Rio Grande do Norte

De Wikipedio
Rio Grande do Norte
Bandeira do Rio Grande do Norte.svg Brasão do Rio Grande do Norte.svg
Chefurbo Natal
RioGrandedoNorte MesoMicroMunicip.svg
Surfaco 52 811 km²
Habitanti
Denseso di habitantaro
3 479 010 (2018)
65,88 hab./km²
Guberniestro Fátima Bezerra (PT) (2019-2022)
Horala zono UTC-3
TNP (yaro) R$ 36 103 000 000,00
Reto www.rn.gov.br

Rio Grande do Norte esas Braziliana stato jacanta en la Nord-estala regiono di la lando. Ol havas kom vicini Paraíba sude, e Ceará weste. Norde ed este jacas Oceano Atlantiko. L'atolo Rocas, 260 km este de Natal, nune biologiala rezerveyo, ank esas parto de la stato.

Bazala fakti pri Rio Grande do Norte.

Historio[redaktar | redaktar fonto]

Amerigo Vespucci vizitis la regiono dil kabo San-Roque, 32 km norde de la nuna Natal, en 1501. Tamen, la regiono restis sen koloniigo til preske la fino dil yarcento. En 1597 lora general-gubernisteso di Brazilia imperis sucesoza atako kontre Franca pirati. La fortreso Reis Magos konstruktesis por defensar la regiono.

En 1701 Rio Grande do Norte divenis parto di Pernambuco. En 1817 ol partoprenis en Pernambukana revoluciono. Kun la fiasko di la revoluciono e pose la nedependo di Brazilia, ol divenis provinco de Braziliana imperio. Ye la 30ma di septembro 1883, Mossoró divenis un ek l'unesma Braziliana urbi qui abolisis komplete la sklaveso, kin yari ante la kompleta aboliso di la sklaveso en Brazilia.

Kande la republiko proklamesis en 1889 en Brazilia, Rio Grande do Norte divenis stato. Dum l'unesma yari de la republiko oligarkii dominacis la politiko dil stato. Ye la 10ma di junio 1927, Braziliana kriminero Virgulino Ferreira da Silva, konocata kom "Lampião", probis atakar l'urbo Mossoró, sensucese.

Dum la Duesma mondomilito, Usani konstruktis aeroportuo en Natal (nun en la urbo Parnamirim) qua recevis milital aeroplani de la Federiti, nam ol esas la sud-Amerikana urbo maxim proxima de Afrika. En 1964 konstruktesis ank en Parnamirim l'unesma platformo por lansar fuzei en Latin-Amerika, nomata Barreira do Inferno.

Geografio[redaktar | redaktar fonto]

Relevo dil stato Rio Grande do Norte.
Aquobarilo Eurico Gaspar Dutra che l'urbo Acari.

La tereni dil stato esas precipue plana, kun basa altitudi: 83% de la surfaco dil stato jacas infre 300 metri, di qui 60% jacas infre 200 metri. An la litoro existas kelka regioni kovrata da duni e kelk altra kovrata da argilo. La maxim alta monto dil stato (868 metri sur la marala nivelo) jacas en la montareto Serra do Coqueiro.[1]

La klimato esas tropikala, kun periodala sikeso en regioni doplanda. Proxim la litoro la mezavalora pluvo-quanto yarala superiras 1.000 mm (1.200 mm an la suda litoro), kontre ke an la regiono sertão ol esas infre 400 mm omnayare. Tale nomizita regiono polígono das secas ("poligono di la sikeso") kovras cirkume 90,6% ek la teritorio del stato.

La precipua fluvii dil stato esas Apodi/Mossoró e Piranhas/Açu. Omna fluvii apartenas a la hidrografiala baseno nomizita Nordestala Orientala dil Atlantiko, di qui la maxim multa nur havas aquo dum la pluvoza sezono. En kelka regioni konstruktesis aquobarili por prezervar aquo dum la sika monati.

Sika vejetantaro nomizita caaatinga proxim l'urbo Caicó.
Sika vejetantaro nomizita caaatinga proxim l'urbo Caicó.

Ekonomio[redaktar | redaktar fonto]

Peninsulo Ponta Negra, e plajo en Natal.
Kultivo di ananaso per irigaco.

Agrokultivo (precipue:frukti, en irigacata domeni en Chapada do Apodi regiono) esas importanta por la Totala nacionala produkturo dil stato. La precipua industrial agadi esas l'extraktado di petrolo, naturala gaso e salo, la fabrikado di lampi, la transformo-industrio e la civila konstrukto. Texaro ed industriizo di nutrivi ank esas importanta.

Depos 1980, turismo kreskis multe kom ekonomial agado. La precipui turistala atraktivi dil stato esas sua plaji, nome en lua chef-urbo, Natal, ma anke en altra litorala urbi (Genipabu, São Miguel do Gostoso, edc).

Demografio[redaktar | redaktar fonto]

Segun la demografiala kontado di 2010, Rio Grande do Norte havis 3 168 027 esanta la 16ma maxim populoza stato, kun 1,7% de la habitantaro di Brazilia. Segun la sama kontado, 77,81% rezidis en urbi, e 51,11% esis mulieri.

Ek la 167 municipi del stato, nur 3 havis plu kam 100 mil habitanti: Natal, Mossoró e Parnamirim. La chef-urbo Natal rezidis 25,4% de la habitantaro dil stato. Segun la sama kontado, 52,75% ek la habitanti esis mestici, 40,84% esis blanki, 5,23% esis negri, 1,07% decendis de estal Aziani, 0,09% esis aborijeni, e 0,01% ne deklaris sua etnio.

La 10 maxim granda urbi di Rio Grande do Norte
(2016)
Imaji Rango Nomo Habitantaro
Vista de Natal, RN.jpg
Natal
Centro, Mossoró (RN).jpg
Mossoró
1ma Natal 877 662
2ma Mossoró 291 937
3ma Parnamirim 248 623
4ma São Gonçalo do Amarante 99 724
5ma Macaíba 79 211
6ma Ceará-Mirim 73 370
7ma Caicó 67 747
8ma Assu 57 743
9ma Currais Novos 45 060
10ma São José de Mipibu 43 598
Fonto: [2]

Referi[redaktar | redaktar fonto]

Commons
Commons havas kontenajo relatante a: