2013
| Historio > yarcento |
| Yarcenti: |
| 20ma21ma22ma
|
| Yardeki: 2000a • 2010a • 2020a • 2030a • 2040a |
| Yari: 2001 • 2002 • 2003 • 2004 • 2005 |
La yaro 2013 (MMXIII per Romala algarismi) esis ordinara yaro komencinta ye mardio segun Gregoriala kalendario. Ol esis la 13ma yaro di la triesma yarmilo, la 13ma yaro di la 21ma yarcento, e la 4ma yaro di la yari 2010a.
Eventi
[redaktar | redaktar fonto]- 11ma di januaro - En Somalia, 1 Franca soldato e 17 militanti mortas dum faliant atako por liberigar Franca gajo-homo che vilajo Bulo Marer.
- 20ma di januaro - Komencas la duesma mandato di Barack Obama kom prezidanto di Usa.
- 27ma di januaro - Fairo che noktala klubo an l'urbo Santa Maria, Rio Grande do Sul, Brazilia produktas 245 morti.[1]
- 31ma di januaro - Explozo che la sideyo di Mexikiana petrolo-kompanio Pemex en México mortigas adminime 33 personi e vundas plu kam 100 plusa homi.[2]
- 1ma di februaro - En London l'edifico The Shard, la maxim alta edifico di Europana Uniono (304.1 metri sen la anteno), apertesas a publiko.
- 6ma di februaro - Ter-tremo kun forteso 8 che la skalo di Richter frapas l'Insuli Salomon e produktas 10 morti e 17 vunditi.
- 10ma di februaro - En Allahabad, India fug-panikesko produktas 36 mortinti e 39 vunditi dum Kumbh Mela festo.
- 11ma di februaro - Papo Benedictus la 16ma anuncas lua renunco, qua eventas ye la 28ma di februaro sam yaro.
- 12ma di februaro - Nord-Korea triesmafoye probas atomal armi.
- 15ma di februaro - Bolido explozas super Chelyabinsk, Rusia, domajas 1.491 personi ed avarias plua kam 4.300 edifici.[3]
- 16ma di februaro - Atako per bombo en Quetta, Pakistan, produktas plu kam 80 morti e 190 vunditi.
- 28ma di februaro - En Yemen 1 manifestanto mortigesas e quar vundesas en la provinco Al Dalea, dum konfronti pri la nedependo di Sud-Yemen.
- 13ma di marto - Kardinalo Jorge Mario Bergoglio elektesas papo ed adoptas la nomo Franciskus.
- 30ma di aprilo - Rejino Beatrix di Nederlando abdikas.
- 8ma di mayo - En Mogadishu, Somalia, 19 personi mortas pro suocidant atako per bombi, dum l'interna milito en Somalia.
- 18ma di mayo - Emmelie de Forest vinkas Euroviziono-Konkurso di Kansono per elua kansono Only Teardrops.
- junio til julio - En multa Brazilian urbi komencas eventar protesti kontre l'augmento di bilietopreci por autobusi, urbala fervoyi e treni. Multa manifestanti kunvokesas per Facebook ed altra sociala reti por partoprenar en la protesto-movadi. Pose la protesti kreskos e mixos politikal ed ekonomiala temi, exemple: protesti kontre kelka politiki, favoreble o kontre samasexua mariaji, kontre legi qui desfaciligus la puniso di korupto, edc. Pos l'augmento di kazi di vandaleso e violento, la forco di la protesti diminutos.
- 24ma di junio - En Italia, ex-chefministro Silvio Berlusconi kondamnesas pro trouzo de povo e pro mantenir sexuala relati kun minora prostitucatino, e punisesas per 7-yara enkarcerigo.
- 30ma di junio - En Arizona 19 incendio-gardisti mortas kande probis kontrolar fairo che la vilajeto Yarnell.
- 1ma di julio - Kroatia divenas membro dil Europana Uniono.
- 24ma di julio - Acidento di treno en alta rapideso proxim Santiago de Compostela, Hispania, produktas 79 morti. La treno mustis proximigar kurvigo a 80 km/h, ma proximigis ol a 190 km/h, pro neprudentajo de lua duktisto.[4]
- 21ma di agosto - En Siria, atako per kemial armi mortigas plua kam 1.400 personi, segun la viceprezidanto di Usa John Kerry.[5]
- 27ma di septembro - Unesmafoye depos 1980, la prezidanti di Usa Barack Obama, ed Iran Hassan Rohani, konversas per telefonilo.
- 15ma di oktobro - Ter-tremo kun forteso 7.2 che la skalo di Richter frapas Filipini e produktas plu kam 215 morti.
- 16ma di oktobro - Aviono ATR 72 di Lao Airlines flugante de Vientiane til Pakse dronas che fluvio Mekong e mortigas omna 49 personi ennave.
- 8ma di novembro - Tifono Haiyan, un ek la maxim forta tifoni konocata, frapas Visayas en Filipini. La tifono efektigas plu kam 1 miliardo de dolari en domaji e produktas 6.300 morti e 1.061 plusa homi desaparinta.[6]
- 17ma di novembro - En Rusia, aviono Boeing 737 de Tatarstan Airlines kolizionas ante tervenar en l'aeroportuo di Kazan. Omna 6 membri de la kruo e la 44 voyajanti perisas.
- 5ma di decembro - Kardinalo Sean Patrick O'Malley anuncas ke Vatikano kreos komitato por analizar, punisar e preventar kazi pri pedofilio che katolik-eklezio.[7]
- 5ma di decembro - En Tel Aviv, Israelana chefministro Benyamin Netanyahu diskutas kun Usana reprezentero John Kerry pri paco ed agnosko di Palestinana stato.[8]
- 14ma di decembro - Kosmoprobilo Chang'e 3 de Popul-Republiko Chinia tervenas sur la surfaco di la Luno e liberigas automata vehilo Yutu ("Jada kuniklo") por explorar ol, en l'unesma lunala misiono pos 37 yari.
- 14ma di decembro - Adminime 3 personi mortas en Israel pos intensa nivosturmo.
- 15ma di decembro - Pos quar yari Michelle Bachelet vinkas itere la prezidantal elekto en Chili.
- 16ma di decembro - Acidento di autobuso en Manila, Filipini, produktas adminime 18 morti.
- 19ma di decembro - En London, la tekto dil teatro Apollo krulas, e 88 spektanti vundesas.[9]
- 23ma di decembro - Rusia liberigas du mulieri membri de la muzikala bando Pussy Riot, pos amnestio-lego signatita dal prezidanto Vladimir Putin.
- 25ma di decembro - Tyler Armstrong, 9-yar evanta puero, divenas la maxim yuna homo qua atingis la somito di Aconcagua, la maxim alta monto di Sud-Amerika.
- 28ma di decembro - En Yemen 1 manifestanto mortigesas e quar vundesas en la provinco Al Dalea, dum konfronti pri la nedependo di Sud-Yemen.
- 29ma di decembro - Suocidant atako kontre la staciono di treni en Volgograd, Rusia, produktas 18 morti.
Ido
[redaktar | redaktar fonto]- De la 8ma til la 12ma di agosto - Eventas la 68ma Ido-renkontro internaciona en Ouroux-en-Morvan, Francia.
