Goiás

Goiás Chef-urbo Goiânia Maxim granda urbo Goiânia Surfaco 340 086,7 km² Habitanti Denseso di habitantaro 6 921 161 (2018) 20,35 hab./km² Guberniestro Ronaldo Caiado (DEM) (2019-2022) Posto-kodal abreviuro GO TNP (yaro) R$ 97 516 milioni (2010) Reto www.goias.gov.br

Goiás esas stato jacanta en la Centro-westala regiono di Brazilia. Ol havas kom vicini Tocantins norde, Bahia este, Minas Gerais esto e sude, Mato Grosso do Sul sud-weste, e Mato Grosso weste. La Federala Distrikto (Brasilia) jacas interne la stato, proxim lua frontiero kun Minas Gerais.

Bazala fakti pri Goiás.

Historio

Administrala subdividuro di Brazilia dum la 17ma yarcento.

La maxim anciena restaji homala trovita en Goiás evas de 11.000 yari ante nun. Granda parto dil arkeologiala loki jacas proxim l'urbi Serranópolis, Caiapônia ed en la baseno dil fluvio Paranã. La populi qui vivis en la regiono esis chaseri-kolekteri. Kande la klimato di la regiono modifikesis, la populi qui vivis en la regiono modifikis lia manjala kustumi e komencis nutrar su anke de moluski terala e frukti. Du mil yari ante nun, populi qui developis ceramik-arto okupis la teritorio, exemple le Tupi-guarani.

Kande Brazilia deskovresis dal Portugalani, la regiono di nuna Goiás habitesis dal populi Avá-kanoeiro, tupi-guarani e tapuya. L'unesma Europani, aventureri qui venis de la kapitanio Sao Paulo, arivis en la regiono dum la 17ma yarcento. Lia skopo esis kaptar indijeni por sklavigar, ed uzar li en l'agrokultivo e minado. Oro trovesis en la regiono unesmafoye da Francisco Bueno e lua filiulo Bartolomeu Bueno de Silva en 1682. Dum ca expediciono Francisco Bueno iris til la rivo dil fluvio Araguaia e, kelka yari pose, Bueno da Silva iris til la rivo dil rivero Vermelho, ube il trovis plusa oro.

Til la komenco di la 18ma yarcento, Goiás administresis da la kapitanio Sao Paulo, lor la maxim vasta de Brazilia, iranta sude til la nuna stato Santa Catarina, e norde til la nuna stato Rondônia. En 1744, Goiás separesis de Sao Paulo por formacar nova kapitanio. Pos 1780, la quanto di oro extraktita diminutis multe, e Portugalana administrado probis stimular agrokultivo. Tamen, ca ideo faliis, pro la manko di konsumera merkado suficante granda.

Kande Brazilia divenis nedependanta en 1822, Goiás divenis provinco dil imperio. Kande la republiko proklamesis en 1891, ol divenis stato.

Geografio

La klimato esas tropikala e la precipua vejetantaro esas savano kun arbori, konocata en Brazilia kom cerrado.

La maxim alta monto dil stato esas Monto Pouso Alto, kun 1676 metri di altitudo.

Ekonomio

Goiânia esas la maxim granda urbo e precipua centro di eduko dil stato.

Servadi esas la precipua kompozanto di lua TNP, 43,9%, sucedata da industrio, kun 35,4%. Agrokultivo reprezentis 20,7% di TNP en 2004. L'ekonomio dil stato dependas di komerco, industrio (extrakto di minerali, nutrivi, mobli, metalifo, lignifo), edukado di bovaro, ed agrokultivo (soyo, rizo, kotono, sukrokano).

Agrokultivo en 1999

Sukrokano 9,251,798 t; soyo 3,420,653 t; maizo 3,414,601 t; tomato 759,009 t; rizo 352,135 t; kotono 278,363 t; manioko 255,639 t; fazeolo 200,977 t.

