Historio di Komori

*Dhow*, bateleto kun Araba origino proxim Komori.

La maxim anciena habitanti di Komori esis Afrikani ed Austroneziani, qui arivis al insuli ante la yaro 600 pos Kristo, epoko di la maxim anciena arkeologiala restaji konocata en Komori, che insulo Nzwani (Anjouan). Populi Swahili arivis en l'arkipelago dum l'unesma yarmilo.

Segun legendo, en 632 Mtswa-Mwindza sendesis del insuli a Meka, ma kande ilu arivis ibe, profeto Muhamad ja mortabis. Malgre to, ilu retroiris al insuli por docar Islamo a la habitantaro. Tamen, fakte esis Araba komercisti qui portis Islamo al insuli. L'arkipelago gradope divenis importanta komercala centro por Persiani ed Arabi, qui komercis koralio, ambro, oro de Zimbabwe, tortuga skalii e sklavi ibe. La portui di Kilwa, Sofala e Mombasa en Kenia esis la precipua fonti di vari komercita an l'insuli.

Arabi komercisti adportis islamo al insuli. Araba koloniigo en Komori kreskis kande Zanzibar okupesis dal Omanani. Diversa rivala sultanii koloniigis l'insuli dum la 16ma e 17ma yarcenti.

Portugalani vizitis l'arkipelago unesmafoye en 1503, e komencis explorar ol en 1505. En 1514, Portugalana navigisto Afonso de Albuquerque spoliis l'insuli. Dum la 16ma yarcento, l'insuli furnisis provizuri por Portugalana kolonieti en Mozambik.

Francia komencis okupar l'arkipelago en 1841. En 1886, rejino Salima Machimba pozis insulo Mohéli sub Franca protekto. Samayare, sultano Said Ali bin Said Omar, de Granda Komoro ank aceptis Franca protektorato, malgre ke ilu duris esar suvereno til 1909. En 1912 la kolonio e la protektorato Franca en l'insuli abolisesis, e Franca generala guvernisto en Madagaskar komencis administrar ol pos 1914.

Ye la 6ma di julio 1975, Komoriana parlamento deklaris unlatere la nedependo di la lando. La sequanta 30 yari esis epoko di politikala nestabileso. Ahmed Abdallah Abderemane divenis l'unesma prezidanto di Komori Pos la nedependantesko, ma ye la 3ma di agosto sam yaro eventis stato-stroko helpita da Franca mercenario Bob Denard, e Said Mohamed Jaffar asumis la povo. Proxim ta epoko, la habitantaro di Mayotte votis du foyi, en 1974 per 63,8% ek la voti, ed en 1976 per 99,4% ek la voti, kontre divenar nedependanta de Francia.

Socialisto Ali Soilih kontratabis Bob Denard por helpar la stato-stroko di Said Mohamed Jaffar, ed ye la 3ma di januaro 1976 ilu sucedis Jaffar en la povo. Dum ilua guvernisteso ilu revokis diversa kustumi quin ilu judikis kom "regresema", e favoris l'emancipo di mulieri e l'alfabetizado. Ilua inspiro por la reformi esis la Kulturala Revoluciono Chiniana. En 1977 eventis plebicito pri ilua guvernado, qua aprobesis per 56,63% ek la voti. Tamen, ilua politikala konfronti kun Francia izolis lu, ed ye la 13ma di mayo 1978 ilu revokesis kande 50 mercenarii kontratita da olima prezidanto Ahmed Abdallah Abderemane e komandita da Bob Denard kaptis Soilih, qua mortigesis pos ke Abderemane riasumis la povo.

En 1989, Aberemane asasinesis mistikale, e Said Mohamed Djohar, mi-fratulo di Ali Soilih, asumis la povo.

Historio di Afrika