Bosnia e Herzegovina

Bosnia e Herzegovina
Bosna i Hercegovina Босна и Херцеговина
Standardo di Bosnia e Herzegovina	Blazono di Bosnia e Herzegovina
Nacionala himno:
Državna himna Bosne i Hercegovine
Urbi:
Chefurbo:	Sarajevo
· Habitanti:	305 242 (2009)
Precipua urbo:	Sarajevo
Lingui:
Oficala lingui:	Bosniana, Kroatiana, Serbiana
Guvernerio:
Tipo:	Republiko
· Chefo di la prezidanteso:	Denis Bećirović
Surfaco: (127ma maxim granda)
· Totala:	51 129 km²
· Aquo:	0,2 %
Habitanti: (131ma maxim granda)
· Totala:	3 835 586 (2020)
Plusa informi:
Valuto:	Marka di Bosnia e Herzegovina
Veho-latero:	dextre
ISO:	BA
	BIH
	070
Reto-domeno:	.ba
Precipua religio:	islamo 45%, ortodoxa kristanismo 36%, katolikismo 15%

Bosnia e Herzegovina esas lando jacanta an la sudo di Europa. Ol havas kom vicini Kroatia norde, weste e sude, Serbia este, e Montenegro sude. Lua litoro en Adriatiko havas nur 24 km.

Historio

Precipua artiklo: Historio di Bosnia e Herzegovina

Bosnia ja habitesis dum neolitiko. L'unesma habitanti divenis konocita kom Iliriani. Kelti enmigris a la regiono dum la 4ma yarcento aK. Romani konquestis la regiono erste en la yaro 9. La regiono divenis parto di Iliria sub Roman okupeso.

Cirkume la 9ma yarcento la regiono divenis kristana. La princii di Serbia e Kroatia dividis la kontrolo di Bosnia e Herzegovina dum la 9ma e 10ma yarcenti. Dum la 15ma yarcento, la regiono okupesis dal Otoman imperio, mas pos perdar milito de 1683 til 1697 kontre Austria, Otomani perdis Slavonia por Austri. En 1716, Austria okupis nordala Serbia e nordala Bosnia.

Dum la 19ma yarcento Otomani probis reformar la guvernerio di la regiono, ma en 1878 li perdis l'administro di Bosnia e Herzegovina por Austria-Hungaria.

Ye la 28ma di junio 1914 Austrian arkiduko Franz Ferdinand asasinesis en Sarajevo da Gavrilo Princip, e to divenis pretexto por komencar l'Unesma mondomilito. Kande Austria-Hungaria vinkesis en 1918, la regiono divenis parto di la Rejio di Serbi, Kroati e Sloveni, pose Yugoslavia.

Ye la 6ma di aprilo 1941 nacional-socialista Germania invadis Yugoslavia, e komencis militeto, komandita da Josip Broz Tito kontre nacional-socialista okupeso. Ye la 25ma di novembro 1943 Tito liberigis Bosnia e Herzegovina de Germana okupado. En 1946 Bosnia e Herzegovina divenis un ek la 6 republiki de la Republiko Socialista Federala Yugoslavia.

Precipua artiklo: milito di Bosnia

Bosnia e Herzegovina nedependanteskis de Yugoslavia ye la 6ma di aprilo 1992. Balde komencis sangoza interna milito qua duris til 1995. Ye la 21ma di novembro 1995 subskribesis Interkonsento di Dayton, Usa, qua finis l'interna milito inter la nacionala grupi. L'interkonsento kontenas la nuna konstituco di Bosnia e Herzegovina.

Politiko

Bosnia e Herzegovina havas 3 prezidanti: un ek li reprezentas la Mohamedana socio, altru reprezentas la Kroati, ed altru reprezentas Serbi. Segun l'artiklo 5ma de Bosniana konstituco, la tri prezidanti amase servas un termo di 4 yari, en rotaciva sistemo. La prezidanto recevas la titulo "Chefo di la Prezidanteso".

Bosnia e Herzegovina konsistas depos 1995 ek du "entiteti". La serba "Serbala Republiko" e la kroata-mohamedana "Federuro Bosnia e Herzegovina". La Federuro Bosnia e Herzegovina konsistas ek 10 kantoni, qui anke havas sua propra guverni.

Geografio

La litoro di Bosnia e Herzegovina havas nur 24 km di extenso. La maxim alta monto esas Maglić, kun 2,386 metri di altitudo, an la frontiero kun Montenegro. Preske 50% de la lando kovresas da foresti, nome este de lando.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Bosnia e Herzegovina

Demografio

Bosnia e Herzegovina habitesas da tre grupi nacionala: Bosniaki, Serbi e Kroati.

• Bosniaki esas Mohamedani e decendanti de Mohamedani qui habitis la republiko. Bosniaki esas 48% ek la habitantaro, e habitas westala, centrala, estala e nord-estala porcioni de la republiko.
• Serbi esas ortodoxa Kristani. Serbi esas 37% ek la habitantaro e habitas norda, sud-esta ed esta parto de la republiko.
• Kroati esas katolika Kristani. Kroati esas 14% ek la habitantaro e habitas sud-westala, centrala e nordala regioni de la republiko.

La maxim granda urbo esas la chefurbo, Sarajevo. Altra importanta urbi esas Banja Luka, Mostar, Zenica, e Tuzla.

Kulturo

Bosnia e Herzegovina havas richa literaturo, kun poeti quala Antun Branko Šimić (Kroato), Aleksa Šantić (Serbo), Jovan Dučić (Serbo) e Mak Dizdar (Kroato), e skriptisti quale Ivo Andrić (prima fase - Kroato, pose Serbo), Meša Selimović (Serbo), Semezdin Mehmedinović, ed altri. Nacionala Teatro fondesis en Sarajevo en 1919, e lua unesma diretisto esis la skriptisto Branislav Nušić.

Referi

	Europana Uniono
Membrostati:	Austria – Belgia – Bulgaria – Chekia – Chipro – Dania – Estonia – Finlando – Francia – Germania – Grekia – Hispania – Hungaria – Irlando – Italia – Kroatia - Latvia – Lituania – Luxemburgia – Malta – Nederlando – Polonia – Portugal – Rumania – Slovakia – Slovenia – Suedia
Negocianta stati:	Islando - Montenegro – Norda Makedonia – Serbia – Turkia
Peticionanta stati:	Albania
Potenciala kandidati:	Bosnia e Herzegovina - Kosovo