Edukado ye 1999

pultro 80 milioni; bovi 18 milioni; porki 1 miliono.

Minerali ye 1998

titanio 1,624 t; nikelo 52,302 t; mangano 23,242 t; kobalto 484 t; fero 199 t; mineralo di niobio 54,953 t; oro 4,512.9 kg; arjento.

Industrio

Alimenti, metalifo, extraktado di minerali

Demografio

La habitantaro dil stato koncentresas en la sud-esto, en la metropolala regiono di Goiânia (kun Aparecida de Goiânia), en la urbi Catalão, Rio Verde, Jataí e Caldas Novas, proxim la bordero kun Minas Gerais, e proxim Brasilia (urbi Formosa, Planaltina de Goiás, Novo Gama e Luziânia).

La maxim granda urbi di [[{{{lando}}}]] (2016)

La maxim granda urbi di Goiás (2016)

Rango	Nomo	Provinco	Regiono	Habitantaro	Rango	Nomo	Provinco	Regiono	Habitantaro
1ma	Goiânia	[[{{{provinco1}}}]]	[[{{{regiono1}}}]]	1 466 105	11ma	[[{{{nomo11}}}]]	[[{{{provinco11}}}]]	[[{{{regiono1}}}]]	{{{hab11}}}
2ma	Aparecida de Goiânia	[[{{{provinco2}}}]]	[[{{{regiono2}}}]]	542 090	12ma	[[{{{nomo12}}}]]	[[{{{provinco12}}}]]	[[{{{regiono12}}}]]	{{{hab12}}}
3ma	Anápolis	[[{{{provinco3}}}]]	[[{{{regiono3}}}]]	375 142	13ma	[[{{{nomo13}}}]]	[[{{{provinco13}}}]]	[[{{{regiono13}}}]]	{{{hab13}}}
4ma	Rio Verde	[[{{{provinco4}}}]]	[[{{{regiono4}}}]]	217 048	14ma	[[{{{nomo14}}}]]	[[{{{provinco14}}}]]	[[{{{regiono14}}}]]	{{{hab14}}}
5ma	Luziânia	[[{{{provinco5}}}]]	[[{{{regiono5}}}]]	200 005	15ma	[[{{{nomo15}}}]]	[[{{{provinco15}}}]]	[[{{{regiono15}}}]]	{{{hab15}}}
6ma	Águas Lindas de Goiás	[[{{{provinco6}}}]]	[[{{{regiono6}}}]]	200 000	16ma	[[{{{nomo16}}}]]	[[{{{provinco16}}}]]	[[{{{regiono16}}}]]	{{{hab16}}}
7ma	Valparaíso de Goiás	[[{{{provinco7}}}]]	[[{{{regiono7}}}]]	159 500	17ma	[[{{{nomo17}}}]]	[[{{{provinco17}}}]]	[[{{{regiono17}}}]]	{{{hab17}}}
8ma	Trindade	[[{{{provinco8}}}]]	[[{{{regiono8}}}]]	121 266	18ma	[[{{{nomo18}}}]]	[[{{{provinco18}}}]]	[[{{{regiono18}}}]]	{{{hab18}}}
9ma	Formosa	[[{{{provinco9}}}]]	[[{{{regiono9}}}]]	115 789	19ma	[[{{{nomo19}}}]]	[[{{{provinco19}}}]]	[[{{{regiono19}}}]]	{{{hab19}}}
10ma	Novo Gama	[[{{{provinco10}}}]]	[[{{{regiono10}}}]]	110 096	20ma	[[{{{nomo20}}}]]	[[{{{provinco20}}}]]	[[{{{regiono20}}}]]	{{{hab20}}}
Goiânia		Aparecida de Goiânia		[[Arkivo:{{{imajo3}}}|170px]] Anápolis		[[Arkivo:{{{imajo4}}}|170px]] Rio Verde
Fonto: