Tunizia

Tunizia
الجمهورية التونسية‎ Al-Jumhūriyyah at-Tūnisiyyah
Standardo di Tunizia	Blazono di Tunizia
Nacionala himno:
Himat Al Hima
Urbi:
Chefurbo:	Tunis
· Habitanti:	1.996.117 (metropolala regiono - 2003)
Precipua urbo:	Tunis
Lingui:
Oficala lingui:	Araba, Franca
Guvernerio:
Tipo:	Republiko
· Prezidanto:	Moncef Marzouki
· Chefministro:	Youssef Chahed
Surfaco: (92ma granda)
· Totala:	163 610 km²
· Aquo:	5 %
Habitanti: (79ma granda)
· Totala:	11 783 154 (2019)
· Denseso di habitantaro:	63 hab./km²
Plusa informi:
Valuto:	Dinaro di Tunizia
Veho-latero:	dextre
ISO:	TN
	TUN
	788
Reto-domeno:	.tn*
Precipua religio:	islamo (98,9%)

Tunizia esas lando jacanta an Nord-Afrika an la marbordo di Mediteraneo. Lu havas kom vicini Libia sud-weste e sude, ed Aljeria weste. Norde jacas Mediteraneo. Lua chef-urbo esas Tunis.

Bazala fakti pri Tunizia

Historio

Precipua artiklo: Historio di Tunizia

La teritorio di Tunizia habitesis dal Feniciani depos 10ma yarcento aK. L'urbo Kartago, fondita cirkume 814 aK, jacis en la regiono. Kande Romani vinkis Kartago, li okupis la regiono. Kristanismo developis en la regiono pos la 3ma yarcento. Santa Felicitas e Santa Perpetua (181 til 203) vivis e mortigesis en la regiono.

Arabi okupis la teritorio depos la 7ma yarcento. En 1574 Otomani okupis ed administris ol.

En 1881 Franci transformis Tunizia en protektorato. Tunizia nedependanteskis de Francia ye la 20ma di marto 1956.

Politiko

La nuna konstituco di Tunizia adoptesis ye la 26ma di januaro 2014. Segun ol, lando esas mi-prezidantala republiko. La chefo di stato esas la prezidanto, qua elektesas dal populo por 5-yara periodo e povas rielektesar unfoye. Nune esas Moncef Marzouki. La chefministro dividas exekutiva povo kun la prezidanto. Nuna chefministro esas Youssef Chahed.

Nune la parlamento havas du chambri. La Chambro di Deputati (Majlis al-Nuwaab) esas la basa chambro. Ol havas 189 membri qui elektesis direte dal populo por 5-yara periodo. La Chambro di Konsilanti ( مجلس المستشارين‎, Majlis al-Mustashārīn) esas la alta chambro. Komence en 2005 ol havis 126 membri di qui 71 elektesis da la Chambro di Deputati. Altra 14 elektesis da Tuniziana Uniono di Sindikati (TUG) e 41 elektesis dal prezidanto di la republiko. Omna membri elektesas por 6-yara periodo. Tamen TUG refuzis partoprenar.

Geografio

Klimatala mapo di Tunizia.

Tunizia, la min granda ek la landi de Maghreb, jacas an la nordo di Afrika. Ol distas 140 km de Europa. Havanta 163 610 km², ol havas 965 kilometri di frontieri kun Aljeria, 459 km di frontieri kun Libia e 1.298 km di litoro.

Malgre lua mikra extenso, Tunizia havas variata biodiverseso, pro lua extenso de nordo til sudo. Sahara okupas de 33% til 40% de lua teritorio.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Tunizia

Pekunio: Tuniziana dinaro (TND o DT), nur por hemlandala uzado.

Demografio

Demografiala piramido di Tunizia, 2016.

Moskeo Al-Zaytuna, en Tunis.

Segun statistiki de The World Factbook por julio 2018, Tunizia havis 11 516 189 habitanti. La maxim multa (98%) esas Arabi.Europani esas 1%, Judi ed altri ank esas 1%.

L'oficala linguo di la lando esas Araba e Franca. Berbera (Tamazight) anke parolesas.

La religio kun maxima nombro di adepti esas Islamo Sunni, por 99,1 % de la habitantaro. Altra religii (kristani, Judi, Shia Islamo, Bahá'i) esas cirkume 1%.

En 2008, 78% ek l'adulti savis lektar e skribar.

