Historio di Egiptia

Predinastiala restaji trovita en Egiptia.

Egiptia havas tre longa historio e judikesas kom un ek la "bersili" di homala kulturo. Restaji pri homala agadi de Paleolitiko (cirkume 35.500 til 30.000 yari ante nun) trovesis en lua teritorio. Dum mezolitiko, tale nomizita Halfan-kulturo prosperis en la valo di Nilo de 18 000 til 15 000 yari aK. En la regiono Der Tasa, Alta Egiptia, trovesis restaji de tale nomizita Tasiana-kulturo, qua existis cirkume 4.500 yari aK. Multa altra kulturi prosperis dum yarcenti en Alta e Basa Egiptia.

Cirkume 3.900 yari ante Kristo, Sahara divenis plu arida, e multa populi enmigris vers la valo di Nilo. Cirkume la yaro 3150 aK, faraono (rejulo) Menes fondis l'unesma dinastio. Ne restas klara se Menes esas la sama faraono konocata kom Narmer, qua anke judikesas kom un ek la faraoni qui unigis Egiptia.

Egiptiana kulturo - religio, arto, linguo, kustumi - prosperis dum la tri sequanta yarmili. L'unesma quar dinastii konstruktis multa piramidi, inkluzite la piramido di Djoser (de la triesma dinastio) e la piramidi di Giza (de la quaresma dinastio). La periodo historiale konocata kom Anciena Dinastio od Anciena Imperio duris de cirkume 2.700 til cirkume 2.200 aK. Dum ca epoko konstruktesis piramidi di Djoser e de Giza.

L'unesma periodo nomizita "Meza Egiptia" iris de cirkume 2155 aK til 2040 aK. La granda inundadi del fluvio Nilo e la stabila administrado adportis richeso a l'imperio, nome dum la regno dil faraono Amenemhat la 3ma. Dum la nomizita "duesma Meza Egiptia" (2040 aK til 1650 aK), l'imperio invadesis dal populo Hykso, de raso Semita, qua fondis nova chef-urbo en Avaris, proxim la komenco dil delto di Nilo. Le Hykso ekpulsesis de la regiono da Ahmose la 1ma, qua fondis l'Okesma dinastio cirkume 1549 aK.

Tale nomizita nomizita "Nova Rejio" komencis c. 1550 aK ed iris til c. 1070 aK. Dum ca epoko, Egiptian imperio expansis su a Nubia ed al Oriento (nuna Palestina, Israel, Siria, Libano). Importanta faraoni, exemple Hatshepsut, Tutmosis la 3ma ed Akhenaton regnis dum ca epoko.

Segun tradiciono, la batalio di Megido eventis ye la 9ma di mayo 1457 aK; ol esis la maxim frua batalio qua esis fidinde registrata. Rebeleso kontre Egiptia, de vasala stati Kanaan, Mitanni, Megido e Kadesh, sequis la komenco di la regno di faraono Thutmosis la 3ma. Egiptian armeo, komandita dal faraono Thutmosis, militis kontre la rebela stati, komandita dal rejulo di Kadesh. L'Egiptian armeo esis vinkoza, e la rebela armeo esis dispersata. Pos ca evento, Thutmosis establisis sua dominacado e l'Egiptian imperio divenis plu granda.

Tale nomizita "triesma Meza periodo" komencis pos la morto di faraono Ramses la 9ma en 1070 aK, epoko qua finis la tale nomizita "nova rejio]]. To esis epoko di dekado e nestabileso politikala, e multa teritorii konquestesis da altra populi. La sequanta periodo, nomizita "tarda epoko di Anciena Egiptia", komencis en 664 aK e duris til 332 aK. Dum ca epoko, Egiptia konquestesis da Persiana imperio.

La "tarda periodo" finis kande Alexandros la Magna konquestis Persia e fondis Alexandria. To esis komenco di tale nomizita "Greka periodo, kande la dinastii Argeádai e Ptolemaios guvernis la lando ante ke Romana imperio konquestis la regiono e transformis ol en Romana provinco. Egiptia esis provinco di Romana imperio e pose di Bizancana imperio til la yaro 641, kande Arabi konquestis la regiono.

• Araba periodo: 641—.

20ma yarcento

Standardo adpoptita da Egiptia pos la nedependo.

Moderna Egiptia divenis nedependanta de Unionita Rejio ye la 28ma di februaro 1922, kom monarkio. Pos la 18ma di junio 1953 ol divenis republiko. En junio 1956, nacionalista generalo Gamal Abdel Nasser asumis la povo.

Precipua artiklo: Revoluciono Egiptiana di 2011