Naski
[redaktar | redaktar fonto]Morti
[redaktar | redaktar fonto]- 7ma di januaro - Huell Howser, Usana komediisto (n. 1945)
- 9ma di januaro - James M. Buchanan, Usan ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1919)
- 14ma di januaro - Conrad Bain, Usan aktoro (n. 1923)
- 15ma di januaro - Nagisa Oshima, Japoniana filmifisto[10] (n. 1932)
- 18ma di februaro - Kevin Ayers, Angla muzikisto (Soft Machine) (n. 1944)
- 18ma di februaro - Otfried Preußler, Germana skriptisto por pueri (n. 1923)
- 19ma di februaro - Robert Coleman Richardson, Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1937)
- 28ma di februaro - Donald Arthur Glaser, Usana mediko, Nobel-laureato pri fiziologio o medicino (n. 1926)[11]
- 1ma di marto - Bonnie Franklin, Usan aktorino (n. 1944)
- 3ma di marto - Luis Cubilla, Uruguayana futbalisto (n. 1940)
- 5ma di marto - Hugo Chávez, prezidanto di Venezuela (n. 1954)
- 6ma di marto - Alvin Lee, Britaniana gitaristo (n. 1944)
- 7ma di marto - Peter Banks, Britaniana gitaristo (n. 1947)
- 13ma di marto - Malachi Throne, Usana televizion-aktoro (n. 1928)
- 20ma di marto - Mohammed Zillur Rahman, prezidanto di Bangladesh (n. 1929)[12]
- 21ma di marto - Chinua Achebe, Nigeriana novelisto e poeto (n. 1930)
- 28ma di marto - Richard Griffiths, Britaniana cinem-aktoro (n. 1947)
- 1ma di aprilo - Moses Blah, prezidanto di Liberia (n. 1947)
- 4ma di aprilo - Roger Ebert, Usana cinemo-krititisto (n. 1942)
- 8ma di aprilo - Margaret Thatcher, chefministrino di Unionita Rejio (n. 1925)[13]
- 8ma di aprilo - Sara Montiel, Hispan aktorino (n. 1928)[14]
- 10ma di aprilo - Robert Geoffrey Edwards, Britaniana fiziologiisto, Nobel-laureato (n. 1925)
- 11ma di aprilo - Jonathan Winters, Usan aktoro (n. 1925)
- 16ma di aprilo - Ali Hussain Kafi, prezidanto di Aljeria (n. 1928)
- 19ma di aprilo - François Jacob, Franca mediko, Nobel-laureato (n. 1920)[15]
- 4ma di mayo - Christian de Duve, Belgian-Angliana biokemiisto, Nobel-laureato (n. 1917)
- 6ma di mayo - Giulio Andreotti, chefministro di Italia (n. 1919)[16]
- 15ma di mayo - Henrique Pereira Rosa, provizora prezidanto di Guinea-Bisau (n. 1946)
- 16ma di mayo - Heinrich Rohrer, Suisa fizikisto, Nobel-laureato (n. 1933)
- 17ma di mayo - Jorge Rafael Videla, prezidanto di Arjentinia[17] (n. 1925)
- 18ma di mayo - Nam Duck-woo, chefministro di Sud-Korea (n. 1924)
- 27ma di mayo - Abdoulaye Sékou Sow, chefministro di Mali (n. 1931)
- 28ma di mayo - Viktor Kulikov, Sovietiana militisto (n. 1921)
- 2ma di junio - Grizelda Kristiņa, lasta parolinto di Livoniana linguo (n. 1910)
- 6ma di junio - Jerome Karle, Usana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1918)
- 6ma di junio - Esther Williams, Usan aktorino (n. 1921)
- 7ma di junio - Pierre Mauroy, chefministro di Francia (n. 1928)
- 11ma di junio - Robert Fogel, Usan ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1926)
- 15ma di junio - Kenneth Geddes Wilson, Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1936)
- 19ma di junio - Gyula Horn, chefministro di Hungaria[18] (n. 1932)
- 19ma di junio - James Gandolfini, Usan aktoro (n. 1961)
- 23ma di junio - Richard Matheson, Usana skriptisto por cinemo (n. 1926)
