Goiás

De Wikipedio
Goiás
Flag of Goiás.svg Brasão de Goiás.svg
Chefurbo Goiânia
Maxim granda urbo Goiânia
Brazil State Goias.svg
Surfaco 340 086,7 km²
Habitanti
Denseso di habitantaro
6 921 161[1] (2018)
20,35 hab./km²
Guberniestro Ronaldo Caiado (DEM) (2019-2022)
Posto-kodexo abreviuro GO
TNP (yaro) R$ 97 516 milioni (2010)[2]
Reto www.goias.gov.br

Goiás esas stato jacanta en la Centro-westala regiono di Brazilia. Ol havas kom vicini Tocantins norde, Bahia este, Minas Gerais esto e sude, Mato Grosso do Sul sud-weste, e Mato Grosso weste. La Federala Distrikto (Brasilia) jacas interne la stato, proxim lua frontiero kun Minas Gerais.

Bazala fakti pri Goiás.

Historio[redaktar | redaktar fonto]

Administrala subdividuro di Brazilia dum la 17ma yarcento.

La maxim anciena restaji homala trovita en Goiás evas de 11.000 yari ante nun. Granda parto dil arkeologiala loki jacas proxim l'urbi Serranópolis, Caiapônia ed en la baseno dil fluvio Paranã. La populi qui vivis en la regiono esis chaseri-kolekteri. Kande la klimato di la regiono modifikesis, la populi qui vivis en la regiono modifikis lia nutrivala kustumi e komencis nutrar su anke de moluski terala e frukti. Du mil yari ante nun, populi qui developis ceramik-arto okupis la teritorio, exemple le Tupi-Guarani.

Kande Brazilia deskovresis dal Portugalani, la regiono di nuna Goiás habitesis dal populi Avá-kanoeiro, Tupi-Guarani e Tapuya.[3] L'unesma Europani, aventureri qui venis de la kapitanio Sao Paulo, arivis en la regiono dum la 17ma yarcento. Lia skopo esis kaptar indijeni por sklavigar, ed uzar li en agrokultivo e minado. Oro trovesis en la regiono unesmafoye da Francisco Bueno e sua filiulo Bartolomeu Bueno de Silva en 1682. Dum ca expediciono Francisco Bueno iris til la rivo dil fluvio Araguaia e, kelka yari pose, Bueno da Silva iris til la rivo dil rivero Vermelho, ube il trovis plusa oro.

Til la komenco di la 18ma yarcento, Goiás administresis da la kapitanio Sao Paulo, lor la maxim vasta de Brazilia, irinta sude til la nuna stato Santa Catarina, e norde til la nuna stato Rondônia. En 1744, Goiás separesis de Sao Paulo por formacar nova kapitanio. Pos 1780, la quanto di oro extraktita diminutis multe, e Portugalana administrado probis stimular agrokultivo. Tamen, ca ideo faliis, pro la manko di konsumera merkado suficante granda.

Kande Brazilia nedependanteskis en 1822, Goiás divenis provinco dil imperio. Tamen, to poke modifikis lua situaciono ekonomiala, nam ol duris esar povra. Multa politikala partisi aparis en la provinco, esinta la maxim importanta la Liberala Partiso en 1878, e la Konservema Partiso en 1882. La reprezenteri de ca partisi divenis politikale importanta, ed esis l'origino di la futura oligarkii qui kontrolis lokala politiko dum multa yari.

En 1891, pos la proklamo di la republiko, Goiás divenis stato.


Ica seciono esas vakua, nesuficante detaloza o nekompleta. Vua helpo esas bonvenanta!

Geografio[redaktar | redaktar fonto]

Ica seciono esas vakua, nesuficante detaloza o nekompleta. Vua helpo esas bonvenanta!

La klimato esas tropikala e la precipua vejetantaro esas savano kun arbori, konocata en Brazilia kom cerrado.

La maxim alta monto dil stato esas Monto Pouso Alto, kun 1676 metri di altitudo.

Ekonomio[redaktar | redaktar fonto]

Goiânia esas la maxim granda urbo e precipua centro di eduko dil stato.

Servadi esas la precipua kompozanto di lua TNP, 43,9%, sucedata da industrio, kun 35,4%. Agrokultivo reprezentis 20,7% di TNP en 2004. L'ekonomio dil stato dependas di komerco, industrio (extrakto di minerali, nutrivi, mobli, metalifo, lignifo), edukado di bovaro, ed agrokultivo (soyo, rizo, kotono, sukrokano).

Agrokultivo en 1999

Sukrokano 9,251,798 t; soyo 3,420,653 t; maizo 3,414,601 t; tomato 759,009 t; rizo 352,135 t; kotono 278,363 t; manioko 255,639 t; fazeolo 200,977 t.

Edukado ye 1999

pultro 80 milioni; bovi 18 milioni; porki 1 miliono.

Minerali ye 1998

titanio 1,624 t; nikelo 52,302 t; mangano 23,242 t; kobalto 484 t; fero 199 t; mineralo di niobio 54,953 t; oro 4,512.9 kg; arjento.

Industrio

Alimenti, metalifo, extraktado di minerali

Demografio[redaktar | redaktar fonto]

La habitantaro dil stato koncentresas en la sud-esto, en la metropolala regiono di Goiânia (kun Aparecida de Goiânia), en la urbi Catalão, Rio Verde, Jataí e Caldas Novas, proxim la bordero kun Minas Gerais, e proxim Brasilia (urbi Formosa, Planaltina de Goiás, Novo Gama e Luziânia).

La 10 maxim granda urbi di Goiás
(2016)
Imaji Rango Nomo Habitantaro
VacaBravaian.jpg
Goiânia
AvRV-Aparecidadegoiania.jpg
Aparecida de Goiânia
1ma Goiânia 1 466 105
2ma Aparecida de Goiânia 542 090
3ma Anápolis 375 142
4ma Rio Verde 217 048
5ma Luziânia 200 005
6ma Águas Lindas de Goiás 200 000
7ma Valparaíso de Goiás 159 500
8ma Trindade 121 266
9ma Formosa 115 789
10ma Novo Gama 110 096
Fonto: [4]

Referi[redaktar | redaktar fonto]

  1. ESTIMATIVAS DA POPULAÇÃO RESIDENTE NO BRASIL E UNIDADES DA FEDERAÇÃO COM DATA DE REFERÊNCIA EM 1º DE JULHO DE 2018. IBGE. URL vidita ye la 2ma di januaro 2019.
  2. (2010). Produto Interno Bruto - PIB e participação das Grandes Regiões e Unidades da Federação - 2010 (Portugalana). Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (IBGE). URL vidita ye la 24 di novembro 2010.
  3. Info Escola (29ma di mayo 2011). História de Goiás. URL vidita ye la 12ma di januaro 2014.
  4. ESTIMATIVAS DA POPULAÇÃO RESIDENTE NO BRASIL E UNIDADES DA FEDERAÇÃO COM DATA DE REFERÊNCIA EM 1º DE JULHO DE 2016. Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (IBGE). URL vidita ye la 24ma di novembro 2016.