prezidanto:	Carlos Vila Nova
· Chefministro:	Jorge Bom Jesus
Surfaco: (183ma maxim granda)
· Totala:	1001 km²
· Aquo:	0 %
Habitanti: (199,7ma maxim granda)
· Totala:	199 910 (2020)
· Denseso di habitantaro:	210 hab./km²
Plusa informi:
Valuto:	Dobra
Veho-latero:	dextre
ISO:	ST
	STP
	678
Reto-domeno:	.st*

San-Tome e Principe esas lando ed arkipelago proxim la marbordo di centr-westal Afrika. San-Tome signifikas en Portugalana 'Santa Tomaso'.

Bazala fakti pri San-Tome e Principe.

Historio

Precipua artiklo: Historio di San-Tome e Principe

L'insulo San-Tome deskovresis dal Portugalani ye la 21 di decembro 1471, dio di Santa Tomaso. L'unesma kolonieto establisesis sucese en 1493, da Portugalana Álvaro Caminha. Príncipe deskovresis en 1472 e lua koloniigo komencis en 1500, lor kun individui "nedezirinda" en Portugal, exemple judi. Dum ta epoko komencis la kultivo di sukrokano.

San-Tome e Principe divenis nedependanta de Portugal ye la 12 di julio 1975.

Politiko

Prezidantala palaco en San-Tome.

San-Tome e Principe esas parlamentala republiko. La chefo di stato esas la prezidanto, qua elektesas direte dal populo per sekreta votado, por 5-yara mandato. Nun esas Evaristo Carvalho. La chefo di guverno esas la chefministro, qua indikesas dal prezidanto. La chefministro indikas l'altra 14 ministri. La nuna chefministro esas Jorge Bom Jesus.

La legifala povo konsistas ek sigla chambra parlamento, nomizita Assembléia Nacional ("Nacional Asemblitaro"), qua havas 55 membri, qui elektesas dal populo por 5 yari. Depos 1990, pos modifiko en la konstituco, permisesis la kreado di opozanta partisi. L'insulo Principe havas politikal autonomeso e regionala guverno.

La judiciala povo esas nedependanta del altra du povi. La maxim alta korto esas la Supra korto, konsistanta ek 5 judiciisti, qui indikesas dal Parlamento.

La nuna konstituco di San-Tome e Principe promulgesis ye la 25ma di januaro 2003 ed efikeskis ye la 29ma di januaro sam yaro. Ol konsistas ek 160 artikli. L'unesma konstituco, adoptita en 1975 pos la nedependo, havis 49 artikli.

Geografio

Plajo Boi, en San-Tome e Príncipe.

San-Tome e Principe esas la min granda lando di Afrika. L'insuli esas parto di submara montaro di extingita volkani, qua inkluzas insulo Annobón, sud-este, e Bioko, nord-este, qui apartenas ad Equatorala Guinea. Príncipe distas 250 km e San-Tome distas 300 km weste de la litoro di Gabon.

San-Tome esas longa de 50 kilometri e larja de 32 kilometri, ed esas la maxim montoza ek la du insuli. La maxim alta monto di lando havas 2024 metri di altitudo. Insulo Principe esas longa de 16 kilometri e larja de 6 kilometri. Inter la du existas insuleti, exemple insulo Rolas, Tinhosa Pequena e Tinhosa Grande.

Lua klimato esas equatorala en la litoro, kun intensa pluvo-quanto. La precipua fluvio di la lando, jacanta en San-Tome, esas Ió Grande. La fluvio Papagaio esas la maxim longa de Principe. Existas multa altra rivereti, ma nulo esas navigebla, pro la mikreso di la lando.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di San-Tome e Principe

Demografio

Habitantaro di San-Tome e Principe, 1961 til 2003

Adulti e pueri proxim skolo, en San-Tome.

Segun statistiki de The World Factbook por julio 2018, San-Tome e Principe havis 204 454 habitanti. L'etniala grupi esas: mestici, Angolares (decendanti de Angolana sklavi), forros (decendanti de sklavi liberigita), decendanti de libera laboristi de Angola, Mozambik e Kabo Verda, Europani (nome Portugalani) ed Aziani (nome Chiniani).

La linguo oficala esas Portugalana, parolata da 98,4% de la habitantaro. Altra lingui parolata esas Forro, parolata da 36,2%, kreola linguo de Kabo Verda (8,5%), Franca (6,8%), Angolar (6,6%), Angla (4,9%), Lunguie (1%), e 2,4% parolas altra lingui. La maxim multa habitanti parolas plu kam 1 linguo. Preske 96% de la habitantaro rezidas en San-Tome.

La procento di habitantaro segun religio esas: katolikismo (55,7%), Adventisti (4,1%), Asemblo di Deo (3,4%), Nov Apostoliki (2,9%), Maná (2,3%), Universal Eklezio dil Rejio di Deo (2%), Testi di Jehova 1,2%, altri (6,2%), sen informo (1%), e 21,2% praktikas nula religio. Existas mikra, ma kreskanta, komunitato di Mohamedani.

Kulturo

Tchioli.

La muziko di San-Tome e Principe recevis influi Portugalana ed Afrikana. La maxim konocata lokala ritmi de San-Tome esas ússua e socopé, kontre ke en Principe la maxim konocata esas dêxa. Tchiloli o San-Lourenso esas muzikala e dansala spektaklo simila a Portugalana Autos de Floripes, qua rakontas historio pri la rejulo Karolus la Granda e la markezo de Mantova, qua originis dum Portugalana Renesanco.

La literaturo di San-Tome e Principe skribesas precipue per Portugalana linguo. Exempli pri Santomeana skriptisti esas Caetano da Costa Alegre, Olinda Beja, Sara Pinto Coelho, Manuela Margarido, Alda do Espírito Santo e Conceição Lima.