- 24ma di junio - Emilio Colombo, chefministro di Italia (n. 1920)
- 3ma di julio - Radu Vasile, chefministro di Rumania (n. 1942)
- 12ma di julio - Pran, Indian aktoro (n. 1920)
- 23ma di julio - Djalma Santos, Braziliana futbalisto (n. 1929)
- 23ma di julio - Dominguinhos, Braziliana muzikisto e kantisto (n. 1941)
- 31ma di julio - Michael Ansara, Usan aktoro (n. 1922)
- 7ma di agosto - Vasili Tihonov, Sovietiana e Rusiana entrenero (n. 1958)
- 15ma di agosto - Marich Man Singh Shrestha, chefministro di Nepal (n. 1942)
- 30ma di agosto - Seamus Heaney, Irlandana skriptisto, Nobel-laureato (n. 1939)
- 2ma di septembro - Ronald Coase, Britanian ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1910)
- 12ma di septembro - Otto Sander, Germana cinem-aktoro (n. 1941)
- 22ma di septembro - David Hunter Hubel, Kanadana neurofiziologiisto, Nobel-laureato (n. 1926)
- 1ma di oktobro - Tom Clancy, Usana skriptisto di noveli (n. 1947)[19]
- 4ma di oktobro - Võ Nguyên Giáp, Vietnamana generalo (n. 1911)
- 9ma di oktobro - Wilfried Martens, chefministro di Belgia (n. 1936)
- 20ma di oktobro - Lawrence Klein, Usan ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1920)
- 25ma di oktobro - Marcia Wallace, Usan aktorino (n. 1942)
- 27ma di oktobro - Lou Reed, Usana muzikisto (Velvet Underground)[20] (n. 1942)
- 28ma di oktobro - Tadeusz Mazowiecki, chefministro di Polonia[21] (n. 1927)
- 12ma di novembro - Kurt Trampedach, Dana piktisto (n. 1943)
- 15ma di novembro - Glafkos Klerides, prezidanto di Chipro (n. 1919)
- 17ma di novembro - Doris Lessing, Britaniana skriptisto, Nobel-laureato[22] (n. 1919)
- 19ma di novembro - Frederick Sanger, Britaniana biokemiisto, Nobel-laureato (n. 1918)
- 22ma di novembro - Georges Lautner, Franca filmifisto (n. 1926)
- 28ma di novembro - Mitja Ribičič, chefministro di Yugoslavia (n. 1919)
- 30ma di novembro - Moussa Konaté, Maliana skriptisto (n. 1951)
.jpg)
- 5ma di decembro - Nelson Mandela, prezidanto di Sudafrika, Nobel-laureato pri paco (n. 1918)[23]
- 8ma di decembro - John Cornforth, Australiana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1917)
- 9ma di decembro - Eleanor Parker, Usan aktorino (n. 1922)
- 14ma di decembro - Peter O'Toole, Irlandan aktoro (n. 1932)
- 31ma di decembro - James Avery, Usan aktoro (n. 1945)
Nobel-premiiziti
[redaktar | redaktar fonto]- Fiziko: François Englert, Peter Ware Higgs
- Kemio: Martin Karplus, Michael Levitt, Arieh Warshel
- Fiziologio o Medicino: James Edward Rothman, Randy Schekman, Thomas Südhof
- Literaturo: Alice Munro
- Paco: Organizuro por l'Interdikto di Kemial Armi
- Ekonomiko: Eugene Fama, Lars Peter Hansen, Robert James Shiller
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ "Death toll rises to 245 in Brazil club fire" - Autoro: MyFox New York. URL vidita ye 27ma di januaro 2013. Idiomo: Angla.
- ↑ Mexico’s Toll Rises in Blast as Hunt Ends for Survivors - Publikigita da The New York Times. Dato di publikigo: 1ma di februaro 2013. URL vidita ye 31ma di agosto 2019.
- ↑ Meteorite explosion over Chelyabinsk injures hundreds - Publikigita da The Guardian. Dato di publikigo: 15ma di februaro 2013. URL vidita ye 31ma di agosto 2019. Idiomo: Angla.
