Historio di Albania

De Wikipedio
Butrint, anciena urbo en Albania.
Ruini de Apolonia.

L'unesma homala restaji trovita en Albania evas de la Paleolitiko, e trovesis en Xarrë, proxim Sarandë, ed en la monto Dajt, proxim Tirane.[1] Cirkume 3.000 yari aK, l'anciena Greki unesmafoye mencionis la regiono per la nomo Iliria. Dum la komenco dil 7ma yarcento aK, granda kolonii establisesis an la litoro Iliriana. La maxim granda granda esis Apolonia, Avlona (nune Vlorë), Epidamnos (nune Durrës), e Lissus (nune Lezhë). En 588 aK, Greki de Korfu e Korinto fondis l'urbo Apolonia, qua havis prospera skolo pri filozofio. L'urbo divenis richa pro la komerco di sklavi ed anke di asfalto, produkturo qua uzesis por igar nepermeebla la ligno di la navokorpi. En 148 aK l'urbo divenis parto di la provinco Romana Epirus Nova.

Dum la periodo dil Romana imperio la nuna teritorio di Albania dividabis inter la provinci Dalmatia, Macedonia (note Epirus Nova) e Supra Moesia. La teritorio esis sub Romana e pose sub Bizancana dominaco til la 7ma yarcento, kande Slavi enmigris vers la regiono. Albania divenis parto del Unesma Bulgara Imperio dum la 9ma yarcento.

Sanjak (provinco) di Albania en 1431.
Skanderbeg.

L'Otomani komencis konquestar la regiono dum la 14ma yarcento e transformis ol en Sanjak (provinco). Dum la 15ma yarcento, de 1443 til 1468, Gjergj Kastrioti Skanderbeg konquestis la nedependo por parto de ca regiono del Otoman imperio e divenis rejulo, ma en 1478 l'Otomani rikonquestis komplete ica areo.

Dum la sequanta yari, granda parto del habitantaro di Albania adoptis l'islamo kom religio. Kande finis la 16ma yarcento la maxim multa habitanti di urbi quale Lezhë, Shkodër e Durrës ja konvertabis al Islamo. Dum la 17ma yarcento, la rebelesi di Albaniana katoliki samatempe kam eventis militi dil Otomani kontre Veneziani ed Austriani subisis forta reprezali, e to stimulis plura konverti al Islamo.[2]

Granda parto del habitantaro adoptis la Mohamedana religio, e l'Albaniani esis la lasta populo Europana qua deziris separar su del Otoman imperio.[3] Tamen, dum la fino dil 19ma yarcento eventis multa revolti kontre Turka dominaco. Albania nedependeskis del Otoman imperio erste ye la 28ma di novembro 1912. Ol adoptis republiko kom sistemo di guvernerio en 1920. En 1928 Ahmet Zogu, lua unesma prezidanto, adoptis rejala titulo Zog la 1ma, e la lando divenis monarkio.

Italiana trupi dum la vizito dil rejulo Vittorio Emanuele la 3ma en Albania.

En 1939, Italiani invadis Albania ed okupis la lando til 1943, kande la Germani remplasis li e restis ibe til oktobro 1944. Nacionalista grupi, qui inkluzis komunista partisani, kombatis unesme kontre l'Italiani e pose kontre Germani sen Sovietiana helpo. Enver Hoxha, chefo dil Albaniana Partiso di Laboro (komunista) divenis chefo di la lando. Ilu federis kun Sovietiani til 1960, ma ruptis ica federuro kande Nikita Hrushchyov denuncis la krimini di Stalin. Do, Hoxha federis su kun la Popul-Republiko Chinia.

Enver Hoxha

Ye la 11ma di aprilo 1985 Hoxha mortis. Lua sucedanto, Ramiz Alia gradope komencis politikala aperto. Dum marto 1991 libera elekti organizesis en Albania, e Ramiz Alia vinkis la prezidantala elekto. Tamen, generala striko koaktis la guvernerio abandonar komunista rejimo. Ramiz Alia guvernis Albania til la 3ma di aprilo 1992, kande ilu renuncis. Elekti eventis, e Sali Berisha elektesis prezidanto.

Dum multa yardeki dum la rejimo komunista ne permisesis uzar automobili por individuala transporto. Kelka yari pos finar la rejimo, divenis klara ke l'existanta sistemo di chosei esis absolute nesuficanta. Do, konstruktesas asfaltata chosei.

Ye la 4ma di aprilo 2009 Albania divenis membro di NATO. nun la substrukturo e la turismo di la lando evolucionabas multe. Mult entraprezi kreesis kun internaciona kolokado. En multa urbi eventas la restauro di lia anciena centri. La turismo anke evolucionas. Multa hoteli konstruktesas, precipua an la sudo di la lando, en la regiono nomizita "Albaniana Riviera". La lando demarshas por balde enirar l'Europana Uniono.

Referi[redaktar | redaktar fonto]

  1. The Prehistory of the Balkans; and the Middle East and the Aegean world, tenth to eighth centuries B.C. John Boardman p.189-90
  2. Sabrina, Ramet:Nihil obstat: religion, politics, and social change in East-Central Europe and Russia  Publikigita da Duke University Press.  Loko di publikigo: Durham. Dato di publikigo: 1998. 
  3. "NATIONAL AWAKENING AND THE BIRTH OF ALBANIA  Publikigita da Area Handbook of the US Library of Congres.  URL vidita ye 23ma di marto 2019. 


Historio di Europa
Albania | Andora | Austria | Belgia | Bielorusia | Bosnia e Herzegovina | Bulgaria | Chekia | Dania | Estonia | Finlando | Francia | Germania | Grekia | Gruzia | Hispania | Hungaria | Irlando | Islando | Italia | Kroatia | Latvia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgia | Malta | Moldova | Monako | Montenegro | Nederlando | Norda Makedonia | Norvegia | Polonia | Portugal | Rumania | Rusia | San Marino | Serbia | Slovakia | Slovenia | Suedia | Suisia | Ukraina | Unionita Rejio | Vatikano