Historio di Malaizia
Petra hakili trovesis en Lenggong, Malaizia, posible evante 1.83 milion yari, e probable kreita dal Homo erectus. Homala restaji de cirkume 40 mil yari ante nun trovesis en la kaverno di Niah, en l'insulo Sarawak.[1] Unesma habitanti esis probable Negritos, populo kun origino en Sud-Est Azia, qua mixis kun Austroneziani e Melaneziani. Dum l'1ma yarcento arivis komercisti e kolonigiisti de India e Chinia. Li adportis budismo e hinduismo a la regiono. Sanskrita skripto uzesis til la 4ma yarcento.
Quankam Mohamedani ja voyajis tra la peninsulo dum la 10ma yarcento, nur dum la 14ma e la 15ma yarcenti islamo establisesis forte en la regiono. Islamana religio adportesis al insuli dum la 13ma yarcento dal Araba ed Indiana komercisti. Samatempe, granda parto di la peninsulo jacis sub l'imperio Srivijaya, di religii Budista ed Hinduista.
Ye la 24ma di agosto 1511 Portugalana Afonso de Albuquerque konquestis Malaka[2], urbo en la peninsulo Malaya. En 1641 Nederlandani okupis l'urbo, kun la helpo dil sultano di Johor.
Britaniani arivis en la peninsulo Malaya en 1786, kande la sultano di Kedah farmis Penang a la Kompanio Britaniana dil Oriental Indii. En 1795, dum Napoleonala militi Nederlando posibligis Britaniani okupar la peninsulo por preventar posibla Franca invado en la regiono. En 1819 Britaniani fondis Singapur, ed en 1824 li ja kontrolis komplete la peninsulo. Johor esis l'unika stato qua mantenis lua nedependo dum la 19ma yarcento. Dum la 19ma yarcento, Britaniani komencis stimular l'enmigro di Chiniani ed Indiani por verkar en la peninsulo.[3]
Japoniani komencis l'invado di Malaya peninsulo ye la 8ma di decembro 1941, la sequanta dio pos l'atako en Pearl Harbor. La batalii duris til la 31ma di januaro 1942, e rezultis Japoniana vinko. Kun l'invado, kreskis populala susteno a l'idei pri nedependo. En 1945 Japoniani ekpulsesis de Borneo, de la peninsulo Malaya e de altra Malaya insuli, exemple Labuan.
Malaizia (la peninsulo Malaya) nedependanteskis del Unionita Rejio ye la 31ma di agosto 1957 sub formo di federuro. Tunku Abdul Rahman esis lua unesma chefministro ed Abdul Rahman di Negeri Sembilan esis l'unesma chefo di stato di la lando.
La federala sistemo adportis tensi a la regiono, inkluzite konflikto kun Indonezia, la nedependo di Singapur en 1965, e rasala tensi inter Malaiziani de raso Malaya, e Malalya-Chiniani. Ta konflikti kulminis en rasala tumulti ye la 13ma di mayo 1969. Pos ta konflikti, la chefministro Tun Abdul Razak lansis kontroversal ekonomikala programo por distributar richeso.
En 1970, tri quarimi de la habitanti di Malaizia qui vivis sub la povreso-lineo esis Malayi, e la maxim multa ek li duris esar rurala laboristi. En 1971, la "Nova Politiko Ekonomiala" (Malaye: Dasar Ekonomi Baru) adoptesis kun du skopi: eliminar la povreso - nome rurala povreso, ed eliminar l'identifiko inter etnio e prospereso.[4] La povreso atakesis per agrokultivala politiko, qua transferis 250 000 Malayi a nova tereni, la plubonigo di rurala substrukturo e la kreo di zoni di libera komerco en la ruro, por krear nova employi en la manufakturo. La povreso fakte diminutis, nome en Malaya peninsulo, tamen to eventis precipue pro la deskovro di nova jaceyi di petrolo e naturala gaso, e pro la migrado di rurani al urbi. L'administro di chefministro Mahathir bin Mohamad dum la yari 1980a esis epoko di rapida kresko ekonomikala ed urbala. L'ekonomio chanjis de agrokultivala vers industriala. Granda projeti kompleteskis, exemple turmi Petronas (inaugurita en 1998), la moderna Choseo Nordo-Sudo, o la nova administrala chef-urbo, Putrajaya.[5].
La sucedanto di Mahathir, Abdullah Ahmad Badawi, asumis kom chefministro ye la 31ma di oktobro 2003.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ "The Great Cave of Niah" by Huw Barton
- ↑ Malaysia - Publikigita da United States State Department. Dato di publikigo: 14ma di julio 2010. URL vidita ye 14ma di septembro 2010.
- ↑ International Migration and Governance in Malaysia: Policy and Performance - Publikigita da University of New England. URL vidita ye 20ma di decembro 2011. Idiomo: Angla.
- ↑ World and Its Peoples: Eastern and Southern Asia Publikigita da Marshall Cavendish. Dato di publikigo: 2007.
- ↑ "Bound for Glory" - Publikigita da Time magazine (kopiuro de la texto originala. Dato di publikigo: 9ma di decembro 1996.
.svg)