- ↑ Spain Santiago rail-crash driver in new recording - Publikigita da BBC. Dato di publikigo: 6ma di septembro 2013. URL vidita ye 5ma di junio 2016. Idiomo: Angla.
- ↑ Más de 1.400 muertos por armas químicas en Siria, según Kerry - Publikigita da Siglo 21. Dato di publikigo: 31ma di agosto 2013. URL vidita ye 24ma di junio 2017.
- ↑ Devastating storm surges of Typhoon Haiyan - Publikigita da Science Direct. URL vidita ye 16ma di septembro 2018. Idiomo: Angla.
- ↑ Vaticano vai criar comissão contra abuso sexual infantil - Autoro: UOL (Fonto:Reuters). URL vidita ye 5ma di decembro 2013. Idiomo: Portugalana.
- ↑ EUA e Israel discutem acordo de paz - Publikigita da UOL (fonto: ANSA). URL vidita ye 5ma di decembro 2013.
- ↑ London theater ceiling collapses during show, 88 wounded - Autoro: Agence France Presse. URL vidita ye 19ma di decembro 2013. Idiomo: Angla.
- ↑ Nagisa Oshima dies aged 80 - Publikigita da The Guardian. Dato di publikigo: 15ma di januaro 2013. URL vidita ye 24ma di junio 2017.
- ↑ Donald A. Glaser - Publikigita da Encyclopaedia Britannica. Idiomo: Angla.
- ↑ Zillur Rahman: Pioneer of Bangladeshi independence - Publikigita da The Independent. Dato di publikigo: 21ma di marto 2013. URL vidita ye 4ma di decembro 2024. Idiomo: Angla.
- ↑ Ex-Prime Minister Baroness Thatcher dies, aged 87 - Publikigita da BBC. Dato di publikigo: 8ma di aprilo 2013. URL vidita ye 24ma di junio 2017.
- ↑ Fallece Sara Montiel a los 85 años por muerte súbita - Publikigita da 20 Minutos. Dato di publikigo: 8ma di aprilo 2013. URL vidita ye 24ma di junio 2017. Idiomo: Hispana.
- ↑ François Jacob, prix Nobel de médecine et résistant, est mort - Autoro: Le Figaro. URL vidita ye 21ma di aprilo 2013.
- ↑ È morto Giulio Andreotti: aveva 94 anni. Funerali privati, camera ardente in casa - Publikigita da la Repubblica. Dato di publikigo: 6ma di mayo 2013. URL vidita ye 24ma di junio 2017. Idiomo: Italiana.
- ↑ Murió Jorge Rafael Videla, símbolo de la dictadura militar - Publikigita da La Nación. Dato di publikigo: 17ma di mayo 2013. URL vidita ye 24ma di junio 2017. Idiomo: Hispana.
- ↑ Gyula Horn, the man who tore the Iron Curtain, dies at 80 - Publikigita da Reuters. Dato di publikigo: 19ma di junio 2013. URL vidita ye 24ma di junio 2017.
- ↑ Tom Clancy Dies at 66, but It’s a Mystery - Autoro: Liberty Voice. Dato di publikigo: 2ma di oktbro 2013. URL vidita ye 3ma di oktobro 2013. Idiomo: Angla.
- ↑ Lou Reed, lead singer of Velvet Underground, dies aged 71 - Publikigita da The Guardian. Dato di publikigo: 27ma di oktobro 2013. URL vidita ye 24ma di junio 2017.
- ↑ Poland's former PM Tadeusz Mazowiecki dies aged 86 - Publikigita da BBC. Dato di publikigo: 28ma di oktobro 2013. URL vidita ye 24ma di junio 2017.
- ↑ Doris Lessing dies aged 94 - Publikigita da The Guardian. Dato di publikigo: 17ma di novembro 2013. URL vidita ye 24ma di junio 2017.
- ↑ Nelson Mandela morre aos 95 anos - Autoro: UOL. URL vidita ye 5ma di decembro 2013.