La maxim granda urbi di [[{{{lando}}}]] (2014)

La maxim granda urbi di Tunizia (2014)

Rango	Nomo	Provinco	Regiono	Habitantaro	Rango	Nomo	Provinco	Regiono	Habitantaro
1ma	Tunis	[[{{{provinco1}}}]]	[[{{{regiono1}}}]]	638 845	11ma	[[{{{nomo11}}}]]	[[{{{provinco11}}}]]	[[{{{regiono1}}}]]	{{{hab11}}}
2ma	Sfax	[[{{{provinco2}}}]]	[[{{{regiono2}}}]]	272 801	12ma	[[{{{nomo12}}}]]	[[{{{provinco12}}}]]	[[{{{regiono12}}}]]	{{{hab12}}}
3ma	Sousse	[[{{{provinco3}}}]]	[[{{{regiono3}}}]]	221 530	13ma	[[{{{nomo13}}}]]	[[{{{provinco13}}}]]	[[{{{regiono13}}}]]	{{{hab13}}}
4ma	Ettadhamen-Mnihla	[[{{{provinco4}}}]]	[[{{{regiono4}}}]]	142 953	14ma	[[{{{nomo14}}}]]	[[{{{provinco14}}}]]	[[{{{regiono14}}}]]	{{{hab14}}}
5ma	Kairouan	[[{{{provinco5}}}]]	[[{{{regiono5}}}]]	139 070	15ma	[[{{{nomo15}}}]]	[[{{{provinco15}}}]]	[[{{{regiono15}}}]]	{{{hab15}}}
6ma	Bizerte	[[{{{provinco6}}}]]	[[{{{regiono6}}}]]	136 917	16ma	[[{{{nomo16}}}]]	[[{{{provinco16}}}]]	[[{{{regiono16}}}]]	{{{hab16}}}
7ma	Gabès	[[{{{provinco7}}}]]	[[{{{regiono7}}}]]	130 984	17ma	[[{{{nomo17}}}]]	[[{{{provinco17}}}]]	[[{{{regiono17}}}]]	{{{hab17}}}
8ma	La Soukra	[[{{{provinco8}}}]]	[[{{{regiono8}}}]]	129 693	18ma	[[{{{nomo18}}}]]	[[{{{provinco18}}}]]	[[{{{regiono18}}}]]	{{{hab18}}}
9ma	Aryanah	[[{{{provinco9}}}]]	[[{{{regiono9}}}]]	114 486	19ma	[[{{{nomo19}}}]]	[[{{{provinco19}}}]]	[[{{{regiono19}}}]]	{{{hab19}}}
10ma	Sidi Hassine	[[{{{provinco10}}}]]	[[{{{regiono10}}}]]	109 672	20ma	[[{{{nomo20}}}]]	[[{{{provinco20}}}]]	[[{{{regiono20}}}]]	{{{hab20}}}
Tunis		Sfax		[[Arkivo:{{{imajo3}}}|170px]] Sousse		[[Arkivo:{{{imajo4}}}|170px]] Ettadhamen-Mnihla
Fonto:

Kulturo

Hamsa ed altr objekti.

Tuniziana kulturo mixas influi Feniciana, Romana, Vandala, Bizancana, Juda, Araba, Turka, Italiana, Hispana e Franca, ed anke la nativa Amazigh. La palmatra amuleto Hamsa, multe populara en omna landi de Maghreb ed uzata kom juvelaro, posible havas origino Kartagana. La signo antropomorfa Tanit, qua konsistas ek lineo e cirklo pozita sur triangulo esas prezenta en multa arkeologiala restaji de la civilizuro Punika (Kartagana).

Tuniziana pikturo.

La nuntempa pikto developesis en la nomizita "Skolo di Tunis", qui decidis developar nativa temi, e rejektis l'influi del Orientala koloniala pikto. Ol fondesis en 1949, ed asemblas artisti mohamedana, juda e kristana. Pierre Boucherle, Yahia Turki, Abdelaziz Gorgi, Moses Levy, Ammar Farhat, e Jules Lellouche esis la precipua artisti de ta artala skolo. Nun existas 50 artala galerii en la lando.

Abdelwahab Meddeb

Literaturo en Tunizia existas en du lingui, Araba e Franca. La literaturo en Araba existas de la 7ma yarcento, kun arivo di Araba civilizuro en la regiono. La 20ma yarcenta skriptisto Ali Douagi skribis plu kam 150 noveleti por radiobrodkasto, plu kam 500 poemi e kansoni, e preske 15 teatraji. Khraief Bashir, novelisto qua skribis multa libri dum la yari 1930ma, shokis lora socio por skribar en Tuniziana dialekto. Yen altra notora skriptisti qua skribis en l'Araba: Moncef Ghachem, Mohamed Salah Ben Mrad, Mahmoud Messadi e la poeto Aboul-Qacem Echebbi. Pri literaturo en la Franca, multa skriptisti rezidas exterlande, exemple Abdelwahab Meddeb, Bakri Tahar, Mustapha Tlili, Hele Beji, or Mellah Fawzi.